اوراق مشتقه مبادله ای چیست

قرارداد مشتقه چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟

ابزار مشتقه چیست و چه کاربردهایی دارد؟

در ویدیوی ابزار مشتقه چیست؟ اطلاعاتی در مورد ابزارهای مشتقه با شما صحبت می کنیم و ویژگی های ابزار مشتقه رو مورد بررسی قرار می دیم و کاربردها و انواع اون رو توضیح می دیم. اما به طور خلاصه ابزار مشتقه یکی از ابزارهای بازارهای مالی و مخصوصا بازار ارزهای دیجیتال هست که این امکان رو به معامله گران و سرمایه گذاران بازارهای مالی میده تا ریسک معاملاتی خودشون رو کاهش بدن.

در ویدیوی اشنایی با ابزار مشتقه ، سعی می کنیم اطلاعاتی در مورد ابزار Derivatives برای شما ارائه کنیم و به بررسی کاربردهای ابزار مشتقه بپردازیم تا بتونین با استفاده از این ابزار روند بازار رو شناسایی کنین و بتونین سودهای زیادی به دست بیارین.

با توجه به اینکه قراره در این ویدیو اطلاعاتی در مورد ابزار مشتقه برای شما ارائه کنیم، بهتره ابتدا مقدمه ای در مورد بازار ارزهای دیجیتال داشته باشیم تا بتونین به راحتی با ابزار مشتقه اشنا بشین و کاربردهای ابزار مشتقه رو یاد بگیرین. بهتره بدونین بازار ارزهای دیجیتال در سال های اخیر به دلیل رشدهای قیمتی زیادی که داشت مورد استقبال خیلی از سرمایه گذاران و معامله گران بازارهای مالی قرار گرفته و به یکی از محبوب ترین بازارهای مالی تبدیل شده. به این ترتیب شما نیز می تونین وارد بازار بشین و به معامله مشغول بشین.

جالب اینجاست که بدونین بازار ارزهای دیجیتال نیز مثل بقیه بازارهای مالی نوسانات قیمتی زیادی داره و سرمایه گذاران و معامله گران زیادی از همین نوسانات قیمت ارزهای دیجیتال سودهای زیادی به دست میارن. شما نیز می تونین وارد بازار ارزهای دیجیتال بشین و از همین نوسانات سود زیادی به دست بیارین.

البته به شرط اینکه آموزش تحلیل تکنیکال دیده باشین و بتونین قیمت ارزهای دیجیتال رو به درستی پیش بینی کنین. همچنین باید با استفاده از تحلیل تکنیکال و پیش بینی قیمت ارزهای دیجیتال بهترین نقاط خرید و فروش ارزهای دیجیتال رو پیدا کنین و با معامله و خرید و فروش در این نقاط سودهای زیادی به دست بیارین.

برای اینکه بتونین تحلیل تکنیکال انجام بدین، باید با انواع ابزارهای تحلیل تکنیکال اشنا باشین و با کاربرد هر کدوم از این ابزارها اشنایی داشته باشین. شاید در این میان اسم ابزار مشتقه رو شنیده باشین و خواستین که با کاربردهای ابزار مشتقه اشنایی داشته باشین. به همین منظور ما در ویدیوی اشنایی با ابزار مشتقه اطلاعاتی در مورد ابزار Derivatives برای شما ارائه می کنیم و برخی از کاربردهای ابزار مشتقه رو یاد بگیرین.

ابزار مشتقه چیست؟

ما می تونیم در پاسخ به سوال ابزار مشتقه چیست؟ این جواب رو بدیم که ابزار مشتقه یکی از ابزارهای بازارهای مالی و مخصوصا بازار ارزهای دیجیتال هست که این امکان رو به معامله گران و سرمایه گذاران بازارهای مالی میده تا ریسک معاملاتی خودشون رو کاهش بدن.

همونطور که گفتیم، بازار ارزهای دیجیتال و بازارهای مالی نوسانات قیمتی زیادی داره و همین موضوع باعث میشه تا سرمایه گذاری و معامله گری ارزهای دیجیتال ریسک های زیادی داشته باشه. به همین دلیل بهتره تا ریسک معاملاتی خودتون رو کاهش بدین. بنابراین ابزار مشتقه نمونه هایی از ابزارهای بازارهای مالی هستن که شما می تونین با استفاده از اون ها ریسک معاملاتی خودتون رو کم کنین.

همونطور که در ویدیوی آشنایی با ابزار مشتقه نیز گفتیم، ابزارهای مالی که به یه مکانیسم مالی خاص یا شاخص یا کالایی مرتبط هستن و از طریق اون ها ریسک های مالی خاص در بازارهای مختلف معامله بشن، ابزار مشتقه گفته میشه. به عبارت دیگه ارزش یه مشتق مالی از قیمت یه کاای اصلی مثل دارایی یا شاخص ناشی میشه و برخلاف اوراق قرضه هیچ اصلی پیش پرداخت نمیشه و درآمد سرمایه ای نیز به اون تعلق نمی گیره.

همچنین ابزار مشتقه به مجموعه ابزارهای مالی گفته میشه که بر اساس و مبنای یه دارایی پایه عمل می کنه و ارزش اون ها از ارزش دارایی های دیگه ای گرفته میشه. نکته قابل توجه این هست که ابزارهای مشتقه ریسک معاملات رو کاهش میدن.

اگه بخواهیم به زبان ساده تر به سوال ابزار مشتقه چیست؟ جواب بدیم، می تونیم بگیم که ابزار مشتقه قراردادی هست که ارزش خودش رو از عملکرد یه موجودیت پایه دریافت می کنه. همچنین این موجودیت می تونه دارایی، نرخ بهره و یا شاخص های مختلف باشه. ابزارهای مشتقه یکی از مهم ترین ابزارهای مالی هستن که سهام و اوراق بدهی نیز دو مورد مهم در این ابزارها هستن.

ویژگی های ابزار مشتقه:

همونطور که گفتیم، شما می تونین برای اینکه در معامله هاتون در بازارهای مالی و به خصوص بازار ارزهای دیجیتال ریسک معاملیتون رو کاهش بدین، از ابزارهای مشتقه استفاده کنین. همچنین ابزار مشتقه ویژگی های زیادی داره که در این قسمت از مقاله ابزار مشتقه چیست؟ به بررسی ویژگی های ابزار مشتقه می پردازیم.

• افزایش معاملات

یکی از ویژگی های ابزار مشتقه، افزایش معاملات هست. بهتره بدونین استفاده از اوراق مشتقه باعث میشه تا معامله گران و تریدرها این امکان رو داشته باشن تا معامله های زیادی انجام بدن. همچنین پایین بودن قیمت اوراق مشتقه ممکنه باعث بشه تا تقاضا برای اون اوراق بیشتر بشه و در نتیجه معاملات کلی بازار نیز با افزایش همراه باشن. به عبارت دیگه اوراق مشتقه باعث افزایش معاملات میشن.

• کاهش ریسک

یکی دیگه از ویژگی های ابزار مشتقه، کاهش ریسک هست. در اصل با عقد قراردادهای مشتقه هر دو طرف معامله با اگاهی و اطلاعات کافی اقدام به معامله می کنند و هر دوی اون ها از شوک های ناشی از نوسانات قیمت در امان می مونن. همین موضوع باعث میشه تا با خیال راحت به فکر تامین دارایی قرارداد در زمان تعیین شده باشن.

• نقدینگی بالا

یکی دیگه از ویژگی های ابزار مشتقه، تقدینگی بالا هست. بهتره بدونین هر کسی که سرمایه خودش رو برای خرید دارایی هایی اختصاص بده، به دنبال راهی هست تا نقدینگی سرمایه خودش رو بالا ببره. وقتی نقدینگی یه بازار بیشتر باشه افراد هر وقت دوست داشته باشن می تونن دارایی های خودشون رو به پول نقد تبدیل کرده و اون رو از معامله خارج کنند.

انواع ابزار مشتقه در بازارهای مالی:

همونطور که در ویدیوی اشنایی با ابزار مشتقه نیز گفتیم، ابزار مشتقه پیچیدگی ها و ریزه کاری های زیادی دارن و شاید استفاده از اون ها برای تازه کارها فکر خوبی نباشه. ولی اشنایی این ابزارها می تونه ما رو با جذابیت های بازارهای مالی اشنا بکنه و کمکمون بکنه تا در زمان مناسب ابزارهای کناسب برای روش سرمایه گذاری خودمون رو انتخاب کنیم و بازدهای سرمایمون رو به حداکثر برسونیم. همچنین استفاده از ابزارهای مشتقه به ما کمک می کنه تا ریسک معاملاتی خودمون رو کمتر بکنیم و بتونین معامله های زیادی در بازارهای مالی و به خصوص بازار ارزهای دیجیتال انجام بدیم و سودهای زیادی به دست بیاریم.

