بازار خارج از بورس
تاریخ آخرین بروزرسانی: ۲۳ فروردین ۱۴۰۰
دستورالعمل فعالیت بازارهای خارج از بورس
(مصوب ۱۲ شهریور ۱۳۸۶ شورای عالی بورس)
ماده ۱. تعاریف و اصطلاحات به کار رفته در ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران با همان مفاهیم در این دستورالعمل به کار برده می شوند. سایر اصطلاحات و واژه هایی که در این دستورالعمل به کار رفته است، دارای معانی زیر هستند:
قانون: قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذرماه ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی.
مقررات: اعم است از مصوبات هییت وزیران، شورا، سازمان و نیز مصوبات سایر مراجع قانونی در حدود اختیارات تفویض شده به آنان تحت هر عنوان (از قبیل آیین نامه، دستورالعمل، رویه اجرایی و بخش نامه) درخصوص بازار اوراق بهادار و فعالان آن که جهت اجرا ابلاغ شده باشد.
متقاضی: شخص حقوقی است که خواهان دریافت مجوز تاسیس و فعالیت بازار خارج از بورس است.
بازار خارج از بورس: بازاری است در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایه مذاکره صورت می گیرد. بازار خارج از بورس در قالب شرکت سهامی تاسیس و اداره و از این پس به اختصار «شرکت» نامیده می شود.
مجوز تاسیس: مجوز شورای عالی بورس درخصوص تاسیس شرکت و موافقت با ثبت شرکت مزبور در مرجع ثبت شرکت ها.
مجوز فعالیت: اعطای مجوز از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار برای شروع فعالیت شرکت جدیدالتاسیس.
مشارکت کننده: شخصی حقوقی است که توسط «شرکت» پذیرش می شود و اجازه دسترسی به «سامانه معاملاتی» «شرکت» و انجام معاملات به وی اعطا می شود. از قبیل کارگزاران و کارگزار/معامله گران و بازارگردانان.
تسویه و پایاپای: مرحله پس از انجام معامله است که طی آن مالکیت اوراق بهادار به خریدار و وجوه حاصل از معامله به فروشنده منتقل می شود.
سفارش: درخواست خرید و یا فروش اوراق بهادار است که توسط «سرمایه گذار» به کارگزار ارایه می شود.
مظنه گذاری: ارایه قیمت از طرف «مشارکت کننده» که در «سامانه معاملاتی» ثبت می شود.
مظنه خرید/فروش: قیمتی است که از سوی «مشارکت کننده» برای خرید/فروش اوراق بهادار اعلان می شود.بازار خارج از بورس بازار خارج از بورس
سامانه معاملاتی: نرم افزار تسهیل کننده معاملات که اقداماتی از قبیل ثبت «مظنه های خرید/فروش»، سفارش و در نهایت انجام معاملات از طریق آن انجام می شود.
سرمایه گذار: شخصی حقیقی یا حقوقی است که متقاضی خرید یا فروش اوراق بهادار است.
ماده ۲. موضوع فعالیت «شرکت» شامل موارد زیر است:
۱. سازمان دهی و اداره شرکت به منظور انجام معاملات اوراق بهادار پذیرفته شده؛
۲. پذیرش اوراق بهادار؛
۳. پذیرش مشارکت کنندگان؛
۴. فراهم آوردن شرایط لازم برای دسترسی عادلانه «مشارکت کنندگان» به منظور انجام معاملات اوراق بهادار؛
۵. همکاری و هماهنگی با سایر نهادهای مالی که بخشی از وظایف مربوط به دادوستد اوراق بهادار یا انتشار و پردازش اطلاعات را به عهده دارند؛
۶. نظارت بر حسن انجام معاملات اوراق بهادار؛
۷. تهیه، جمع آوری، پردازش و انتشار اطلاعات مربوط به «سفارش» ها، «مظنه گذاری»ها و معاملات اوراق بهادار؛
۸. نظارت بر فعالیت ناشران اوراق بهادار پذیرفته شده.؛
۹. اجرای سایر امور مرتبط با موضوع فعالیت شرکت مطابق قانون و مقررات.
ماده ۳. صلاحیت حرفه ای اشخاص حقیقی یا نمایندگان اشخاص حقوقی هییت مدیره و همچنین مدیر عامل «شرکت» باید قبل از قبول سمت به بازار خارج از بورس تایید سازمان برسد.
