اوراق مشتقه مبادله ای چیست

جزوه ،کتب و مقاله تخصصی در حوزه علم حقوق نویسنده : دانا معبدی

صندوق ETF چیست؟

نام صندوق ETF یا همان صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله اخیرا زیاد به گوشتان خورده است. و اگر کمی دقت کنید میبینید که در هیاهوی بازار های مالی بسیار مهم شده است. در این مقاله قصد داریم تا توضیح کوتاهی از صندوق ETF و تاثیر آن بر بازارهای مالی به شما بدهیم. در زمینه سرمایه گذاری می توانید مقاله سرمایه‌گذاری روی زمین های دیجیتال را هم مطالعه کنید.

مفهوم صندوق ETF

صندوق ETF یا Exchange-traded fund یکی از انواع صندوق های سرمایه گذاری است که از دارایی‌های متنوع تشکیل شده و واحدهای آن همانند سهام در بازار میتواند معامله شود.

صندوق ETF تقریبا ساختاری شبیه صندوق های سرمایه‌گذاری مشترک دارد؛ که میتوانید در طول ساعات و روزهایی که بازار معاملات سهام باز است واحد های صندوق ETF را خریداری کنید ، یاحتی بفروشید.

با خرید واحد های صندوق ETF پول خود را در واقع در اختیار این صندوق قرار می دهید تا با سرمایه شما و سایر خریداران سود کسب کند و متناوبا شما هم با افزایش ارزش واحد های این صندوق سود خواهید کرد.

اما نکته ای درباره صندوق ETF مهم است نحوه خرید و فروش است!

نکته مهم ETF و صندوق سرمایه گذاری مشترک

همانطور که پیشتر کفتیم صندوق ETF مشابه صندوق های سرمایه گذاری مشترک است اما یک تفاوت مهم دارد و آن هم این است که در صندوق های سرمایه گذاری مشترک شما در طول روز و زمانی که بازار باز است می توانید واحد های صندوق را خریداری کنید یا بفروشید اما در صندوق ETF به این شکل نیست و شما برای خرید یا فروش باید در پایان روز اقدام کنید.

چرا ETF ها پرطرفدار هستند

سرمایه گذاری در صندوق ETF ها و صندوق های سرمایه گذاری مشترک به دلیل تنوع دارایی ها معمولا افراد بیشتری را به سمت خود جذب می کنند علاوه بر این سرمایه گذاری در این صندوق ها ریسک پایین تری دارد و نیاز نیست که سرمایه گذار مدام معاملات را پیگیری کند.

سرمایه گذاری و خرید و فروش از این صندوق ها معمولا کارمزد و هزینه کمتری در بر دارد.

سود دهی صندوق های سرمایه گذاری

صندوق سرمایه‌گذاری به دو روش به سرمایه‌گذار سود می‌دهد:

1. دریافت سود تقسیمی
2. افزایش ارزش خود اوراق

رابطه صندوق ETF و بازارهای ارزی

ETF های ارزی موارد سرمایه گذاری اوراق مشتقه مبادله ای چیست مشترکی هستند که عملکرد جفت ارزها را شامل می شود که شامل ارزهای داخلی و خارجی است. ETF های ارزی اهداف مختلفی را ارائه می دهند. از آنها می توان برای حدس و گمان قیمت ارزها بر اساس تحولات سیاسی و اقتصادی برای یک کشور استفاده کرد. آنها همچنین برای تنوع بخشیدن به سبد سهام یا به عنوان پرچینی در برابر نوسانات بازارهای فارکس توسط واردکنندگان و صادرکنندگان استفاده می شوند. برخی از آنها همچنین برای محافظت در برابر تهدید تورم استفاده می شوند.

درک ETF های ارزی

صندوق های قابل معامله در بورس مشابه سهام هستند زیرا در بورس معامله می شوند ، بنابراین سرمایه گذاران می توانند سهام ETF های فردی را خریداری کنند. اما ، آنها نیز مانند صندوق های سرمایه گذاری مشترک هستند زیرا شامل صندوق های تجمیعی می شوند که در سبد اوراق بهادار سرمایه گذاری می کنند و اغلب طبقه دارایی ، بخش یا شاخص معیار خاصی را ردیابی می کنند. ETF انواع صنایع و انواع سرمایه گذاری شامل اوراق قرضه ، کالا و ارز را پوشش می دهد.

ETF های ارزی راهی ساده و ارزان را برای مبادله ارز در ساعات معاملاتی عادی به سرمایه گذاران ارائه می دهند. از طریق ETF های ارزی ، سرمایه گذاران می توانند از طریق یک سبد ارزی مدیریت شده به سرمایه گذاری ساختار یافته در بازار ارز – بزرگترین بازار جهان – دسترسی داشته باشند. این وجوه برای قرار گرفتن در معرض بازار فارکس و همچنین کاهش خطرات و هزینه های اصطکاک در بازار فارکس بوجود آمده اند.

در اصل ، معاملات ارزها یک معامله کوتاه مدت با نرخ های مبادله ای است. صندوق های ارزی بر اساس قرار گرفتن در معرض و موقعیت آنها در برابر یک ارز متقابل یا یک سبد ارز افزایش و سقوط می کنند.

مدیران ETF ارزی می توانند اهداف وجوه خود را با استفاده از چند روش مختلف انجام دهند. ETF های ارزی ممکن است شامل سپرده های نقدی/ارزی و قراردادهای مشتقه فارکس باشد. در گذشته ، این بازارها فقط برای معامله گران با تجربه قابل دسترسی بود ، اما ظهور ETF ها بازار ارز را به طور گسترده تری باز کرده است ، به ویژه پس از رکود بزرگ.