جالب اینجاست که بدونین برای دسته بندی بازارهای و ابزارهای مشتقه به مواردی مثل ارتباط بین دارایی پایه و ابزار مشتقه، نوع دارایی پایه و شرایط بازاری که معامله در اون انجام میشه توجه میشه. همچنین ابزارهای مشتقه رو میشه با توجه به نوع دارایی پایه به دو دسته مالی و کالایی تقسیم کرد. معمولی ترین دسته بندی ابزارهای مشتقه شامل قراردادهای سواپ، قراردادهای آتی، قراردادهای اختیار معاملات و پیامان آتی اشاره کنیم. در ادامه هر کدوم از این ابزارهای رو برای شما معرفی و مورد بررسی قرار می دیم تا با اوراق مشتقه مبادله ای چیست این ابزارهای مشتقه اشنایی داشته باشین.

قرارداد آتی(Future Contract):

یکی از انواع ابزارهای مشتقه، قرارداد آتی یا Future Contract هست. بهتره بدونین قرارداد آتی به اوراق بهاداری گفته میشه که میشه اون ها رو در بازارهای مالی معامله کرد. در این اوراق فروشنده و خریدار بر سر زمان و قیمت مشخص به توافق میرسن تا دارایی خاص رو مورد معامله قرار بدن. در این قراردادها قیمت توافق شده پرداخت میشه و زمانی در اینده برای تحویل دارایی به خریدار نیز تعیین میشه. همچنین قرارداد آتی برای کالای فیزیکی نیز مورد استفاده معامله گران و سرمایه گذاران قرار می گیره.

قرارداد اختیار معاملات(Option Contract):

یکی دیگه از انواع ابزارهای مشتقه، قرارداد اختیار معاملات یا Option Contract هست. بهتره بدونین قرارداد اختیار معاملات یکی از پیچیده ترین نوع از ابزار مشتقه هست که در بازار های مالی انجام میشه. همچنین در این نوع معاملات دو طرف خریدار و فروشنده به توافق میرسن تا معامله رو در اینده انجام بدن.

در قرارداد اختیار معاملات خریدار مبلغ مشخصی رو پردداخت می کنه تا در زمان مشخص شده و قیمت گفته شده در قرارداد حق خرید یا فروش یه دارایی خاص رو دریافت بکنه. فروشنده نیز در مقابل مبلغی که دریافت می کنه حق خرید و فروش دارایی رو به شخص خریدار واگذار می کنه و خودش نمی تونه دارایی خودش رو خرید و فروش بکنه.

جالب اینجاست که بدونین در قرارداد اختیار معاملات خریدار این امکان رو داره تا از حق خودش بگذره و معامله رو انجام نده. نکته قابل توجه این هست که در این صورت مبلغی که خریدار پرداخت کرده هم از دست میره و دیگه نمی تونه به اون پول دسترسی داشته باشه. ولی فروشنده هر وقت دوست داشته باشه می تونه دارایی های خودش رو به کس دیگه بفروشه.

اما فروشنده هر وقت که خریدار اراده بکنه مجبور به اجرای مفاد قرارداد هست. به همین دلیل سرمایه گذاران و تریدرهایی که توان ریسک بالایی دارن به سمت قرارداد اختیار معاملات میرن چون این نوع قراردادها پیچیدگی و ریسک بالایی دارن و اگه فردی بدون اطلاع وارد چنین قراردادهایی بشه ممکنه سرمایه خودش رو از دست بده.

قرارداد سواپ(Swap Contract):

یکی دیگه از انواع ابزارهای مشتقه، قرارداد سواپ یا Swap Contract هست. بهتره بدونین قرارداد سواپ نیز یکی از قراردادهای خارج از بستر بورس هست که در بازار آزاد بین طرفین معامله انجام می گیره و ماهیت اون نیز شباهت زیادی به قراردادهای آتی داره.

همچنین در بین سایر معاملات خارج از بورس امروزه قراردادهای سواپ طرفداران بیشتری دارن. نکته قابل توجه این هست که سواپ رو میشه مجموعه ای از قراردادهای آتی در نظر گرفت که در اون دو مفهوم نرخ ثابت و نرخ شناور به جای اصطلاحات فروشنده و خریدار استفاده میشه.

جالب اینجاست که بدونین سواپ در لغت به معنی معامله پایاپای هست که در اون مجموعه ای از جریان های نقدی اینده بین دو طرف معامله معاوضه میشن. به عبارت دیگه در قراردادهای سواپ دو طرف معامله دارایی ها و کالاهای خودشون رو با همدیگه مبادله می کنند و بابت معامله های خودشون پولی پرداخت نمی کنند.

همچنین در این نوع معاملات نیز باید دو طرفین معامله در قیمت دارایی های خودشون به توافق برسن و بعد از اینکه به توافق رسیدن، معامله های خودشون رو انجام بدن. به عبارت دیگه در زمان معامله هیچ مبلغ یا پولی بین طرفین معامله رد و بدل نمیشه و مقدار سواپ در ابتدا هر معامله صفر هست. علاوه بر این، قرارداد سواپ نیز مثل بقیه قراردادهای خارج از بورس با ریسک اعتباری بالایی همراه هست و می تونین در به راحتی از این نوع قرارداد استفاده کنین.

قرارداد فروارد(Forword Contract):

یکی دیگه از انواع ابزارهای مشتقه، قرارداد فروارد یا Forword Contract هست. بهتره بدونین قراردادهای فروارد از نظر ماهیت شبیه به قراردادهای آتی یا فیوچرز هست. به عبارت دیگه دو طرف یه معامله بر سر زمان تحویل مشخص یه دارایی با قیمت ثابت به توافق می رسن.

با توجه به اینکه قراردادهای فروارد شباهت های زیادی که با قراردادهای آتی دارن، ولی تفاوت هایی نیزدر این میان دیده میشه. یکی از این تفاوت ها این هست که قرارداد اتی در بستر بورس انجام میشه ولی قرارداد فروارد خارج از بورس انجام می گیره. همین موضوع باعث میشه تا بین این دو قرارداد تفاوت های زیاد تری نیز به وجود بیاد.

از جمله از تفاوت های قراردادهای فروارد با قراردادهای اتی می تونیم به به استاندارد بودن اون ها اشاره کنیم. همچنین دو طف معامله کننده ها در قراردادهای اتی لازم نیست که همدیگه رو بشناسن، چون این کارگزار هست که معامله رو انجام میده.

ولی در قراردادهای فروارد دو طرف معامله باید همدیگه رو بشناسن چون معامله اون ها به صورت مستقیم انجام می گیره. نرخ و قیمت دارایی در قراردادهای اتی کاملا مشخص هست، ولی این شفافیت در قراردادهای اتی وجود نداره و همین موضوعات باعث میشه تا قراردادهای فروارد منحصر به فرد بشن.

جمع بندی و نتیجه:

ما سعی کردیم در ویدیوی ابزار مشتقه چیست؟ اطلاعاتی در مورد ابزارهای مشتقه برای شما ارائه کنیم و به بررسی ویژگی های ابزار مشتقه بپردازیم. همونطور که گفتیم، که ابزار مشتقه یکی از ابزارهای بازارهای مالی و مخصوصا بازار ارزهای دیجیتال هست که این امکان رو به معامله گران و سرمایه گذاران بازارهای مالی میده تا ریسک معاملاتی خودشون رو کاهش بدن. همچنین اگه دوست دارین تا اطلاعات زیادی در مورد ابزارهای مشتقه به دست بیارین، توصیه می کنیم تا ویدیوی آموزش رو مشاهده کنین.

اوراق مشتقه چیست؟ | آشنایی با انواع اوراق مشتقه در بازار بورس

اوراق مشتقه از مهم‌ترین ابزارهای کاهش ریسک معامله در بازارهای مالی هستند. معامله‌گرانی که در بازارهای مالی مانند بورس، فارکس، طلا، نفت، کالا و …. فعالیت می‌کنند، به کمک این اوراق می‌توانند سطح امن‌تری از معامله را تجربه کنند. در این مقاله از گروه نرم افزار حسابداری محک به بررسی اوراق مشتقه و انواع آن می‌پردازیم.

فهرست مطالب

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار نوعی ابزار مالی دارای ارزش است که قابلیت نقل و انتقال و تبدیل به پول نقد را دارد. این اوراق در واقع ضامن حقوق مالی قابل انتقال به مالک آن است و دارنده قانونی را مشخص می‌کند. سازمانی که این اوراق بهادار را صادر می‌کند به عنوان نهاد توزیع کننده آن نیز شناخته می‌شود. اکثر کارگزاری‌ها با این نهاد در ارتباط بوده و اوراق‌های مختلف را برای متقاضیان خریداری می‌کنند.