ماده ۴. حداقل سرمایه نقدی مورد نیاز برای دریافت مجوز تاسیس ۵۰ میلیارد ریال است.
ماده ۵. «متقاضی» باید تقاضای خود را به صورت کتبی و همراه با مدارک ذیل برای «سازمان» ارسال کند تا سازمان پس از تایید مدارک، مراتب را جهت صدور مجوز به شورا اعلام نماید:
فرم تکمیل شده تقاضا حداقل حاوی:
نام پیشنهادی شرکت، نوع شخصیت حقوقی مورد نظر مؤسسین برای تاسیس شرکت، هویت کامل، اقامتگاه، سوابق مؤسسین و نماینده آنها، درصد مشارکت مؤسسین در تامین سرمایه شرکت، مشخصات اعضای هییت مدیره پیشنهادی؛
طرح تجاری شرکت در قالب فرم های تهیه شده توسط سازمان؛
اساسنامه پیشنهادی «شرکت» بر اساس اساسنامه نمونه که توسط سازمان ارایه می گردد.
طرح عملیاتی بازار مطابق فرم های سازمان حداقل شامل:
رویه های اجرایی معاملات، نحوه پذیرش و فعالیت «مشارکت کنندگان»، رویه های پذیرش اوراق بهادار، مشخصات «سامانه معاملاتی»، رویه های نظارتی، مشخصات محل فعالیت، و امکانات سخت افزاری و نرم افزاری.
تبصره- هرگونه اصلاح و تغییر در اساسنامه باید با تایید سازمان صورت گیرد.
ماده ۶. سازمان موظف است ظرف مدت ۳۰ روز پس از تکمیل مدارک بازار خارج از بورس مندرج در ماده ۵ این دستورالعمل، نسبت به تصویب اساسنامه و ارایه درخواست صدور «مجوز تاسیس» به «شورا» اقدام یا نسبت به عدم پذیرش درخواست اتخاذ تصمیم نماید. در صورت عدم پذیرش درخواست از سوی سازمان، متقاضی می تواند حداکثر ظرف مدت ۳۰ روز درخواست تجدید نظر خود را به «شورا» ارایه نماید.
ماده ۷. پس از تشکیل مجمع عمومی مؤسس شرکت، مؤسسان باید مدارک لازم را به سازمان ارایه نمایند تا در صورت احراز شرایط زیر، مجوز فعالیت شرکت صادر گردد.
الف) شرایط تعیین شده توسط شورا رعایت شده باشند؛
ب) اساسنامه شرکت مطابق آنچه مورد تایید سازمان است به تصویب مجمع عمومی مؤسس رسیده باشد؛
ج) تاییدیه سازمان مبنی بر رعایت ماده ۳ این دستورالعمل؛
د) سرمایه تادیه شده شرکت در خصوص حداقل سرمایه شرکت رعایت شده باشد؛
هـ) اجاره نامه یا سند مالکیت محل شرکت به سازمان ارایه شده باشد.
ماده ۸. تملک بیش از ۱۰ درصد از سهام شرکت توسط یک شخص حقیقی یا حقوقی (به صورت مستقیم یا غیرمستقیم) پس از تاسیس باید به تایید سازمان برسد.
ماده ۹. «متقاضی» مکلف است حداکثر ۹ ماه پس از دریافت «مجوز تاسیس»، فعالیت خود را آغاز نماید. در غیر این صورت، مجوز وی از درجه اعتبار ساقط است.
ماده ۱۰. در صورتی که گزارش بازرسان سازمان چه در مراجعه حضوری و چه با بررسی سوابق و مطالعه فعالیت های شرکت حاکی از تخلف یا وجود زمینه بروز تخلف باشد، سازمان اقدامات نظارتی زیر را به تناسب تخلف ارتکابی به مورد اجرا می گذارد:
ابلاغ موارد تخلف، انجام بازرسی موردی، مذاکره با مسیولان شرکت، اخذ توضیحات لازم و اجرای فوری اقدامات اصلاحی برای رفع موارد تخلف؛
الزام مدیران شرکت به رفع تخلفات انجام شده و بازگشت به شرایط عادی؛
اعمال برخی محدودیت ها در زمینه های مختلف فعالیت شرکت؛
تذکر کتبی به مدیران شرکت حاوی ذکر تخلفات احرازی و دستور رفع موارد تخلف ظرف مدت معین؛
درخواست از سهام داران برای برکناری و تعویض مدیران؛
تعلیق تمام یابخشی ازفعالیت های شرکت یا لغو مجوز فعالیت؛
پیشنهاد تعلیق یا لغو مجوز شرکت به شورا.