بررسی دقیق تر صندوق ETF ارزی

ارزها و خزانه داری دولتی اغلب دو گزینه سرمایه گذاری نزدیک به هم هستند که سرمایه گذاران برای امنیت به دنبال آن هستند. به دلیل نوسانات و مکانیزم های معاملاتی ، ارزها به طور معمول می توانند ریسک نسبی کمی بیشتر از سایر پناهگاه های امن داشته باشند. سرمایه گذاران ممکن است از ارزها برای توازن ریسک استفاده کنند.

ETF های ارزی می توانند سبد سهام و اوراق قرضه سنتی را متنوع سازند. دارایی مختلف فرصت های متفاوتی برای ریسک و پاداش ارائه می دهند و در معرض ارزهای مختلف قرار می گیرند. سرمایه گذاری های اساسی در چندین ارز ممکن است ثبات بیشتری نسبت به یک دارایی خاص ارز (اما با پتانسیل صعودی کمتر) ایجاد کند. بسیاری از دستورالعمل های مالی مدرن ، مانند تنوع و مدیریت ریسک ، در معاملات بازار ارز اعمال می شود.

خطرات ETF های ارزی

شکی نیست که معاملات ارز و ETF ارز می تواند به بهبود بازده سبد سهام کمک کند. آنها می توانند به عنوان بخشی از مجموعه متنوع مورد استفاده قرار گیرند. به منظور پوشش ریسک ، آنها به طور کلی برای مقابله با خطرات ناشی از سرمایه گذاری بین المللی بهتر استفاده می شوند.

اما خطرات قابل توجهی در بازار ارز وجود دارد. در واقع ، سرمایه گذاری ارزی دارای خطرات خاصی است و بنابراین ، ممکن است برای همه سرمایه گذاران مناسب نباشد. سرمایه گذاران باید به خاطر داشته باشند که بیشتر حرکت های ارزی تحت تأثیر رویدادهای کلان اقتصادی جاری است. رکود اقتصادی کند ، حرکت سیاسی بی ثبات یا افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی به راحتی می تواند بر چندین نرخ ارز تأثیر بگذارد.

انواع ETF های ارزی

ETF های ارزی برای ردیابی بزرگترین ارزهای جهان در دسترس هستند. ده تا از بزرگترین ETF های ارزی براساس دارایی های تحت اوراق مشتقه مبادله ای چیست مدیریت (AUM) ، تا ژانویه 2021 ، شامل موارد زیر است:

Invesco CurrencyShares® Euro Currency Trust (FXE)

صندوق صعودی شاخص دلار آمریکا Invesco DB (UUP)

Invesco CurrencyShares® فرانک سوئیس Trust (FXF)

Invesco CurrencyShares® ust ژاپن اعتماد (FXY)

Invesco CurrencyShares® Trust Dollar Trust (FXA)

Invesco CurrencyShares® Trust Dollar Trust (FXC)

Invesco CurrencyShares® پوند استرلینگ انگلیس (FXB)

صندوق نزولی شاخص دلار آمریکا Invesco (UDN)

صندوق صعودی دلار آمریکا WisdomTree Bloomberg (USDU)

ProShares UltraShort Euro (EUO) 6

در ایالات متحده ، شاخص دلار آمریکا یکی از دقیق ترین شاخص های ارزیابی عملکرد دلار آمریکا است. سرمایه گذاران می توانند از طریق سه صندوق محبوب در این شاخص سرمایه گذاری کنند:

صندوق صعودی شاخص دلار آمریکا Invesco (UUP)

صندوق نزولی شاخص دلار آمریکا Invesco (UDN)

صندوق صعودی دلار آمریکا WisdomTree Bloomberg (USDU)

سخن پایانی

سعی کردیم تا در این مقاله توضیحی درباره صندوق های سرمایه گذاری ETF که این روز ها به طور مکرر به گوشتان می خورد و رابطه آن با بازار های مالی بدهیم. دانستن مفهوم و کاربرد صندوق ETF ها برای شما کافی است اما برای سرمایه گذاری دقیق تر و مدیریت ریسک بهتر است تا اخبار و تاثیراتی که میتوانید این صندوق ها روی ارزش ارز ها بگذارد پیگیری کنید.

انواع اوراق بهادار چیست؟

در بازارهای مالی ایران، ابزارهای گوناگونی در معاملات مورد استفاده قرار می­گیرند. این ابزار با اصطلاح کلی “اوراق بهادار” معرفی می­شوند. انواع اوراق بهادار سهام، بسته به نوع قرارداد معامله و همچنین موضوع مورد معامله دارای اسم های مختلف و کارکردهای متفاوتی هستند.

شرکت ها و صاحبان بنگاه های اقتصادی برای تامین مالی طرح‌­های خود و همچنین سرمایه گذاران برای کسب سود و بهره‌­وری بیشتر، لازم است تا با انواع اوراق بهادار آشنا شوند.

اوراق بهاداری که در ایران مورد معامله قرار می‌گیرند در سه دسته کلی تقسیم­‌بندی می­‌شوند:

• اوراق سهام شامل سهام عادی، سهام ممتاز و سهام سرمایه ­ای
• اوراق بدهی شامل اوراق قرضه، اوراق مشارکت و ابرازهای مالی اسلامی
• ابزارهای مشتقه مانند قراردادهای آتی، اختیار معامله، سلف، معاوضه و گواهی صندوق های سرمایه گذاری

۱- اوراق بهادار – اوراق سهام

الف- سهام عادی

اوراق سهام عادی اصلی‌ترین اوراق بهادار قابل‌ معامله در بورس تهران است که این ابزار نشان دهنده میزان مالکیت سرمایه گذاران در یک شرکت است. این اوراق به لحاظ مالکیت به دو دسته بانام و بی­‌نام تقسیم می­‌شود. که تنها تفاوت آن در درج نام دارنده روی برگه سهام و دفتر شرکت در مورد سهام بانام است. سهام عادی، طبق قوانین در ایران با قیمت اسمی ۱۰۰۰ ریال منتشر می‌شوند.