اوراق بهادار در بازار سرمایه به سه بخش اوراق بدهی (Debt Securities)، اوراق مشتقه (Derivative Securities)، اوراق حقوق صاحبان سهام (Equity Securities) تقسیم می‌شود. در ادامه با اوراق مشتقه به عنوان یکی از مهم‌ترین انواع اوراق بهادار آشنا می‌شویم.

اوراق مشتقه چیست؟

اوراق مشتقه یکی از انواع اوراق بهادار است که ارزش خود را از دارایی پایه یا گروهی از دارایی‌ها مانند محصولات پتروشیمی، محصولات کشاورزی، سکه و… می‌گیرد و ارزش آن از ارزش دارایی‌هایی که در قرارداد ذکر شده، مشتق می‌شود. این اوراق از ابزارهای مالی مرتبط با مدیریت ریسک هستند که قیمت آن‌ها تنها بر اساس میزان عرضه و تقاضا تعیین نمی‌شود بلکه به دارایی پشتوانه آن‌ها نیز بستگی دارد.

اوراق مشتقه در بازار بورس یا در بازارهای متشکل خارج از بورس معامله می‌شوند. اوراق مشتقه خارج از بورس قانون‌گذاری نشده‌اند و بخش بزرگ‌تری از مشتقه‌ها را تشکیل می‌دهند. درحالی‌که مشتقه‌های معامله شده در بازار بورس استانداردسازی شده و بر اساس قانون معامله می‌شوند.

هدف از ایجاد اوراق مشتقه در بازارهای مالی چیست؟

اواراق مشتقه با دو هدف زیر وارد بازارهای مالی می شود:

پوشش ریسک مالی: یکی از مهم‌ترین اهداف ایجاد اوراق مشتقه در بازارهای مالی، کنترل ریسک مالی در معاملات است. معامله گرانی که پیش‌بینی کاهش یا افزایش قیمت را در بازار دارند، به کمک این اوراق می‌توانند ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند و در موقعیت‌های مختلف عملکرد مناسبی داشته باشند.

ایجاد تنوع: یکی دیگر از اهداف وجود اوراق مشتقه، ایجاد تنوع در دارایی‌های سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاران و معامله گران در بازارهای مالی می‌توانند با ترکیب این اوراق با سایر دارایی‌ها، استراتژی‌های معاملاتی مختلفی را اتخاذ کنند و ریسک پرتفوی سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند. به طور کلی اوراق و ابزار مشتقه به معامله گران کمک می‌کنند تا در روندهای صعودی و نزولی بازار، موقعیت مناسبی اتخاذ کنند.

تاریخچه اوراق مشتقه در جهان

در گذشته، افراد برای فروش دارایی‌ها و محصولات خود و همچنین تأمین نیازهای اساسی زندگی، قراردادهایی را به صورت خصوصی تنظیم می‌کردند که ماهیت فیزیکی نداشت. این توافق نامه‌ها مبتنی بر تحویل یک کالا یا دارایی در زمان آینده و پرداخت هزینه آن در زمان حال بود.

در سال ١٨۴٨ در شیکاگو تولیدکنندگان گندم برای فروش محصولات و انجام معاملات خود،به بازار نیاز داشتند. این احساس نیاز، کشاورزان و خریداران را ملزم به پایه ریزی نوعی قرارداد تعهدی کرد. بر اساس این قرارداد کشاورزان متعهد شدند که محصولات خود را در تاریخ مشخص (تاریخ تحویل کالا) و با قیمت توافق شده بفروشند. بعدها در سال 1973 اولین بازار رسمی که ابزارهای مشتقه در آن به کار گرفته می‌شد، در شیکاگو شکل گرفت.

از آن تاریخ به بعد، اوراق و ابزارهای مشتقه در سایر بازارها مورد استفاده قرار گرفتند. به طوری که بازارهای بورس کالای شیکاگو، بورس کالای نیویورک و بورس اختیار معامله شیکاگو، به برترین و پیشتازترین بازارهای مشتقه جهان تبدیل شدند. آنجا بود که اوراق قرضه و اوراق شاخص بورس به عنوان اوراق و ابزارهای مشتقه مالی شناخته شدند و مورد معامله قرار گرفتند.

تاریخچه اوراق مشتقه در ایران

اگرچه سابقه استفاده از اوراق مشتقه در جهان به چند قرن پیش برمی‌گردد، اما این معاملات در ایران قدمت چندانی ندارند. در واقع، در سال 1387، هم‌زمان با شروع کار بورس در ایران، بورس کالا، اوراق مشتقه روی کار آمدند. بسیاری از کارشناسان مالی بر این باورند که برای رشد اقتصادی باید تمرکز بیشتری بر روی اوراق مشتقه داشت.

نحوه معامله اوراق مشتقه چگونه است؟

1. مشتقاتی که در خارج از بازار بورس معامله شده و شرایط آن به صورت خصوصی و بر اساس خواسته‌های طرفین تعیین می‌شود.
2. معامله مشتقاتی که بر اساس استانداردها و قوانین بازار بورس انجام می‌شود. طبیعتاً انجام این نوع معامله از ریسک کمتری برخوردار است.

مزایا اوراق مشتقه چیست؟

استفاده از اوراق و ابزارهای مشتقه مزایای قابل توجهی دارد. از بازارهای مالی جهان به‌صورت گسترده استفاده می‌شود که در ادامه با برخی از مهم‌ترین مزایا اوراق مشتقه آشنا می‌شویم:

افزایش معاملات

استفاده از این اوراق موجب می‌شود تا سرمایه‌گذاران و معامله‌گران بتوانند معاملات بیشتری را در بازارهای مالی انجام دهند. در برخی از موارد قیمت اوراق مشتقه نسبت به دارایی پایه کم‌تر است و همین سبب می‌شود تقاضا برای این اوراق بیشتر شود. در نتیجه میزان معاملات بازار نیز با افزایش همراه خواهد بود.

کاهش ریسک

یکی از مهم‌ترین مزایای اوراق و ابزارهای مشتقه کاهش ریسک است. در قراردادهای مشتقه، خریدار و فروشنده با آگاهی کامل و انجام بررسی‌های لازم و همچنین پیش‌بینی افزایش یا کاهش قیمت، اقدام به انجام معامله می‌کنند. همین کار سبب می‌شود از تحمل شوک‌های ناشی از نوسانات قیمت در امان بمانند.

نقدینگی بالا

هنگامی که نقدینگی در یک بازار بالا باشد، سرمایه‌گذاران می‌توانند دارایی خود را هر موقع اراده کنند، به پول نقد تبدیل کرده و آن را از معامله خارج کنند. بازار اوراق مشتقه به دلیل اینکه هزینه مبادلات پایین‌تری نسبت به بازار بورس و دیگر بازارها دارند، معامله در آن با سرعت بیشتری انجام می‌شود و همین سبب جاری شدن نقدینگی می‌شود. بنابراین، معامله گرانی که خواستار سرمایه‌گذاری در بازارهایی با نقدینگی بالا هستند، بازار اوراق مشتقه را انتخاب می‌کنند.

تعیین قیمت کالا

یکی دیگر از مزیت‌های اوراق مشتقه تعیین قیمت کالا است. قیمت تقریبی کالا و دارایی‌ها را می‌توان از طریق قیمت معاملات آتی مبتنی بر آن کالا، به دست آورد.

کسب سود از نوسانات بازار

به کمک قرارداد اختیار معامله که یکی از انواع اوراق و ابزار مشتقه محسوب می‌شود، می‌توان بدون در اختیار داشتن سهام یا دارایی، از نوسانات قیمتی در بازار بهره برد.

معایب اوراق مشتقه چیست؟

اوراق و ابزارهای مشتقه در کنار مزایایی که دارند با معایبی نیز همراه هستند در ادامه با این معایب آشنا می‌شویم:

پیچیدگی معاملات مشتقه

با گذر زمان و افزایش تنوع در بازارهای مالی، معاملات اوراق مشتقه پیچیده و مشکل می‌شود به طوری که معامله گران برای استفاده از آن‌ها به ابزارهای ریاضی پیشرفته نیاز پیدا می‌کنند. از طرفی این پیچیدگی سبب می‌شود تا افراد کمی بتوانند از نحوه معامله آن‌ها سر دربیاورند.

افزایش معاملات پی در پی

اگرچه اوراق و ابزارهای مشتقه در ابتدا با هدف کاهش ریسک ایجاد شدند، اما در حال حاضر اکثر معاملات مربوط به مشتقه با انگیزه خرید و فروش‌های پی در پی یا به اصطلاح بورس بازی برای کسب سود بیشتر انجام می‌شود. این پدیده در طول زمان موجب آسیب به بازارهای مالی می‌شود.