تبصره ۱- در صورت لغو مجوز شرکت توسط شورا، شرکت باید تمامی فعالیت های خود را ظرف مهلتی که شورا تعیین می کند در زمینه بازار خارج از بورس متوقف نماید.
تبصره ۲- رفع تعلیق درصورت رفع موارد تخلفاتی با تایید سازمان و پس از تصویب شورا امکان پذیر خواهد بود.
تبصره ۳- «شرکت» پیش از ایفای کلیه تعهدات خود نمی تواند بدون کسب موافقت «سازمان» فعالیت خود را متوقف نماید. در غیر این صورت، هییت مدیره «سازمان» طبق مقررات به تخلفات «شرکت» و مدیران آن رسیدگی می نماید.
ماده ۱۱. این دستورالعمل در اجرای بند ۵ ماده ۴ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذرماه ۱۳۸۴ در ۱۱ ماده و ۴ تبصره در تاریخ ۱۲شهریور۱۳۸۶ به تصویب شورای عالی بورس رسید.
بازار خارج از بورس چگونه است؟
معاملات در بازار خارج از بورس به صورت ۲۴ ساعته صورت میگیرد و این بازار بدون مکان فیزیکی مرکزی است.
بازار خارج از بورس یا Over-the-counter market به بازاری گفته می‌شود که بدون مکان فیزیکی مرکزی است در این بازار شرکت‌کنندگان از طریق سامانه‌های الکترونیکی، تلفن و ایمیل با هم در ارتباط هستند.این بازار از ابتدای دهه ۷۰ میلادی در کشورهای صنعتی مدرن شکل گرفت و حجم معاملات در آن در برخی موارد بسیار بیشتر از بورس‌های معمولی بوده است. با توجه به امکانات الکترونیکی این بازار انجام معاملات به صورت ۲۴ بازار خارج از بورس ساعته انجام می‌شود که این موضوع در مقایسه با یک بورس معمولی مزیت عمده‌ای محسوب می‌شود و از طرفی داد و ستدکنندگان از نقاط مختلف جهان می‌توانند با هم در ارتباط باشند. در مواردی به کارگزاران در بازارهای خارج از بورس کارگزار معامله‌گر گفته می‌شود چرا که می‌تواند اقلام معاملاتی را به حساب و مخاطره خود، خرید و فروش کند. در جهان ۳ نوع بازار خارج از بورس از جمله بازار معاملات سنتی، بازار معاملاتی الکترونیکی و بازار معاملاتی بهینه وجود دارد.
بازار معاملات سنتی
در این بازار معامله‌گران به عنوان بازارساز، قیمت خرید و فروش را اعلام می‌کنند. معامله‌گران قیمت‌های پیشنهادی را اعلام می‌کنند و قیمت قابل اجرا از طریق تلفن مذاکره می‌شود و یا از طریق سایت‌های اینترنتی اعلام می‌شود.
با توجه به اینکه دو طرف معامله از قیمتی که در یک مقطع زمانی توسط تلفن ارائه می‌شود باخبر هستند به این گونه معاملات، معامله دو طرفه گفته می‌شود.
بازار معاملاتی الکترونیکی
بازار معاملاتی الکترونیکی شبیه معاملات الکترونیکی در بورس است، اما به دلیل آنکه از استاندارد کمتری برخوردار است و فاقد قرارداد طراحی‌شده است آن را بازار خارج از بورس می‌نامند.
بازار معاملاتی بهینه
بازار معاملاتی بهینه ترکیبی از دو بازار معاملات سنتی و معاملاتی الکترونیکی بوده و معامله‌گر براساس آنها به معاملات الکترونیکی می‌پردازد. معامله‌گر قیمت خرید و فروش خود را انحصارا به اطلاع فعالان بازار می‌رساند و معامله‌گر در این شکل معامله به عنوان طرف معامله در هر قرارداد عمل می‌کند و نصف ریسک اعتباری در بازار به او باز می‌گردد.