دارندگان سهام عادی دارای حق رای در انتخاب هیأت مدیره شرکت و تأیید یا رد اقدامات پیشنهادی مدیریت شرکت و همچنبن دارای حق ­تقدم خرید سهام هستند. حق‌تقدم حقی است که به موجب آن دارندگان فعلی سهام عادی در خرید سهام جدیدالانتشار اولویت خواهند داشت.

صاحبان این سهام، ریسک زیادی در سرمایه گذاری متحمل می­‌شوند؛ زیرا در صورت کاهش سود شرکت، ارزش بازاری سهام آن‌ها کاهش یافته و یا در صورت انحلال شرکت آخرین گروهی خواهند بود که مطالبات خود را دریافت می­‌کنند.

ب- سهام ممتاز

سهام ممتاز را اوراق بهادار ترکیبی نیز می‌نامند؛ زیرا ویژگی‌های سهام عادی و اوراق قرضه را با هم دارا هستند. سهام ممتاز از نظر نداشتن سررسید و همچنین هزینه مالیاتی، شبیه سهام عادی‌اند؛ اما با توجه به دریافت سود ثابت همانند اوراق قرضه، در گروه اوراق بهادار با درآمد ثابت قرار می‌گیرند.

سهام ممتاز از طریق پذیره‌نویسی خصوصی وارد بازار می‌شوند. در بازار خارج از بورس و همچنین در بورس اوراق بهادار قابل دادوستد هستند.

۲- اوراق بهادار مبتنی بر بدهی

بنگاه های اقتصادی از طریق دو روش می­‌توانند وجه مورد نیاز خود را تامین کنند: دریافت وام از بانک و یا انتشار اوراق بدهی. از انواع اوراق بدهی می­‌توان به اوراق قرضه، اوراق مشارکت و ابزارهای اسلامی اشاره کرد.

الف- اوراق قرضه

اوراق بهادار قابل معامله ای است که مبلغ وام و سود متعلق به آن و همچنین زمان سررسید اصل و سود وام، در آن مشخص می‌­شود. این اوراق بهادار از نظر زمان سررسید به سه دسته کوتا­ه مدت، میان مدت و بلند ­مدت، و بر اساس نرخ بهره به دو دسته با نرخ ثابت و با نرخ شناور تقسیم می­‌شوند.

اوراق قرضه معمولا توسط دولت منتشر م‌ی­شود و به­دلیل اینکه دولت پرداخت اصل و سود این اوراق را ضمانت می‌کند، جزو کم ریسک­ترین نوع اوراق بهادار محسوب می‌شود.

ب- اوراق مشارکت

در راستای اجرای بانک‌داری اسلامی اوراق مشارکت، جایگزین اوراق قرضه شد.

اوراق مشارکت نوعی از اوراق بهادار است که با مجوز بانک مرکزی، برای تأمین منابع مالی مورد نیاز طرح‌های عمرانی – انتفاعی دولت یا شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و مؤسسات عام‌المنفعه منتشر می‌شود.

به اوراق مشارکت، سود ثابتی به طور علی‌الحساب تعلق می‌گیرد که در مقاطعی از سال پرداخت می‌شود. سود قطعی اوراق مشارکت، در زمان سررسید و از محل سود طرح و به تناسب قیمت اسمی و مدت زمان سرمایه گذاری در اوراق، تعیین و به دارندگان اوراق مشارکت پرداخت می‌گردد.

ج- ابزارهای اسلامی

اوراق قرضه اسلامی یا صکوک، ابزاری ابتکاری و منطبق با قوانین شرعی اسلامی هستند.

صکوک به ­عنوان اوراق بهادار با پشتوانه مالی تعریف می‌شود که باید خود دارای ارزش باشد و نمی‌­تواند بدون خلق ارزش و کار، سودآوری داشته باشد. اوراق بهادار صکوک، منابع مالی را با پشتوانه ترازنامه و دارایی های فیزیکی شرکت های خاص جذب می‌­کنند.

از انواع صکوک می‌­توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. صکوک مالکیت دارایی هایی که در آینده ساخته می‌شود.
2. صکوک مالکیت منافع دارایی های موجود
3. صکوک مالکیت منافع دارایی هایی که در آینده ساخته می‌شود.
4. صکوک صلم
5. صکوک استصناع
6. صکوک مرابحه
7. صکوک مشارکت
8. صکوک مضاربه
9. صکوک نماینده سرمایه گذاری
10. صکوک مزارعه
11. صکوک مساقات
12. صکوک ارائه خدمات
13. صکوک حق‌الامتیاز

۳- اوراق بهادار – ابزارهای مشتقه

ابزارهای مشتقه به نوعی از قراردادهای مالی اطلاق می‌‌‌‌شود که ارزش خود را از کالای فیزیکی (دارایی پایه) می‌‌‌‌گیرند. دارایی پایه می‌‌‌‌تواند به شکل سهام، کالا، نرخ‌های بهره، صنعت ساخت وساز یا هر نوع دارایی دیگر باشد.

انواع قراردادهای مشتقه:

1. قراردادهای آتی (Futures)
2. قراردادهای سلف (Forwards)
3. قراردادهای اختیار معامله (Options)
4. قراردادهای معاوضه (Swaps)

قرارداد آتی

قرارداد بازار آتی، قراردادی است که در آن دو طرف تعهد می‌‌‌‌کنند که در یک تاریخ مشخص و با یک قیمت مشخص، یک کالا با کیفیت مشخص را مبادله نمایند. در این قرارداد، دو طرف متعهد هستند که طبق ضوابط قرارداد عمل کنند.