آشنایی با انواع اوراق مشتقه

اوراق مشتقه به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. در ادامه با هر یک آشنا می‌شویم:

1) قراردادهای آتی

قراردادهای آتی (Futures Contract) یکی از انواع ابزارهای مشتقه در بازارهای مالی است که در آن فروشنده تعهد می‌کند در زمان مشخص مقدار معینی از یک کالا را به قیمت مشخص به خریدار بفروشد. خریدار نیز متعهد می‌شود این کالای را در زمان مشخص خریداری کند.

مبلغ قرارداد آتی در تاریخ سررسید، تسویه می‌شود. با توجه به اینکه قراردادهای آتی ماهیت تعهدی دارند، هزینه‌ای تحت عنوان وجه تضمین از خریدار و فروشنده دریافت می‌شود به صورت روزانه تغییر می‌کند. معمولاً قراردادهای آتی به تحول فیزیکی کالا منجر نمی‌شوند و قبل از تاریخ سررسید، توسط سرمایه‌گذار به فروش می‌رسند. در بورس کالای ایران، معامله زعفران، پسته و زیره سبز بر اساس قرارداد آتی انجام می‌شود.

2) قراردادهای اختیار معامله

قرارداد اختیار معامله (option contract)، قراردادی دو طرفه بین خریدار و فروشنده است که در آن حق خرید یا فروش دارایی با قیمت از پیش از تعیین شده وجود دارد. این نوع قرارداد به دو نوع اختیار خرید و اختیار فروش، تقسیم می‌شود. در واقع در این نوع قرارداد خریدار در ازای پرداخت مبلغ مشخصی، حق خرید یا فروش دارایی یا سهام ثبت شده در قرارداد را در زمان مشخص شده به دست می‌آورد. فروشنده نیز می‌بایست تا قبل از تاریخ مشخص شده در قرارداد، هر زمانی که خریدار قصد معامله داشت، به تعهدات خود عمل کرده و دارایی را با همان قیمت توافق شده معامله کند.

3) پیمان‌های آتی

پیمان آتی (Forward Contract) در واقع همان قرارداد آتی است با این تفاوت که در بازارهای متشکل خارج از بورس معامله می‌شود. در پیمان‌های آتی دو طرف یک معامله (خریدار و فروشنده) بر سر زمان تحویل یک دارایی با قیمت مشخص به توافق می‌رسند.

چگونه وارد بازار مشتقه بورس تهران شویم؟

بازار بورس کالای ایران مکانی است که در آن امکان عقد قراردادهای مشتقه برای معامله گران فراهم است. برای ورود به بازار بورس و انجام معامله در آن باید مراحل زیر طی شود:

1.دریافت کد بورسی

اولین قدم برای ورود به بازار بورس کالای تهران، ثبت نام در سامانه سجام «sejam.ir» است. بعد از ثبت نام و احراز هویت در این سامانه می بایست به یکی از کارگزاری های معتبر مراجعه کنید و حساب بورس کالا خود را فعال کنید.

2.افتتاح حساب بانکی عملیاتی

برای استفاده از اوراق و ابزار مشتقه در بورس کالای تهران، باید در یکی از بانک‌های مورد تأیید بورس کالا (ملت، سامان، رفاه) حساب بانکی داشته باشید.

3.ثبت سفارش

بعد از فعال‌شدن حساب کاربری شما در بورس کالا تهران، می‌توانید نسبت به انجام معامله و ثبت سفارش اقدام کنید. اما بهتر است قبل از انجام معامله با کسب آموزش‌های کاربردی دانش خود را در این زمینه افزایش دهید.

آیا همه افراد می‌توانند از ابزار مشتقه استفاده کنند؟

همان‌طور که گفته شد برای استفاده از ابزارهای مشتقه و قراردادهای آتی، داشتن کد بورسی الزامی است. اما نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که افرادی که با نحوه انجام معاملات بورس کالا آشنایی ندارند، نمی‌توانند از بازار سود کسب کنند. بازار اوراق و قراردادهای مشتقه، بسیار پیچیده‌تر از معاملات بورس اوراق بهادار است از این رو تنها افرادی می‌توانند از ابزار مشتقه استفاده کنند و از این معاملات سود کسب کنند که با روانشناسی بازار آشنا باشند.

سخن آخر

در این مقاله با اوراق و ابزارهای مشتقه و انواع آن آشنا شدیم. اگر چه این اوراق با هدف کاهش ریسک ایجاد شده‌اند اما ورود بدون آشنایی به این معاملات می‌تواند خطرناک باشد. برای اینکه معاملات مشتقه، برای شما منجر به سود شود، باید با آموزش و آگاهی کافی، وارد این بازار شوید.

قرارداد مشتقه چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟

برای افرادی که در بازار سرمایه و بورس فعال هستند، قرارداد مشتقه یکی از مفاهیم مورد توجه است. قراردادی که ارزشش وابسته به چیز دیگری است و ارزش مستقلی از خود ندارد را قرارداد مشتقه می گویند. در اینجا سعی داریم مفهوم قرارداد مشتقه و کاربرد آن در بورس را شرح دهیم؛ به گونه ایی که افرادی که به تازگی وارد بازار بورس شده اند نیز بتوانند با کلیه مفاهیم آن آشنایی کافی را پیدا کنند.

قرارداد مشتقه چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟

قرارداد مشتقه

قرارداد مشتقه شامل قراردادی است که از توافق بین دو طرف ایجاد می شود و یک طرف باید ظرف مدت مشخصی، کار مورد نظر را طبق قرارداد انجام دهد. این نوع قراردادها جزء قرارداهای مالی هستند که ارزش شان از دارایی پایه و یا کالای فیزیکی گرفته می شود. این دارایی می تواند کالا، سهام، نرخ بهره، ساخت و ساز و غیره باشد.

به طور دقیق تر می توان گفت طبق قرارداد مشتقه، هر دو طرف معامله باید متهد شوند که در تاریخ و قیمت تعیین شده، کالایی را با کیفیتی که در قرارداد لحاظ شده است، بر طبق توافق مورد نظر مبادله کنند. این توافق برای خرید و یا فروش یک دارایی معین صورت می گیرد.

علاوه بر این انواع مشتقات مالی در حکم ابزارهایی هستند که می تواند در جهت کاهش ریسک استفاده شوند. در اینجا منظور از مشتقات مالی همان ابزارهای مالی اولیه است که قراردادهای سلف یا آتی، قراردادهای آتی یا آتی مالی، قراردادهای سوآپ یا معاوضه و اختیار معامله را شامل می شود. در ادامه با انواع متداول اوراق مشتقه آشنا می شویم. (1)

انواع متداول اوراق مشتقه در بورس کدامند؟

انواع اوراق مشتقه شامل قراردادهای آتی، قراردادهای سلف، قراردادهای معاوضه و قراردادهای اختیار معامله است که در ادامه به تشریح هر یک می پردازیم.

قراردادهای آتی

در قرار دادهای آتی، توافق بین دو طرف انجام می شود به صورتی که در زمانی در آینده می بایست خرید و یا فروش دارایی مورد توافق با توجه به مقدار تعیین شده انجام گیرد. این قرارداد می تواند بین دو شرکت، دو فرد و یا یک شرکت و یک فرد منعقد شود. در این نوع قراردادها معمولا ابتدا تمام مبلغ پرداخت می شود که به صورت پول نقد و یا اسناد معادل با پول نقد است و در موقع سررسید، کالا تحویل داده می شود. این قراردادها انعطاف پذیری لازم را دارند.

معمولا قراردادهای آتی با یک ریسک مواجه هستند به این صورت که هر دو طرف قرارداد باید مفاد قرارداد را در سر موعد مقرر اجرایی کنند. در صورتی که فقدان نقدینگی هم مطرح شود این نوع قراردادهای آتی، بی فایده می شوند. (1)

قراردادهای سلف

در قراردادهای سلف، قرارداد مورد نظر بین دو طرفی که خارج بورس هستند، بسته می شود و خرید و یا فروش دارایی مورد نظر در تاریخ توافقی با قیمت توافقی انجام می شود. قراردادهای سلف برای بورس کالا استفاده می شوند تا برطبق آن، کالا به خریدار تحویل داده شود. این تحویل با توجه به قیمت تعیین شده و در موعد زمانی مشخص شده انجام می گیرد.

با روند قراردادهای سلف می توان معاملات را آسان تر انجام داد و تضمین مناسبی را برای انجام تعهدات ایجاد کرد. این نوع قراردادها به دو طرف اطمینان می دهد که بهتر و سنجیده تر در بازار فعالیت داشته باشند. قرارداد سلف موازی نیز وجود دارد که مشابه با قرارداد سلف است ولی خریدار قادر است که قرارداد را تا قبل از زمان سررسید به شخص سوم منتقل کند. (1)

قراردادهای معاوضه

قراردادهای معاوضه بر مبنای نرخ ارز، بهره و یا کالا هستند. طی قراردادهای معاوضه، می توان دو جریان شناور و ثابت را با هم دیگر مبادله نمود. این نوع قراردادها برای صنعت نفت بسیار کاربردی هستند. در این نوع قراردادها یک طرف باید پرداخت های خود را با پرداخت های طرف دیگر معاوضه کند. به جای معاوضه از لفظ سوآپ نیز استفاه می شود.