نحوه محاسبه مالیات معاملات انجام شده توسط کارگزاران در بورس، بازارهای خارج از بورس و بورس کالا
به قرار اطلاع واصله ، برخی از اشخاص عرضه کننده و خریدار اوراق بهادار و کالا در بازارهای بورس ، خارج از بورس و بورس کالا مبلغ معاملات (خرید و فروش) خود را در فهرست‌های خرید و فروش سه ماهه که تسلیم ادارات امور مالیاتی می‌نمایند ، به عنوان معاملات با سازمان بورس اوراق بهادار و سایر نهادهای مالی تحت نظارت آن و همچنین کارگزاران بورس قید می‌نمایند و ادارات امور مالیاتی به استناد فهرست‌های مذکور و به دلیل عدم ثبت معاملات مزبور ، دفاتر قانونی آنها را مردود و درآمد مشمول مالیات را از طریق علی‌الراس تعیین می‌کنند . لذا موکداً یادآور می‌گردد:
1- براساس ماده 16 قانون بازار اوراق بهادار “انجام هرگونه معاملات اوراق بهادار ثبت شده یا در شرف ثبت نزد سازمان یا هرگونه فعالیت و مشارکت مستقیم یا غیرمستقیم در انجام معاملات مذکور توسط اعضای شورا ، سازمان ، مدیران و شرکای موسسه حسابرسی سازمان و نیز اشخاص تحت تکفل آنها ممنوع است” . لذا ثبت خرید و فروش بازار خارج از بورس عرضه کنندگان و خریداران در دفاتر آنها موضوعیت ندارد .
2- به موجب مفاد دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس ، معاملات اوراق بهادار از طریق سامانه معاملات و توسط کارگزاران عضو بورس انجام می‌شود لذا بر این اساس:
الف – از آنجا که کارگزاران بورس به جز مواردی که به موجب قانون مربوطه مجاز به خرید و فروش برای خود می‌باشند (براساس بند (ب) ماده 31 آیین نامه معاملات بورس اوراق بهادار) نمی‌توانند اوراق بهادار و یا کالایی را که مامور فروش آن هستند شخصاً خریداری نمایند . لذا ثبت خرید و فروش عرضه کنندگان و خریداران در دفاتر و یا شناسایی درآمد از آن محل ، فاقد موضوعیت می‌باشد .
ب- درآمد کارگزاران از محل کارمزد دریافتی از معاملات و از طرفین معامله و سایر فعالیتهای مجاز می‌باشد . ضمناً چون براساس دستورالعمل‌های اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار ، بازارهای خارج از بورس ، فرابورس و بورس کالا محاسبه کارمزدهای معاملات بر مبنای معاملات به ترتیبی که در سامانه معاملاتی ثبت شده است صورت میگیرد . ادارات امور مالیاتی می‌توانند جهت تعیین کارمزد کارگزاران در صورت لزوم با سازمان بورس و اوراق بهادار مکاتبه نمایند .
۶۰۰۰ میلیارد تومان به بورس واریز شد/یک ریال هم خارج نشد
رئیس هیات عامل صندوق تثبیت بازار سرمایه ضمن تشریح آخرین وضعیت تزریق منابع از صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار سرمایه بر این موضوع تاکید کرد که یک ریال از منابع صندوق تثبیت از بازار سهام خارج نشده است.
امیرمهدی صبائی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه صندوق توسعه ملی تا کنون ۶۰۰۰ میلیارد تومان به صندوق تثبیت بازار سرمایه واریز کرده است، اظهار کرد: آخرین واریزی در روز شنبه ۱۵ مرداد و به مبلغ ۱۰۰۰ میلیارد تومان بود که با احتساب این مبلغ میزان واریزی‌های صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار سرمایه به ۶۰۰۰ میلیارد تومان رسید.
وی به این سوال که چه میزان از واریزی صندوق توسعه ملی صرف معامله در بازار سرمایه و خرید سهم شده است، پاسخ داد: نمیتوان جزئیات معاملات روزانه را اعلام کرد. اما این معاملات بر اساس ضوابطی صورت میگیرد. تاکنون ۵۰۰۰ میلیارد تومان در قالب خالص خرید سهام وارد بازار شده است. علاوه بر این سایر منابعی که از طریق منابع داخلی سازمان بورس در اختیار صندوق تثبیت قرار گرفته، تا امروز به صورت خالص صرف خرید سهام شده است.
رئیس هیات عامل صندوق تثبیت بازار سرمایه در ادامه درمورد سود حدود ۸۰۰ میلیارد تومانی این صندوق طی دو سال قبل توضیح داد: صورت‌های مالی حسابرسی شده منتهی به سال ۱۴۰۰ صندوق افشا شده و از طریق سامانه کدال و تارنمای صندوق تثبیت قابل دسترسی است. بر این اساس بیش از ۸۰۰ میلیارد تومان مجموع سود خالص سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ بوده است.