خریدار معمولا پیش بینی می‌­کند که قیمت کالا در آینده بالا می­‌رود و فروشنده پیش­بینی می‌­کند که قیمت کالا ثابت مانده یا پایین می­‌آید.

قرارداد آتی در بازارهای رسمی‌‌‌‌ یا بازار بورس انجام می‌‌‌‌گیرند و به نوعی نوسان‌های شدید قیمت کالا در آینده را کاهش می‌‌‌‌دهند. در قرارداد آتی، پول کالای مورد معامله تا زمان تحویل پرداخت نمی‌‌‌‌شود.

قرارداد اختیار معامله – قرارداد آپشن

قرارداد اختیار معامله یا قرارداد Option، قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده است که براساس آن خریدار حق (نه الزام و تعهد) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد. بنابراین براساس قرارداد اختیار معامله ( قرارداد آپشن ) ، دو طرف توافق می‌کنند که در آینده معامله‌ای انجام دهند. در این معامله خریدار اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی را به­‌دست می‌آورد.

دارنده قرارداد (خریدار) در اعمال حق خود مختار است و در صورت صرف‌نظر وی از اجرای قرارداد، مبلغی را که در ازای این حق، پرداخته است از دست می‌دهد. از طرف دیگر فروشنده در صورت درخواست خریدار، مجبور به اجرای قرارداد است.

قراردادهای اختیار معامله به دو دسته طبقه‌ بندی می‌شوند:

۱- قرارداد اختیار خرید

دارنده این نوع اختیار معامله، حق دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت مشخصی در دوره زمانی معینی بخرد.

۲- قرارداد اختیار فروش

این قرارداد به دارنده حق می‌دهد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت توافقی در دوره زمانی مشخصی بفروشد. درحالی که خریدار قرارداد اختیار خرید، به امید افزایش قیمت آن را می‌خرد، خریدار قرارداد اختیار فروش پیش‌بینی می‌کند که قیمت در آینده کاهش خواهد یافت.

نتیجه­‌گیری

در بازارهای مالی، ابزارهای متنوعی برای سرمایه­ گذاری وجود دارد. هر فرد بسته به میزان ریسک پذیری و پیش بینی خود نسبت به قیمت­ های آینده ،از این ابزار استفاده می­‌کند.

معمولا افرادی که خواهان ریسک کم و سود ثابت و معین هستند از بین انواع اوراق بهادار، اوراق بدهی سرمایه گذاری را انتخاب می‌کنند. افرادی که انتظار بهره بالایی از شرکت­ ها دارند، آن شرکت را با خرید سهام، به میزان سرمایه ی خود به تملک در می‌­آورند.

خریداران قرارداد آتی معمولا پیش‌­بینی می­‌کنند که قیمت کالا در آینده افزایش میابد و و فروشندگان آن، پیش­بینی می‌­کند که قیمت کالا ثابت مانده یا کاهش می­ابد.

شما چند درصد از سرمایه خود را برای هر نوع از اوراق بهادار اختصاص می­‌دهید؟

جزوه ، مقاله و کتب حقوقی

جزوه ،کتب و مقاله تخصصی در حوزه علم حقوق نویسنده : دانا معبدی

ابزار مشتقه

ابزار مشتقه (به انگلیسی: Derivative Contract ) در مباحث مالی ابزاری است که ساختار پرداخت و ارزش آن از ارزش دارایی پایه و شاخصهای مربوطه نشآت می‌گیرد. این ابزار به دارنده آن اختیار یا تعهد خرید و یا فروش یک دارایی معین را می‌دهد و ارزش آن از ارزش دارایی مربوطه مشتق می‌شود.

معمولترین ابزارهای مشتقه عبارتند از: [[سواپ (مالی)|سواپها (Swaps)، قراردادهای آتی (Futures Contract) و اختیار معامله (Options) و نیز پیمان آتی (Forward contract). در واقع معنای حقیقی مشتقات توافق میان دو گروه مشروط بر خروجی آتی دارایی پایه می‌باشد.تصور رایج آن است که ابزارهای مشتقه خود دارایی می‌باشند، در صورتی اوراق مشتقه مبادله ای چیست که این تصور نادرست است، زیرا که یک ابزار مشتقه خود به تنهایی نمی‌تواند ارزشی داشته و ایجاد نماید. اما بسیاری از ابزارهای معمول مانند سواپها، معاملات آتی و اختیار معامله که دارای ارزش ذاتی نظری می‌باشند می‌توانند از طریق فرمولهایی همچون بلک شولز محاسبه شده و به صورت مکرر در بازارهای آزاد قبل از تاریخ سررسید مورد معامله قرار گیرند.

محتویات

دسته بندی [ ویرایش ]

ابزارهای مشتقه معمولاً با وجود شرایط زیر دسته بندی می‌گردند:

1. ارتباط میان دارایی پایه و ابزار مشتقه (مانند قراردادهای آتی، اختیار معامله و سواپها)
2. نوع دارایی پایه (مانند مشتقات سرمایه، مشتقات ارزی و مشتقات نرخهای بهره)
3. بازاری که در آن مورد معامله قرار می‌گیرند. (مانند بازار ارز و یا فرابورس)

ابزراهای مشتقه به دلایل مختلفی همچون دلایل زیر از سوی سرمایه گذاران مورد استفاده قرار می‌گیرند:

1. فراهم نمودن اهرم که بدان طریق حرکتی کوچک در ارزش دارایی پایه می‌تواند منجر به تفاوتی اساسی در ارزش اوراق مشتقه شود.
2. سفته بازی و دستیابی به سود.اگر ارزش مشتقات مطابق انتظار سرمایه گذاران حرکت نماید این واقعیت محقق می‌کردد.
3. پوشش دهی و کاهش ریسک در دارایی پایه
4. خلق اختیارات در جایی که ارزش مشتقات وابسته به شرایط و یا رویدادهای خاصی باشد.