لازم به ذکر است که قرارداد معاوضه یا سوآپ چند نوع دارد. قرارداد سوآپ نقدی و یا ارزی و قرارداد سوآپ نرخ بهره و قرارداد سوآپ کالا، سرمایه و اعتباری از انواع قرارداد سوآپ به شمار می آیند. از این بین می توان گفت قراردادهای سوآپ نرخ بهره بسیار مهم هستند به این دلیل که می توانند به عنوان ابزاری برای مدیریت نمودن ریسک های نرخ بهره استفاده شوند.

این ابزار به ویژه در مواردی که تقاضاها برای ابزارهای مالی افزایش پیدا می کند، بیشتر موثر واقع می شود. سوآپ نرخ ارز هم می تواند برای پوشش دادن ریسک های نرخ ارز مورد استفاده قرار گیرد. ریسک های نرخ ارز معمولا به علت اختلاف قیمت ها در ارزهای مختلف به وجود می آیند. (2)

قراردادهای اختیار معامله

قراردادهای اختیار معامله با وجود دو طرف تحت عنوان خریدار اختیار معامله و فروشنده اختیار معامله انجام می گیرد. خریدار اختیار معامله طی یک قرارداد، برای خرید و یا فروش کالا و یا دارایی پایه در قیمت تعیین شده و در زمان مشخص شده صاحب حق می شود.

فروشنده اختیار معامله در طی یک قرارداد، موظف به فروش کالا یا دارایی به خریدار است و این در صورتی است که خریدار، تقاضای اجرای تعهد را به فروشنده بدهد. این نوع قراردادها برای پوشش دادن ریسک نرخ بهره و بازارهای سهام کاربرد دارند.

نکته ایی که وجود دارد این است که در این نوع قراردادها، خریدار اختیار معامله اجباری به اجرای یک اختیار معامله ندارد بلکه می تواند تا زمان انقضای اختیار معامله صبر کند تا انقضای آن سر برسد. همچنین می تواند قرارداد خود را اجرایی کند؛ بنابراین اجباری در استفاده از حق خود ندارد. (2)

اوراق مشتقه فرابورس چیست؟

اوراق مشتقه فرابوس که به اختصار با OTC نمایش داده می شود؛ شامل قراردادهایی است که به طور خصوصی بین طرفین بسته می شود و واسطه ایی برای آن وجود ندارد.

اوراق مشتقه مبادله ای چیست؟

معاملات ابزار مشتقه‌ای که رسمی و سازمان یافته صورت می گیرد و قابلیت خرید و یا فروش در بازار رسمی اوراق مشتقه را دارند، اوراق مشتقه مبادله ای نامی‌ده می شوند.

کاربرد قرارداد مشتقه در بورس چیست؟

از کاربردهای قرارداد مشتقه می توان به سرعت نقد شوندگی آن اشاره کرد. این نوع قراردادها در بازار هزینه کمتری را به وجود می آورند و می توانند بر افزایش بازده دارایی، تغییر نرخ ثابت بدهی به نرخ شناور موثر واقع شوند. کاربرد دیگر در زمینه کاهش هزینه تامین مالی و تعدیل ساختار جریان نقدی است. همچنین خطر دارایی های پایه با وجود ابزار مشتقه کاهش می یابد.

با وجود قراردادهای مشتقه، یک تفاوت در روند قیمت می تواند تغییراتی را در ارزش این اوراق به وجود بیاورد. اگر ارزش اوراق مشتقه با رشد مواجه شود، می تواند برای سرمایه گذاران سود فراهم کند. نکته حائز اهمیت این است که با وجود ابزار مشتقه و به کارگیری آن، رکود اقنصادی کمتر می شود. (3)

آشنایی با ابزارهای مشتقه

ابزار مشتقه کالایی

ابزار مشتقه مالی

بازارهای مشتقه به چه صورت عمل می کنند؟

مکانیزم بازارهای مشتقه معمولا به سه صورت بازار قراردادهای آنی، بازار قراردادهای آتی و بازار پیمان های آتی است. در بازار قرارداد آنی که به spot contract نیز شناخته می شود، دارایی ها باید با وجه مالی نقد مبادله گردند. معمولا شرکت ها و تولیدکنندگان با این بازار سر و کار دارند. در بازار قرارداد آتی نیز تفاوت قیمت بین ارزش خرید و فروش قرارداد آتی دارایی ها شامل سود است و بانک ها، معامله گران و موسسات مالی به طور مستقیم در آن وارد می شوند.

با این کار ریسک هایی که اوراق مشتقه مبادله ای چیست به علت تغییرات قیمت آینده رخ می دهد به وسیله تثبیت قیمت آتی دارایی فعلی پوشش داده می شود. در بازار پیمان های آتی، شرایطی مانند ماه تحویل، حجم قرارداد، حداقل نوسان قیمتی، روند تحویل و تغییرات قیمتی مجاز در طول روز و غیره به وسیله بورس تعیین می شود.

سپس این موارد توسط کمیسیون معاملات آتی مورد تایید قرار می گیرد. در کل می توان گفت که این نوع از معاملات در بورس سازمان یافته، انجام خواهند گرفت.

معاملات در این حوزه به وسیله موسسات پایاپای صورت می گیرد تا به عنوان یک واسط بین خریدار و فروشنده، ایفای نقش کنند و در حکم ضمانت طرفین معامله واقع شوند.

معرفی سایر مشتقات مالی

• قرارداد سقف که به طور مخفف با Cap نشان داده می شود، خرید برگ اختیار خرید نرخ بهره را در بر می گیرد. این قرارداد در مواردی که نرخ بهره با افزایش روبرو شده و سرمایه گذار دچار ضرر و زیان شده است مورد استفاده قرار می گیرد.
• فروشنده قرارداد سقف می تواند می تواند ضرر و زیان احتمالی خریدار را پوشش دهد و این کار در ازای صرف قیمتی انجام می شود. در این فرایند، فروشنده معمولا بانک است. بنابراین خرید قرارداد سقف برای پوشش افزایش احتمالی نرخ بهره است. این قرارداد می تواند در یک یا چند موعد معین اجرا شود.

• قرارداد کف که به آن floor می گویند، به خرید یک برگ اختیار فروش نرخ بهره شباهت دارد و برای وقتی است که نرخ بهره با کاهش مواجه می شود. قرارداد کف همانند قرارداد سقف می تواند در یک یا چند موعد معین اجرا شود.

• قرارداد کولار که از کلمه collar می آید به این معنی است که خرید قرارداد سقف و فروش قرارداد کف، همزمان انجام شود. این کار برای پوشش وضعیت در برابر افزایش نرخ بهره انجام می شود. در این حالت قرارداد کف یا floor فروخته خواهد شد و مبلغی که از آن حاصل می شود صرف پرداخت ضرر و زیان قرارداد سقف که خریداری شده بود، خواهد گردید.

• قرارداد مشتقه اعتباری یا credit نیز وجود دارد که به منظور پوشش افزایش ریسک اعتباری وام ها پس از معین شدن نرخ بهره وام است. خریدار قرارداد مشتقه اعتباری معمولا بانک ها هستند و فروشنده قرارداد مشتقه اعتباری، شرکت های بیمه هستند. قراردادهای مشتقه اعتباری در قالب قراردادهای سوآپ و یا قراردادهای آتی انجام می شوند. (5)

نتیجه گیری و جمع بندی

در اینجا سعی شد که به مفاهیم قراردادهای مشتقه، انواع آن و کاربردهای حاصل از این قرارداد اشاره شود. مفاهیم مربوط به قرارداد مشتقه به طور کامل مورد بحث و بررسی قرار گرفت تا فعالین حوزه بازار بورس بتوانند با اطلاعات جامع و کامل در این بازار فعالیت داشته باشند و از مفاهیم تخصصی آن نیز اطلاع پیداکنند. بدیهی است که هر چه اطلاعات افراد در شاخه های مختلف بورس بالاتر برود، امکان موفقیت آن ها و اتخاذ تصمیمات به جا بیشتر می شود.