صبائی ادامه داد: طبق قرارداد و مصوبه هیات امنا، تنها خروجی از صندوق تثبیت، هزینه مالی ۱۱ درصدی بوده که این صندوق به صندوق توسعه ملی پرداخت کرده است. به عبارت دیگر تا کنون یک ریال از صندوق تثبیت از بازار سرمایه خارج نشده است. اگر این صندوق سودی دریافت کرده است منابع حاصله یا مجددا صرف خرید سهام شده یا برای خرید سهام در زمان مناسب نگهداری شده است.
وی درمورد جزئیات واریز منابع از صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت نیز توضیح داد: طبق مفاد قرارداد واریز باید ماهیانه و به مبلغ ۶۵۰ میلیارد تومان باشد اما این پرداخت توسط صندوق توسعه ملی متناسب با وضعیت نقدینگی منعطف‌تر صورت میگیرد. تا کنون مبلغ در یک تاریخ مشخص از ماه پرداخت نشده است.
رئیس هیات عامل صندوق تثبیت بازار سرمایه به این سوال که چقدر از منابعی که باید توسط صندوق توسعه ملی واریز شود باقی مانده است، پاسخ داد: تقریبا حدود ۶۵۰۰ میلیارد تومان دیگر باید تا پایان سال پرداخت شود.
بازار خارج از بورس چگونه است؟
معاملات در بازار خارج از بورس به صورت ۲۴ ساعته صورت میگیرد و این بازار بدون مکان فیزیکی مرکزی است.
اقتصاد
بازار خارج از بورس یا Over-the-counter market به بازاری گفته می‌شود که بدون مکان فیزیکی مرکزی است در این بازار شرکت‌کنندگان از طریق سامانه‌های الکترونیکی، تلفن و ایمیل با هم در ارتباط هستند.این بازار از ابتدای دهه ۷۰ میلادی در کشورهای صنعتی مدرن شکل گرفت و حجم معاملات در آن در برخی بازار خارج از بورس موارد بسیار بیشتر از بورس‌های معمولی بوده است. با توجه به امکانات الکترونیکی این بازار انجام معاملات به صورت ۲۴ ساعته انجام می‌شود که این موضوع در مقایسه با یک بورس معمولی مزیت عمده‌ای محسوب می‌شود و از طرفی داد و ستدکنندگان از نقاط مختلف جهان می‌توانند با هم در ارتباط باشند. در مواردی به کارگزاران در بازارهای خارج از بورس کارگزار معامله‌گر گفته می‌شود چرا که می‌تواند اقلام معاملاتی را به حساب و مخاطره خود، خرید و فروش کند. در جهان ۳ نوع بازار خارج از بورس از جمله بازار معاملات سنتی، بازار معاملاتی الکترونیکی و بازار معاملاتی بهینه وجود دارد.
بازار معاملات سنتی
در این بازار معامله‌گران به عنوان بازارساز، قیمت خرید و فروش را اعلام می‌کنند. معامله‌گران قیمت‌های پیشنهادی را اعلام می‌کنند و قیمت قابل اجرا از طریق تلفن مذاکره می‌شود و یا از طریق سایت‌های اینترنتی اعلام می‌شود.
با توجه به اینکه دو طرف معامله از قیمتی که در یک مقطع زمانی توسط تلفن ارائه می‌شود باخبر هستند به این گونه معاملات، معامله دو طرفه گفته می‌شود.
بازار معاملاتی الکترونیکی
بازار معاملاتی الکترونیکی شبیه معاملات الکترونیکی در بورس است، اما به دلیل آنکه از استاندارد کمتری برخوردار است و فاقد قرارداد طراحی‌شده است آن را بازار خارج از بورس می‌نامند.
بازار معاملاتی بهینه
بازار معاملاتی بهینه ترکیبی از دو بازار معاملات سنتی و معاملاتی الکترونیکی بوده و معامله‌گر براساس آنها به معاملات الکترونیکی می‌پردازد. معامله‌گر قیمت خرید و فروش خود را انحصارا به اطلاع فعالان بازار می‌رساند و معامله‌گر در این شکل معامله به عنوان طرف معامله در هر قرارداد عمل می‌کند و نصف ریسک اعتباری در بازار به او باز می‌گردد.
دیدگاه شما