انواع مشتقات [ ویرایش ]

در شرایط خارجی دو گروه از ابزارهای مشتقه وجود دارند که به واسطه شیوه‌ای که در بازارها معامله می‌گردند تمیز داده می‌شوند.که عبارتند از:

1. اوراق مشتقه OTC) over - the – counter): عبارت است از قراردادهایی که به صورت خصوصی بین دو طرف انجام می‌شود و هیچ گونه واسطه‌ای در این بین وجود ندارد.
2. اوراق مشتقه مبادله‌ای: عبارت است از معاملات استاندارد شده ابزار مشتقه که به صورت سازمان دهی شده و رسمی معامله می‌شوند. یعنی قابل خرید و فروش در بازار رسمی اوراق مشتقه‌است.

انواع قراردادهای معمول مشتقه [ ویرایش ]

سه گونه عمده این ابزارها عبارتند از:

1. معاملات آتی که به طور کلی به دو دسته فیوچر (پیمان آتی) و فوروارد (تحویل آتی) دسته بندی می‌شوند. پیمان آتی قراردادهای استاندارد شده‌ای هستند که خریدار و فروشنده توافق و تعهد می‌کنند مقدار مشخصی از کالا را به قیمت معین و در زمان و مکان معین مورد معامله قرار دهند .تحویل آتی قراردادی است که در خارج از تالار بورس خریدار و فروشنده توافق می‌کنند مقدار مشخصی از کالا را به قیمت معین و در زمان معین مورد معامله قرار دهند .
2. اختیار معامله قراردادی است که خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که یک طرف در قبال پرداخت معینی، دارای اختیار خرید یا فروش کالای خاصی، به مقدار مشخص و به قیمت مشخص در زمان معین در آینده باشد.
3. سواپها قراردادی هستند که جریانات نقدی را که بر اساس ارزش پایه واحدهای پولی، نرخهای مبادلات، نرخهای بهره، سهام و دیگر دارایی‌ها پی ریزی شده‌اند، پیش از تاریخ آتی مورد معامله قرار می‌دهند .

البته سایر ابزارهای مشتقه پیچیده می‌توانند به وسیله ترکیب اجزای این سه نوع اساسی ایجاد گردند.

علاوه بر آن پنج دسته دیگر از ابزرهای مشتقه عبارتند از :

1. مشتقات نرخ بهره
2. مشتقات ارزی
3. مشتقات اعتباری
4. مشتقات سرمایه
5. مشتقات کالایی

این مشتقات در واقع یک قرارداد مالی هستند که ارزش آن از نوع عملکرد دارایی، نرخ بهره، نرخ ارز یا شاخص‌ها مشتق می‌شود.

ارزش یابی [ ویرایش ]

دو نوع معمول ارزیابی عبارتند از:

1. قیمت بازار که ارزش قراردادها بستگی به میزان خرید و فروش آنها دارد
2. قیمتهای آزاد آربیتراژی به این معنی که هیچ منفعتی بدون ریسک نمی‌تواند به واسطه مبادلات این قراردادها ایجاد شوند.اوراق سودآور مانند اختیار خرید و فروش می‌تواند به صورت دیفرانسیل دلتا نمایش و به وسیله اندازه گیری طبیعی ریسک، قیمت گذاری شود. در نهایت ارزش گذاری اوراق مشتقه براساس «احتمالات» انجام می‌گیرد.

معایب [ ویرایش ]

معایب بسیاری بر ابزارهای مشتقه وجود دارد که چند نمونه کلی آنها عبارتند از:

1. امکان زیان بسیار: استفاده از ابزارهای مشتقه به دلیل ایجاد اهرم و یا وام گیری زیاد می‌تواند منجر به زیانهای شدیدی شود.
2. ریسک بخش شمارنده: برخی مشتقات خصوصا سواپها موجب می‌شوند که سرمایه گذاران متحمل ریسک بخش شمارنده شوند.البته انواع مختلف مشتقات با درجات متفاوتی از این ریسک مواجه می‌گردند.
3. ارزش خیالی بالا
4. اهرمی شدن بدهی اقتصادی

مزایا [ ویرایش ]

استفاده از این ابزارها می‌تواند مزایایی همچون مزیتهای زیر ایجاد نماید:

1. این ابزارها خرید و فروش ریسک را آسان می‌نمایند و افراد بسیاری این مساله را در سیستم اقتصادی مناسب می‌پندارند.با آنکه در این منظر برخی سود و برخی متحمل زیان می‌شوند تا زمانی که از معامله اوراق مشتقه در یک محیط عادی، در مقابل ضرر یک فرد، نفر دیگر سود می‌برد مبادلات اوراق مشتقه تاثیری روی سیستم اقتصادی نخواهد داشت.
2. به عقیده رییس فدرال رزرو استفاده از ابزارهای مشتقه اثر رکود اقتصادی را در ابتدای قرن ۲۱ ملایم ساخته‌است.

منابع [ ویرایش ]

• زهرا قهرمانی.ابزار مشتقه چیست.روزنامه سرمایه.شماره ۱۶۷.**

جزوه ،کتب و مقاله تخصصی در حوزه علم حقوق نویسنده : دانا معبدی

مشتقات مالی (financial derivatives) چیست و معرفی انواع آن

تعریف: بر اساس یک دارایی اصلی مثل اوراق بهادار انتشار یافته (Securities) استوار بوده و ارزشگذاری می‌شوند، و ابزارهای مؤثر جهت کاهش ریسک محسوب می‌شوند.