ابزار مشتقه چیست؟

جهانی شدن بازارهای مالی منجر به رشد بسیار زیاد حجم و تنوع معاملات شده است و مشتقات مالی عناصر اساسی این رشد بودند. ابزار مشتقه نقش مفید و مهمی در پوشش و مدیریت ریسک سرمایه گذاری در بورس دارند، اما خطرات زیادی برای ثبات بازارهای مالی و در نتیجه کل اقتصاد به وجود می آورند. از مشتقات برای محافظت و حدس زدن ریسک مرتبط با تجارت و امور مالی استفاده اوراق مشتقه مبادله ای چیست می شود. در این راستا، ابزار مشتقه به تقسیم ریسک بین افراد و گروه های مختلف در اقتصاد کمک می کنند. سرمایه گذاران همچنین می توانند از ابزار مشتقه برای گمانه زنی و انجام فعالیت های آربیتراژی استفاده کنند. در واقع، افرادی که از این مکانیسم استفاده می کنند، بازرگانانی هستند که می خواهند در بازار موقعیتی کسب کنند؛ آن ها شرط بندی می کنند که قیمت دارایی یا کالای اساسی در طول مدت قرارداد در یک جهت خاص حرکت می کند.

ابزار مشتقه چیست؟

مشتق محصولی است که ارزش آن از ارزش یک یا چند متغیر اساسی (دارایی اساسی، شاخص یا نرخ مرجع)، به روشی قراردادی حاصل می شود. دارایی اساسی می تواند حقوق صاحبان سهام، کالا و یا هر دارایی دیگر باشد.

تعریف صندوق بین المللی پول از ابزارهای مشتقه

ابزارهای مالی که به یک مکانیسم مالی خاص یا شاخص یا کالایی مرتبط هستند و از طریق آن ها ریسک های مالی خاص در بازارهای مختلف معامله شوند، ابزار مشتقه گفته می شود؛ در واقع، ارزش یک مشتق مالی از قیمت یک کالای اساسی مانند دارایی یا شاخص ناشی می شود و برخلاف اوراق قرضه، هیچ اصلی پیش پرداخت نمی شود و درآمد سرمایه ای نیز به آن تعلق نمی گیرد.

محصولات و خدمات بازار مشتقات

از طریق بازار مشتقات می توان کالاها و خدمات بسیار زیادی را معامله کرد؛ به عنوان مثال، در موضوع حمل و نقل، قراردادی تحت عنوان قرارداد رو به جلو وجود دارد که در واقع سفارشی بین دو نهاد است، جایی که تسویه حساب در یک تاریخ خاص در آینده با قیمت از قبل توافق شده انجام می شود.

معاملات آتی نوع دیگری از ابزار مشتقه هستند که طی آن، توافقی بین دو طرف برای خرید یا فروش دارایی در زمان معینی در آینده با قیمت معین انجام می شود. در واقع قراردادهای آتی انواع خاصی از قراردادهای پیش رو هستند. به عنوان مثال، در معاملات آتی زعفران که در بورس کالا انجام می شود، براساس یک قرارداد، 2 طرف معامله (خریدار و فروشنده) متعهد می شوند که در یک تاریخ معین و با قیمت مشخص شده در قرارداد، معامله زعفران را با یکدیگر انجام دهند.

از دیدگاهی دیگر نیز می توان به این موضوع نگاه کرد؛ به این معنا که مشتقات قراردادهای مالی هستند که برای قرار گرفتن در معرض قیمت بازار در برابر تغییرات کالای اساسی، دارایی یا رویدادهای مختلف طراحی شده اند.

نوآوری مشتقات و تجارت آن ها در بازارهای مالی از اهمیت بالایی برخوردار است و اجازه می دهد نهادهای تجاری در این محیط جدید در اقتصاد جهانی سازگار شوند. ابزارهای مشتق با کاهش خطرات بازار مرتبط با نوسان قیمت، نرخ بهره و نرخ ارز، معاملات تجاری و مالی را متعادل می کنند. در نتیجه سودآوری بالا در زمینه تجارت جدید و مدیریت ریسک در حوزه معاملات مشتقه، شرکت کنندگان اصلی موسسات بزرگ مالی و غیر مالی در نقش محافظ، دلالان و داوران هستند. با استفاده از ابزارهای مشتق، ما می توانیم آربیتراژ قیمت، پوشش و حدس و گمان، مدیریت ریسک و حفاظت بر روی تغییرات قیمت را برای سودآوری شناسایی کنیم.

جهانی شدن جریان های سرمایه گذاری، رشد معاملات در بازار مشتقات مالی، گشایش بازارهای جدید پیش رو، توسعه بازار فرابورس، معرفی انواع جدید مشتقات مالی و تدوین استراتژی های جدید مشتقات را تقویت می کند. در حال حاضر، مشتقات دسته مهمی از ابزارهای مالی هستند که در بازارهای مالی و تجاری امروز مهم هستند. آن ها انواع مختلفی از حفاظت از خطر را ارائه می دهند و استراتژی های نوآورانه سرمایه گذاری را مجاز می دانند.

شرایط سوددهی بازار مشتقات

برای ارائه حداکثر سود به کاربران و اقتصاد خود، بازار مشتقات باید سه شرط لازم را داشته باشد:

• تجارت و تسویه حساب مشتقات باید ایمن باشد.
• بازار باید نوآورانه باشد.
• بازار باید کارآمد باشد.

لازم به ذکر است که مشارکت کنندگان در بازار، سیاست گذاران و تنظیم کننده ها باید از ارائه دهندگان بازار مشتقات برای اطمینان از این پیش نیازها حمایت کنند.

حجم معاملات بازار مشتقات

برخی از تحلیلگران، بازار مشتقات را بیش از 10 برابر کل تولید ناخالص داخلی جهان تخمین می زنند. دلیل گسترده بودن بازار مشتقات به خاطر این موضوع است که تقریباً در هر نوع دارایی، سرمایه گذاری مشتقات متعددی از جمله سهام، کالاها، اوراق قرضه و ارز خارجی موجود است.

استفاده از ابزارهای مشتقه در بحران های اقتصادی

در حال حاضر در یک موضوع اتفاق نظر وجود دارد که نوآوری مالی تأثیر مثبتی بر سیستم مالی دارد. با این حال، هر زمان که یک بحران مالی به وجود می آید، بحث در مورد نوآوری مالی بار دیگر روی میز است، که اغلب بر مزایا و خطرات مشتقات تمرکز دارد.

خطرات بازار مشتقه

رشد معاملات مشتقه و ارتباطات بین نهادهای مالی بزرگ در سراسر جهان باعث نگرانی در مورد یکپارچگی سیستم مالی جهانی شده است. به عنوان مثال، مشتقات اجازه می دهد تا اهرم اضافی در سیستم مالی ایجاد شود و در مواقع تلاطم مالی، این اهرم می تواند بحران نقدینگی را تسریع کند، حرکت های بازار را بزرگتر کرده و پیش فرض ها را افزایش دهد. این نگرانی های سیستمی موجب ایجاد مقررات جدید، رویه های جدید و افشای جدید برای افزایش شفافیت شده است. به عنوان مثال، رشد صندوق های تامینی که از مشتقات سنگین استفاده می کنند توجه تنظیم کننده ها را به خود جلب کرده است.

مفهوم ابزار مشتقه

در ادبیات، در مورد مشتقات مالی مطالب زیادی نوشته شده است. ادبیات اخیر در مورد خطرات مشتقات، بیشتر مربوط به خطرات سیستمی است. چندین مطالعه نشان می دهد که پیچیدگی این بازار به دلیل افزایش عدم اطمینان، وقوع مکرر خسارات شدید و در نهایت احتمال بیشتر بحران جهانی است.

کاربرد ابزار مشتقات

مشتقات دسته مهمی از ابزارهای مالی هستند که در بازارهای مالی و تجاری امروز مهم هستند. آن ها انواع مختلفی از حفاظت از خطر را ارائه می دهند و استراتژی های نوآورانه سرمایه گذاری را مجاز می دانند. در 30 سال گذشته، مشتقات به طور فزاینده ای در امور مالی اهمیت یافته اند.

بازارهای مشتقات نهادهای موفقی هستند؛ چراکه بازارهای مالی را کارآمدتر می کنند. این موضوع به طور کلی به این معنی است که استقراض و وام می تواند با هزینه کمتری نسبت به آنچه که در موارد دیگر دیده می شود، رخ دهد؛ زیرا مشتقات هزینه های معامله را کاهش می دهند.

در واقع بازار مشتقات، بازاری است که در آن اوراق مشتقه مانند قرار داد آتی معامله می شود، به ویژه این که دو طرف قرارداد باید متعهد شوند که در تاریخ ذکر شده، به تعهدات خود عمل کنند.

بخش اصلی و سازنده ابزار مشتقه

یک ابزار مشتقه از بخش های مختلفی تشکیل شده است و تاثیرگذاری آن به موارد مختلفی بستگی دارد:

• طراحی محصول
• منطق اقتصادی برای تأمین نیازها
• بازار نقدی
• موقعیت بلند و کوتاه
• قیمت های تعیین شده در بازار
• نرخ بهره / نرخ ارز
• پایداری سیستم
• و.