1. مشتقات مالی (financial derivatives)
2. انواع مشتقات مالی (financial derivatives types)
3. قراردادهای آتی یا سلف (Forwards contract)
4. شرایط :
5. ویژگی‌ها :
6. مثال :
7. پیمان‌های مالی یا آتی‌های مالی (Financial futures)
8. شرایط:
9. تفاوت قراردادهای آتی با پیمان آتی‌های مالی (Forwards contract vs Financial futures)
10. اختیارهای معامله (Options)
11. انواع اختیارها (Options types)
12. قراردادهای اختیار معامله (Options contracts)
13. سایر مشتقات مالی (Other financial derivatives)
14. قراردادهای سوآپ یا معاوضه یا تاخت (Swaps)
15. مدیریت ریسک نرخ بهره (plain vanilla swap)
16. سوآپ‌های نقدی یا ارزی (Currency swaps)
17. مکانیزم بازارهای مشتقه
18. مکانیزم عملی اتاق پایاپای
19. سکوی معاملاتی (pits)
20. بازار اوراق اختیار معامله
21. بازار تاخت یا سوآپ
22. توضیحات انگلیسی در خصوص تاخت

مشتقات مالی (financial derivatives)

انواع مشتقات مالی (financial derivatives types)

1. قراردادهای آتی یا سلف (Forward contracts)
2. پیمان‌های آتی یا آتی‌های مالی (Financial Futures)
3. اختیارهای معامله (Options)
4. قراردادهای سوآپ یا معاوضه یا تاخت (Swaps)

قراردادهای آتی یا سلف (Forwards contract)

تعریف: خارج از بورس (بطور غیر رسمی) بین 2 فرد یا 2 شرکت یا فردوشرکت

شرایط :

1. پرداخت کل مبلغ در ابتدا
2. کالا در سررسید

ویژگی‌ها :

1. قراردادهای دوطرفه
2. تاریخ مشخص
3. قیمت مشخص
4. کالا با کیفیت مشخص

اصطلاحات مربوطه: موافقت نامه خرید (Long position) یا فروش (Short position)

1. نفت خام (تحویل در ژانویه)
2. محصولات کشاورزی(تحویل پس از برداشت)

نظرات موافقین ومخالفین

1. پیداکردن طرف قرارداد و فروش به قیمت بالا که منجر به فقدان نقدینگی (Lack of liquidity)
2. ریسک نکول (Default risk) اطمینان از طرف مقابل از لحاظ مالی سالم ومطابق مفاد قرارداد

Lack of liquidity + Default risk = بی فایده بودن قرارداد

پیمان‌های مالی یا آتی‌های مالی (Financial futures)

ایجاد از سال 1975 و استاندارد شده قراردادهای آتی یا سلف (Forwards) از طریق نهاد واسطه با عنوان موسسات پایاپای(Clearing house) و طرفین قرارداد با یکدیگر ارتباط مستقیم ندارند درنتیجه ریسک نکول کمتر

شرایط : خریدار و فروشنده باید 5% تا 7% ارزش کل قرارداد و در صورت بورس‌بازی 1% تا 3% ارزش کل قرارداد را به اتاق تسویه پایاپای برای تضمین قرارداد ودیعه گذاری کنند

شرایط:

1. یک تاریخ مشخص
2. قیمت مشخص
3. کالا با کیفت مشخص
4. طبق ضوابط رسمی بازار بورس (مبلغ یا در زمان معامله یا در زمان سررسید تعیین می‌شود)

در بازار رسمی بورس انجام می‌شود و مقداری از مبلغ مورد معامله نزد سازمان بورس به عنوان وجوه تضمین حسن انجام قرار می‌گیرد. در تاریخ خاتمه پیمان آتی‌های مالی، قیمت قرارداد همان قیمت دارایی است که تحویل می‌شود

تفاوت قراردادهای آتی با پیمان آتی‌های مالی (Forwards contract vs Financial futures)

1- بر مبنای مذاکره مستقیم

1- در فضای رقابتی و از طریق بازاری متمرکز

2- حجم و مشخصات دارایی استاندارد نیست

2- حجم و مشخصات دارایی استاندارد است

3- ثبات قیمتی در طول عمر قرارداد و مشکل کمبود نقدینگی برای پرداخت نهایی

3- تعدیل روزانه سود و زیان پیمان با توجه به تغییرات قیمت یعنی تعدیل حساب سپرده یا تسویه نقدی روزانه بین طرفین پیمان (market to market) اطمینان از موجودی کافی برای پرداخت نهایی

4- لزوم شناخت طرفین معامله از هم

4- عدم لزوم شناخت طرفین معامله از هم

5- ریسک اعتباری بالا – همراه با ریسک نکول

5- ریسک اعتباری پایین – همراه با ریسک نکول

6- ضوابط استاندارد برای معاملات

6- ضوابط دقیق، مشخص و استاندارد برای معاملات

7- مسدود نمودن مواضع یا انتقال تعهدات غیرممکن است

7- مسدود نمودن مواضع یا انتقال تعهدات مقدور است

8- درصد بسیار کمی به تحویل منجر می‌شود

8- اکثر قراردادها به تحویل منجر می‌شود

9- انجام در بازارهای خارج از بورس (فرابورس)

9- انجام در بازارهای بورس سازمان یافته

اختیارهای معامله (Options)

تعریف: پوشش یک نرخ بهره و بازارهای سهام

اختیار خرید: در طول یک دوره زمانی که بعد از آن منقضی می‌شود. مالک اختیار می‌تواند از حق خود استفاده کند یا نکند اما فروشنده اختیار هیچ اختیاری ندارد و تابع مالک اختیار می‌باشد

دارنده اختیار معامله مقداری پول به عنوان حق امتیاز یا قیمت یا بیمه (Premium) باید بپردازد

انواع اختیارها (Options types)

1. اختیار معامله آمریکایی: در هر لحظه قابل اجرا
2. اختیار معامله اروپایی: فقط در تاریخ انقضا قابل اجرا می‌باشد