بررسی سالانه حجم مبادلات مشتقات

حجم مبادلات مشتقات در جهان، رشد قوی در معاملات آتی و اختیارات در مبادلات بازارهای چین، هند، کره، سنگاپور و سایر مناطق آسیا را نشان می دهد. یکی دیگر از موضوعات مهم در سال 2015، افزایش معاملات آتی کالا و اختیارات کالا بود که طی چند سال گذشته با سرعت بیشتری بیش از هر بخش دیگری از ابزار مشتقه در فهرست جهانی رشد کرده است.

ماهیت مشتقات

ابزار مشتقه همانطور که از اسم آن مشخص است، از ارزش دارایی اساسی گرفته شده و از این رو برای محافظت در برابر افزایش یا سقوط ارزش دارایی اساسی استفاده می شود.

نکته: از آنجا که مشتقات اساسا براساس ارزش یک دارایی معامله می شوند، هرگونه سقوط نامتناسب در ارزش دارایی مذکور، باعث سقوط مشتقات طراحی شده می شود.

محیط نظارتی ابزار مشتقه

به منظور به حداقل رساندن خطرهای سیستماتیک و ایجاد بازاری با عملکرد مناسب، باید از ایمنی و یکپارچگی اطمینان حاصل شود. به همین ترتیب، طرحی که به طور موثر ریسک سیستماتیک در بازار مشتقات را کاهش می دهد، باید شامل دستورالعمل های زیر باشد:

• حداکثر استفاده از معاملات مشتقات در بازارهای سازمان یافته باید کاملا مشخص باشد.
• وثیقه گرفتن از هر 2 طرف معامله (خریدار و فروشنده) در زمانیکه ابزار مشتقه در معرض تدوین است.
• ثبت اجباری موقعیت های خطر باز و استانداردهای مختلف برای کلیه قراردادهای مشتقه

جمع بندی

بازار مشتقات در سال های اخیر به سرعت رشد کرده است؛ زیرا مزایای استفاده از مشتقات، مانند کاهش موثر خطر و انتقال خطر، اهمیت بیشتری یافته است. بازار مشتقات در جهان بسیار بزرگ است و وقتیکه از نظر دارایی های اساسی اندازه گیری می شود، بسیار بزرگتر از بازار سهام است. ارزش دارایی های اساسی معاملات مشتقات معوق چندین برابر تولید ناخالص داخلی جهان است. در رقابت برای تجارت، هر دو بورس مشتقات و ارائه دهندگان فرابورس، که تا حد زیادی بزرگترین بخش بازار را تشکیل می دهند، با نوآوری مداوم در محصول و فناوری به رشد آن سرعت بخشیده اند. آماری که برای دو بازار جمع می شود دقیقاً قابل مقایسه نیستند، واضح است که بازار خارج از بورس بسیار بزرگتر از بازار مبادله شده است.

بازار مشتقات در جهان، اخیرا توجه بیشتری را در پس زمینه بحران مالی، پرونده های کلاهبرداری و ناکامی برخی از فعالان بازار جلب کرده است. بازارهای مشتقات در جهان به دلیل نقش آن ها در بحران اعتباری که از سال 2007 آغاز شد، مورد انتقادات زیادی قرار گرفته اند. محصولات مشتق از پرتفوی وام های خطرناک در ایالات متحده با استفاده از روشی موسوم به اوراق بهادار ایجاد شده اند. بسیاری از محصولاتی که ایجاد شدند با کاهش قیمت خانه ها بی ارزش شدند. موسسات مالی و سرمایه گذاران در سرتاسر جهان مبلغ زیادی را از دست دادند و جهان در بدترین رکود اقتصادی که برای بسیاری از نسل ها عجیب بود، فرو رفت.

بازار مشتقات تحت یک رژیم نظارتی موثر با موفقیت توسعه یافته است. هر سه شرط لازم برای عملکرد مناسب بازار ایمنی، کارایی و نوآوری برآورده شده است. اگرچه دیگر نیازی به تغییرات ساختاری در چارچوبی نیست که امروه سهامداران و سرمایه گذاران تحت آن فعالیت می کنند، اما بهبودها امکان پذیر است. به ویژه در بخش فرابورس، افزایش بهره وری عملیاتی، شفافیت بازار و افزایش ریسک طرف مقابل باعث می شود که ابزار مشتقه حتی در ایران نیز عملکرد موثری داشته باشد.

اوراق مشتقه بورس چیست و انواع آن کدام است؟

در این مقاله می خواهیم درباره ی اوراق مشتقه که نوع جدیدی از بازار بورس کالا می باشد و در میان مردم ایران بسیار رواج پیدا کرده است صحبت کنیم، برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای مطالب همراه ما باشید.

اوراق مشتقه فرابورس

اوراق مشتقه به اوراقی گفته می شود که ارزش آن به اوراق بهادار وابسته است و امروزه بسیار مورد توجه سهامدارن قرار گرفته است. به زبان ساده تر این گونه است که ارزش آن به یک یا چند دارایی که از آن مشتق می شود بستگی دارد.

اوراق مشتقه pdf را می توانید از سایت های بورس دانلود کنید، این پی دی اف ها به صورت کامل اوراق مشتقه را توضیح داده اند. این پی دی اف ها برای کسانی که می خواهند به طور کامل درباره ی اوراق مشتقه اطلاعات بدست آورند و دانش خود را در این زمینه افزایش دهند بسیار مناسب است. شما با داشتن این پی دی اف ها می توانید در هر زمان که خواستید سوالات موجود در ذهن خود را در ان جست و جو کنید و پاسخ ان ها را بیابید.

در حقیقت این پی دی اف ها دارای نکته های بسیار کار بردی و ریزی هستند و مطالعه ان ها خالی از لطف نیست. در کنار پی دی اف ها شما می توانید از فیلم های اموزشی در این زمینه نیز بهره ببرید.

در این اوراق چیز های مختلفی مانند: کالا، انرژی، ارز، پول و سرمایه مشتق شده‌ اند و در بورس ‌های مربوطه معامله می شوند. این معاملات اگر در زمان درست و توسط فردی که در این زمینه آگاهی دارد انجام شود، این معامله بسیار سودمند خواهد بود. نکته حائز اهمیت این است که در این معاملات اصل دارایی هیچ وقت جا به جا نمی شود و عملکرد قیمت آن ناشی از تغییرات و نوسانات قیمت کالای مربوطه است. همچنین پس از آگاهی از این موضوع مقاله اوراق سلف نفتی را مطالعه کنید.

سرعت بالا نقد شوندگی

یکی از نکاتی که در این اوراق باعث شده است سهامداران از آن استقبال کنند این است که در این معاملات نسبت به معاملات نقدی سرعت و قدرت بیشتری نقد شوندگی دارد و هزینه کمتری در بازار ایجاد می کند. این موضوع باعث شده است که این اوراق یک مزیت نسبت به بقیه اوراق ها داشته باشد و بیشتر مورد استفاده قرار گیرد.

خیلی از سرمایه گذاران اوراق مشتقه را نوع جدیدی از بازار بورس کالا می دانند و در این باره می گویند که این اوراق برای این به وجود آمده است که با توجه به نیاز بعضی بازار ها و ماهیت کالا ها و با توجه به این اوراق می توان معامله جدید برای کالا انجام داد.

اوراق مشتقه کارگزاری مفید

اوراق مشتقه انگلیسی را می توانید در مرورگر جستجو کنید تا اطلاعات بیشتری در سایت های خارجی بدست آورید، این کار به شما کمک می کند تا دانش خود را در این زمینه افزایش دهید و به آگاهی بیشتری برسید، هم چنین معادل انگلیسی آن Derivative می شود.

اوراق مشتقه حق تقدم آن با سهامداران است، چرا که آن ها برای خرید این اوراق پیش قدم می شوند.
اوراق مشتقه شامل چهار نوع قرارداد: قرارداد های آتی، قرارداد های سلف، قرارداد های اختیار معامله، قرارداد های معاوضه می شود.

هدف از سرمایه گذاری در اوراق مشتقه می تواند به این معنی باشد که جامعه به رفاه و آسایش بیشتری برسد اما به یاد داشته باشید برای این کار باید در راه درست قدم بردارید. کسانی که دارای شرکت های بزرگ و یا کارخانه هستند باید بتوانند منابع مالی مورد نظر خود را تامین کنند تا این گونه بتوانند پروژه های سرمایه گذاری را اجرا کنند. این منابع مالی که در اختیار این افراد است نمی تواند به تنهایی مخارج را تامین کند، راه حلی برای تامین این مخارج وجود دارد و این است که تمام مردم یک جامعه توسط سرمایه هایی که دارند و یا آن ها را پس انداز کردند را مشارکت دهند.