Stock options / Futures options

بازار قراردادهای آتی‌های مالی نبست به بازار ابزارهای بدهی دارای نقدینگی بیشتر است

بازده حاصل از خرید یا فروش اختیار معاملات اروپایی

الف) خرید اختیار خرید (Buy call option)

ب) فروش اختیار خرید (Sell call option)

ج) خرید اختیار فروش (Buy put option)

د) فروش اختیار فروش (Sell put option)

قراردادهای اختیار معامله (Options contracts)

1- اختیار خرید (call option)

2- اختیار فروش (put option)

مثال: سرمایه گذاری یک اختیار خرید برای خرید 100 سهم یک شرکت معتبر خریداری می‌کند، قیمت فعلی هر سهم 98$ است و قیمت توافقی 100$ و ارزش یک اختیار خرید برای خرید هر سهم 5$ است. اگر قیمت سهم در تاریخ انقضا 115$ باشد در نتیجه

100 * $5 = $500 سرمایه گذاری اولیه

($115 - $100) * 100 = $1,500 سود

$1,500 - $500 = $1,000 سود خالص

اگر قیمت سهام 90$ بشود حل کنید؟

سایر مشتقات مالی (Other financial derivatives)

1. قرارداد سقف (cap): خرید برگ اختیار خرید نرخ بهره، در افزایش نرخ بهره و زیان سرمایه‌گذار، فروش دارایی از طریق اوراق بدهی با نرخ شناور(Libor) تأمین مالی
2. قراردادکف (floor): خرید یک برگ اختیار فروش بهره
3. قراردادکولار(collar): خرید همزمان قرارداد سقف و فروش قراردادکف
4. قرارداد مشتقه اعتباری(credit): پوشش افزایش ریسک اعتباری

قراردادهای سوآپ یا معاوضه یا تاخت (Swaps)

تعریف: تعویض پرداخت‌های دو طرف با یکدیگر

1. سوآپ‌های نقدی یا ارزی (Currency swaps): تعویض پرداخت‌های پولی با یکدیگر
2. سوآپ‌های نرخ بهره (Interest-rate swaps): تعویض پرداخت‌های بهره با یک نوع پول
3. تاخت کالا، سوآپ سرمایه و تاخت اعتباری

مدیریت ریسک نرخ بهره (plain vanilla swap)

1. تشخیص نرخ بهره پرداخت‌هایی که در این معاوضه وجود دارد
2. تعیین نوع پرداخت بهره (نرخ متغیر یا ثابت برای طرفین معاوضه)
3. تعیین مقدار اصلی که (اصل ذهنی) بهره روی آن پرداخت می‌گردد
4. تعیین دوره زمانی که معاوضه برای آن دوره ساخته شده است

سوآپ‌های نقدی یا ارزی (Currency swaps)

سوآپ نرخ ارز: پوشش ریسک نرخ ارز ناشی از اختلاف قیمت‌های بین ارزهای مختلف

مثال: ارزش اسمی تمام دارایی‌های یک شرکت آمریکایی به دلار است، این شرکت بخشی از پرتفوی خود را به ارزش 100میلیون پوند از طریق اسناد بلندمدت تأمین مالی کرده که نرخ بهره سالانه آن 6% است.

ارزش دارایی های یک شرکت انگلیسی به پوند است. این شرکت بخشی از پرتفوی خود را به ارزش 200میلیون دلار از طریق اسناد بلندمدت تأمین مالی کرده که نرخ بهره سالانه آن 6% است.

هر2شرکت در 5سال آینده در معرض ریسک نرخ ارز قراردارند. فرض کنید نرخ ثابت مبادله 2دلار به 1پوند باشد. چگونه این 2 شرکت می‌توانند وارد یک تاخت شوند؟

دارایی‌های دلاری با نرخ ثابت

دارایی‌های پوندی با نرخ ثابت

100میلیون پوند بدهی با نرخ بهره 6%(به نرخ ثابت)

200میلیون دلار بدهی با نرخ بهره 6% (به نرخ ثابت)

نحوه تاخت: دارایی‌های دلاری شرکت انگلیسی را شرکت آمریکایی قبول می‌کند، دارایی‌های پوندی شرکت آمریکایی را شرکت انگلیسی قبول می‌کند.

مکانیزم بازارهای مشتقه

1. قراردادهای آنی (Spot contract): مبادله فوری یا نقدی / بازار افراد تولیدکننده و شرکت‌ها
2. بازار قراردادهای آتی (Forwards): بانک‌های تجاری، موسسات تأمین مالی، کارگزاران و معامله گران
3. بازار پیمان‌های آتی (Futures): بورس‌های سازمان یافته

مکانیزم عملی اتاق پایاپای

سکوی معاملاتی (pits)

1- هَجینگ کنندگان (Hedgers): کالا یا دارایی‌هایشان با ریسک مواجه است و درمعرض تغییرات قیمت

2- بورس‌بازان (سفته‌بازان) (Speculators): جذب عرضه و تقاضای مازادی که توسط هَجینگ کنندگان ایجاد می‌شود نموده و ریسک نوسانات قیمت که هَجینگ کنندگان به دنبال دوری هستند را می‌پذیرند

بازار اوراق اختیار معامله

1. ابتدا سرمایه گذار از کارگزار می‌خواهد سفارش خرید یا فروش حجم معینی از اوراق را بخرد
2. کارگزار از نماینده بورس تقاضا می‌کند
3. بعد به روی سکوی معاملاتی می‌رود
4. توافق روی قیمت
5. اتاق پایاپای
6. در بخش خرید و فروش قرار می‌گیرد
7. تأیید کارگزار تالار بورس

اطلاعات اضافه: اولین بورس در آمریکا در سال 1983 بورس اختیار معامله شیکاگو (CBOE) انجام این معاملات را اجازه داده است

بازار تاخت یا سوآپ

بین نهادهای مالی بزرگ (با احتمال ورشکستگی پایین)

1. غیر رسمی
2. امنیت
3. قلب آن بانک‌های سوآپ

کاهش کیفیت اعتباری وام گیرنده در قالب قراردادهای آتی و سوآپ

سوآپ اعتباری دو نوع اصلی دارد:

1. تاخت با بازدهی کامل (Total return swaps)
2. تاخت اعتباری خالص (Pure credit or default swaps)

توضیحات انگلیسی در خصوص تاخت

The value of the swap at the initiation date will be 0 (zero) to both parties. The value of cash flow streams should be equal. V(fix) = V(fl)

Libor: London Interbank Offered Rate (Prime rate)

FRN: Floating Rate Note

Floating rate (2 – 5 years) = issued by financial institutions, governments, corporation

Swap formula for currency pairs

Swap= -(contract size(size of contract)* (interest rate differential + markup(brokers charge(0.25))/100)/days per year (365)

Example: Euro = 1.5% EUR / USA= 0.25% USD

Long position: -(100,000*(0.25-1.5+0.25)/100)/365= 2.74 per 1 lot

Short position: -(100,000*(1.5-0.25+0.25)/100)/365= -4.11 per 1 lot

*** each lot = 100,000

Swap formula for specific position

Position volume * swap * base currency rate to currency of deposit ratio ( lots * long or short position * swap price)

Example: EUR / USD , long position , volume = 1.5 lot

Currency of deposit is USD

Long swap = 1.5 * 2.74 * 1.411 = 5.8 USD

Swap formula for metals

(Long or short /100 /360) * lots * price

Example: #BMW , 1 lot is 100 shares , swap rate for BMW is annual 5% , each share $68.5

(5 / 100 / 360) * 100 * 68.5 * 1.405(current swap EUR/USD) = $1.34

Small c: annual fixed rate of the swap

C: annual fixed amount

N: notional amount

Interest Bank should pay (c/4 * N) or (C/4)

Will receive Libor rate * N.c is a rate that equates the value of the fixed cash flow stream to the value of the floating cash flow stream

تنظیم شده توسط محمدرضا طهرانی زاده

در انتهای فایل PDF تمامی توضیحات این بخش که طراحی شده است در اختیار دوستان علاقه‌مند قرار داده شده است

اوراق مشتقه مبادله ای چیست

سوآپ ارزی چیست؟

نقدینه - قرارداد سوآپ نوعی قرارداد برای معاوضه جریان نقدی در آینده است که در آن تاریخ پرداخت و چگونگی محاسبه جریانات نقدی که باید پرداخت شوند، مشخص است.

به گزارش پایگاه خبری نقدینه ، سوآپ (Swap) در معاملات که به آن سوآپ مالی می‌گویند در واقع قراردادی مشتقه است که بین دو طرف برای مبادله دو ابزار مالی صورت می گیرد. این روش معامله بین دو طرف برای معامله و مبادله هر نوع جنس یا اوراق بهاداری می تواند تعریف شود. یکی از انواع سوآپ ها که اخیرا نیز بواسطه توافق بین ایران و ترکیه بر سر سوآپ ارز و لیر مورد توجه قرار گرفته است، سوآپ ارز (Currency Swap Contracts) است که در زیر توضیح داده می‌شود.

قرارداد سوآپ نوعی قرارداد برای معاوضه جریان نقدی در آینده است. یک قرارداد سوآپ، تاریخ پرداخت و چگونگی محاسبه جریانات نقدی که باید پرداخت شوند را مشخص می کند. این جریانات نقدی در واقع ارزش آتی است که آنچه معامله می شود دارد. درخصوص سوآپ ارز رویه عمل بدین گونه است که دو طرف این معامله سوآپ ارز توافق می کنند که پرداخت های دوره ای در یک ارز مشخص را در یک دوره خاص(مثلا ماهانه، سالانه) داشته باشند تا بدهی طرف مقابل معامله سوآپ تمام شود. در عوض طرف دوم نیز می پذیرد که همین کار یعنی همین پرداخت ها را برای طرف اول معامله سوآپ داشته باشد.

تعبیر دیگر از سوآپ ارز این است که دو معامله نقدی و سلف ارز بطور همزمان صورت می پذیرد و در واقع هدف این است که ریسک های مربوط به معامله و نوسانات نرخ ارز دو طرف معامله مدیریت شود. یعنی به جای اینکه ارز دو کشور با یک نرخ در زمان حال بصورت نقدی معامله شود و با نرخ دیگری بصورت سلف، با در نظر گرفتن یک نرخ متوسط و پرداخت های دوره ای ارز دو طرف معامله این نوسانات نرخ ارز و ریسک های آن مدیریت شده و متعادل می شوند.

معامله سوآپ ارز سه طرف معامله دارد که با مثال زیر برای یک معامله سوآپ روش کار معامله سوآپ ارز مشخص می شود:

به گزارش ایبنا ،مشتری "الف" در تاریخ معینی با پرداخت ۲۰۰۰ یورو مبلغ ۲۲۰۰ دلار از بانک "ب" در یک معامله نقدی خریداری می‌کند. مدیران مالی بانک "ب" برای حفظ سبد دارایی‌های ارزی، باید مقدار دلار فروخته شده را برگردانند. این مقصود را بانک "ب" با انجام یک معامله سلف دلار با طرف سوم با یک نرخ معین با سررسید معین دیگری یعنی چند ماه بعد دنبال می‌کند. مجموعه این معامله طی یک سلسله محاسبات با نرخ های معین و به صورت یکجا صورت می پذیرد. در این معامله، بانک "ب" ضمن به دست آوردن سود حاصل از فروش دلار، با انجام خرید سلف، ارز خود را از ریسک تغییر ارزش دلار محافظت می کند.