در حقیقت از اوراق مشتقه برای بهبود اوضاع مالی استفاده می شود و در صورتی که به درستی به ان عمل شود، بهترین کارایی را خواهد داشت. باید شرکت های بزرگ و مجموعه های صنعتی این مورد را مد نظر خود قرار دهند تا در اینده بتوانند بهره وری خوبی از ان داشته باشند.

ایجاد بازار های مالی

در واقع باید منابعی که بدون استفاده قرار گرفته است به مواردی که کمبود منابع در آن ها وجود دارد هدایت شود تا این گونه همه منابع مورد استفاده قرار بگیرند. از جمله مهم ‌ترین راه حل ها که با آن می توان مشکل منابع را حل کرد این است که بازار های مالی ایجاد شود تا کسانی به عنوان یک واسطه‌ عمل کنند و میان وام‌ دهندگان و وام‌ گیرندگان قرار بگیرند. به این صورت کسانی که سرمایه اضافی دارند می توانند این سرمایه را به افرادی که برای تامین منابع خود به این سرمایه نیاز دارند به صورت وام بدهند و در عوض طی یک دوره معین سود حاصل از این سرمایه را دریافت کنند.

البته کسانی که می خواهند این کار را انجام بدهند به یاد داشته باشند که فقط باید از طریق قوانین مشخص شده این کار را انجام دهند تا از نظر شرعی و اسلامی با مشکل مواجه نشوند. این یک راه بسیار عالی برای کسب درامد از طریق اندوخته های فردی است و شما می توانید با در اختیار گذاشتن منابع اضافی خود، هم فرد دیگری را به کار دعوت کنید و هم خود شما از ان کسب درامد خوبی داشته باشید.

شما با این اقدام یک کار خیر نیز انجام می اوراق مشتقه مبادله ای چیست دهید و فردی دیگری را نیز به اشتغال وا می دارید. فقط در صورتی که تمامی قوانین به صورت درست اعمال شود این مهم شکل خواهد گرفت و حتما باید به این نکته توجه داشت.

اوراق مشتقه سکه طلا

اوراق مشتقه آب و هوا به این گونه است که در آن به طور مثال یک شرکت ابزار مشتق آب و هوا را خریداری می کند و در صورت تغییر شرایط آب و هوایی این مشتقات خریداری شده توسط فروشنده نقد می شود.

کشاورزان نیز می توانند از مشتق آب و هوا استفاده کنند به این صورت که این کار باعث پوشش ریسک در برابر برداشت خیلی کم محصول که دلیل آن می تواند باران کم یا بسیار زیاد باشد و هم چنین نوسانات ناگهانی دما یا باد های ویرانگر که باعث از بین رفتن محصول می شود.

جالب است که بدانید ما در دنیای پیچیده و پر رمز و رازی زندگی می کنیم که سهام و اوراق قرضه تنها ابزار های در دسترس سرمایه‌ گذاران نیستند و فقط بخشی از آن ها هستند. به این معنی است که سرمایه‌ گذاران می‌ توانند توسط ابزار های ایجاد شده توسط مهندسی مالی سطح ریسک و بازده مناسب خود را به روش ‌های متنوعی تنظیم نمایند که این باعث ایجاد بخش های مختلفی برای سرمایه گذاران می شود.

ساختار اوراق مشتقه به این صورت است که اگر یکی از طرفین قرارداد در معامله ضرر کند طرف دیگر سود می کند. هم چنین بهتر است این را هم بدانید که در این اوراق انتقال مالکیت صورت نمی ‌گیرد و این فقط پول است که در پایان قرارداد دست به دست همیشه در حال گردش است و تحویل دارایی پایه، به‌ احتمال خیلی کم اتفاق می‌ افتد. در ادامه باید این موضوع را ذکر کنیم که مقاله اوراق منفعت را نیز مطالعه کنید.

بورس متشکل و بازار خارج از بورس

مشتقات در دو بازار (بورس متشکل) و (بازار خارج از بورس) می توانند مبادله شوند. بورس متشکل دارای یکسری قوانین متمرکز است ولی در مقابل بازار خارج از بورس دارای قوانین متمرکز کمتری بوده و با استاندارد های پایین تری معامله انجام می شود.

به همین دلیل کسانی که در این زمینه آگاهی زیادی ندارند و می خواهند فعالیت کنند ما توصیه می کنیم در زمینه بورس متشکل که دارای قوانین بیشتری است به فعالیت خود بپردازند، چرا که در بازار خارج از بورس قوانین با استاندارد های خیلی پایین شکل گرفته است. در حالت کلی بهتر است که افراد تازه وارد، به بازار های مالی ای ورود کنند که قوانین سخت گیرانه تری نسبت به دیگر بازار ها داشته باشند.

شاید در ابتدا این حرف کمی غیر واقعی به نظر برسد اما با تحلیل و تفکر در ان متوجه می شویم که در بازار هایی که قوانین سفت و سختی ندارند، کسی که متضرر می شود خود شما هستید پس برای جلوگیری از این کار به این توصیه مهم عمل کنید. باید بدانید که دلیل وجود این قانون ها راحتی و اسایش دو طرف در معاملات بورسی است و باید به صورت دقیق ان ها را مطالعه کرد تا از تمام ساز و کار ان ها اگاه باشید.

انواع اوراق مشتقه

تعریف اوراق مشتقه به صورت ساده به این گونه است که به نوعی قرارداد مالی گفته می شود که ارزش خود را از کالای فیزیکی می گیرد.

این نوع قرارداد معایبی نیز دارد که در این قسمت آن اوراق مشتقه مبادله ای چیست ها را بیان می کنیم:

امکان زیان بسیار وجود دارد به این گونه است که وقتی از اوراق مشتقه زیاد استفاده شود و به دلیل آن که به صورت اهرم عمل می کند و یا وام گیری زیاد گاهی اوقات منجر به زیان های زیادی می شود. ریسک پخش شمارنده به این گونه است که بعضی از مشتقات بخصوص سواپ‌ ها باعث می‌شوند که سرمایه ‌گذاران متحمل ریسک بخش شمارنده شوند که این موضوع برای سرمایه گذارن باعث ضرر های زیادی می شود. البته این را نیز باید عنوان کرد که انواع مختلف مشتقات با درجات مختلفی از این ریسک مواجه می‌ شوند.

از معایب دیگر آن می توانیم به ارزش خیلی بالا و اهرمی شدن بدهی اقتصادی نام ببریم. جالب است که بدانید به عقیده یکی از مسئولین استفاده از ابزار های مشتقه اثر رکود اقتصادی را در آغاز قرن 21 ملایم ساخته ‌است. این اوراق نقش مهمی را در خنثی کردن رکود موجود در کشور بازی می کند.

انواع اوراق مشتقه در ایران

انواع قرارداد های معمول مشتقه شامل:

معاملات آینده به این گونه است که به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود یکی دسته فیوچر و دیگری دسته فوروارد است. قرارداد آتی یا همان فوروارد به این صورت است که خریدار و فروشنده توافق می کنند که یک کالا با قیمت مشخص را در زمان و مکان معین معامله کنند.

اختیار معامله به این گونه است که خریدار و فروشنده به یک توافق می رسند که یک طرف در قبال پرداخت مشخصی، اختیار خرید و فروش کالای خاصی را داشته باشد، به مقدار معین باشد و هم چنین به قیمت مشخص شده در زمان معین در آینده باشد.

سواپ ها: این نوع اوراق مشتقه مبادله ای چیست قرارداد به گونه ای است که جریانات نقدی را که بر اساس ارزش پایه واحد های پولی است و پیش از تاریخ آینده مورد معامله قرار می دهد.

سوالات متداول درباره ی اوراق مشتقه

1. اوراق مشتقه آب و هوا چیست؟

اوراق مشتقه آب و هوا به این گونه است که در آن به طور مثال یک شرکت ابزار مشتق آب و هوا را خریداری می کند و در صورت تغییر شرایط آب و هوایی این مشتقات خریدای شده توسط فروشنده نقد می شود.

هدف از سرمایه گذاری در اوراق مشتقه می تواند به این معنی باشد که جامعه به رفاه و آسایش بیشتری برسد اما به یاد داشته باشید برای این کار باید در راه درست قدم بردارید.

امکان زیان بسیار وجود دارد، ریسک پخش شونده، ارزش خیلی بالا و اهرمی شدن بدهی اقتصادی از معایب این اوراق است.

رای افراد تازه وارد بهتر است که وارد بازار هایی شوند که قوانین سخت گیرانه ای دارد زیرا با این کار خود طرف از مشکلات در امان خواهند ماند. اگر این قوانین اعمال نشود احتمال ان بسیار بالاست که فرد مشکلات زیادی در معامله داشته باشد.