صندوق سرمایه گذاری قابل معامله چیست؟
یکی از مزیت‌های بزرگ صندوقهای سرمایه گذاری، متنوع بودن آنها است. تقریبا برای هر نوع سلیقه سرمایه گذاری و هر میزان ریسک‌پذیری، نوعی صندوق سرمایه گذاری وجود دارد. در واقع، تفاوت اصلی انواع صندوقهای سرمایه گذاری در ترکیب داراییهای آنها است. به این معنی که صندوقها با توجه به ماهیت و نوعشان درصدی از سرمایه خود را در گزینه‌های کم ریسک مثل سپرده بانکی، اوراق مشارکت و در گزینه‌های با ریسک بیشتر در بازار بورس سرمایه گذاری میکنند. در ادامه با انواع صندوقهای سرمایه گذاری آشنا می‌شویم.
۱- صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت
این نوع صندوقها حداقل بین ۷۰% تا ۹۰% از داراییهای خود را در اوراق مشارکت، سپرده بانکی، گواهی سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری میکنند. باقی‌مانده داراییهای صندوق نیز به اختیار مدیر صندوق (تا سقف ۱۰%) در بورس سرمایه گذاری میشود. این صندوقها مناسب افرادی است که ریسک‌پذیری پایینی دارند چون علاوه بر ریسک کم از یک حداقل سود تضمین شده هم برخوردار هستند. این صندوقها در دوره‌های از قبل معین شده (مثلا ماهانه یا ۳ ماه یکبار) به سرمایه گذاران خود سود پرداخت میکنند. قابلیت نقد شوندگی آنها نیز بالا است؛ یعنی شما به راحتی میتوانید واحدهای صندوق خود را به پول نقد تبدیل کنید. همچنین بیشتر این صندوقها یک رکن به نام ضامن نقد شوندگی دارند که معمولا یک نهاد مالی معتبر است. این ضامن باعث آسودگی خاطر بیشتری برای سرمایه گذاران میشود. در نهایت اینکه این صندوقها معمولا بازدهی بیشتری نسبت به بانک دارند. پس برای افراد کم ریسک که پول خود را در بانک نگهداری میکنند یک گزینه جذاب برای سرمایه گذاری با ریسک پایین به شمار می‌روند.
ویژگی صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت
با توجه به توسعه ابزارهای مالی در ایران شاهد انتشار اوراق مشارکت، گواهی‌های سپرده بانک‌ها و شرکت‌های مختلف خصوصی و دولتی هستیم. برای اینکه این اوراق جذابیت لازم را نزد سرمایه گذاران داشته باشند معمولا دارای سودی ۳ الی ۴ درصد بالاتر از سپرده‌های بانکی هستند. از طرفی تضمین شده هستند و این موضوع باعث میشود تا بسیاری از سرمایه گذاران به سمت این اوراق جذب شوند. صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت نیز بخش قابل توجهی از سرمایه‌های خود را در این اوراق سرمایه گذاری میکنند تا از این دریچه بتوانند بازدهی بالاتری نسبت به سپرده‌های بانکی ایجاد کنند. در ضمن، برخی از صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت بانکی نیز به دلیل قوانین حاکم بر آن بانک یک الی دو درصد بالاتر از سایر صندوقهای مشابه سود پرداخت میکنند. مثلا اگر صندوقهای دیگر سود ۲۰ درصدی بپردازند آن صندوق خاص سود ۲۲ درصدی را پرداخت میکند.
۲- صندوق سرمایه گذاری سهامی
این نوع از صندوقها حداقل ۷۰% از داراییهای خود را در سهام سرمایه گذاری میکنند. ۳۰% باقی‌مانده نیز به اختیار مدیر صندوق در سهام، اوراق مشارکت، سپرده بانکی یا سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری میشود. این کار باعث میشود که ریسک این نوع صندوقها نسبت به صندوقهای با درآمد ثابت بیشتر شود. به دلیل اینکه بخش زیادی از داراییهای این نوع صندوق در بورس سرمایه گذاری میشود، در نتیجه این نوع از صندوقها حداقل سود تضمین شده ندارند. این صندوقها بیشتر مناسب افرادی هستند که قصد سرمایه گذاری در بورس را دارند، اما فرصت یا اطلاعات کافی برای این کار را ندارند. با سرمایه گذاری در این نوع صندوقها سرمایه شما توسط یک تیم تحلیلی با مدیریت حرفه‌ای و آشنا به مسائل مالی و سرمایه گذاری، در بورس سرمایه گذاری میشود. به همین دلیل ریسک بیشتری نیز دارند؛ اما از طرف دیگر این قابلیت را دارند که نسبت به صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت، بازدهی بیشتری را نصیب سرمایه گذاران کنند؛ مثلا در مواقعی که وضعیت بورس مناسب است، میزان بازدهی و سودآوری این صندوقها نسبت به صندوقهای با درآمد ثابت قابل مقایسه نیست. بسیاری از این صندوقها ضامن نقد شوندگی هم دارند.
بهترین صندوق سرمایه گذاری در سهام
هرگاه یک صندوق سرمایه گذاری سهام یا مختلط، عرضه اولیه شد پیشنهاد می‌گردد تا بخشی از سرمایه خودتان را بابت خرید واحدهای آن تخصیص بدهید. چون تجربه نشان داده که ارزش واحدهای صندوقهای سرمایه گذاری تازه تاسیس طی سه الی پنج سال بازدهی خارق‌العاده‌ای را محقق میکنند و سرمایه گذاری ایمنی محسوب میشوند. از طرفی، تعداد صندوقهای سرمایه گذاری در سهام کم نیستند و هر کدام از آنها با توجه به قدمتشان قیمت‌های مختلفی – از ۳۰۰ هزار تومان به بالا – دارند. شاید بپرسید: «چگونه یک صندوق را انتخاب کنم؟» شما میتوانید با مراجعه به سایت «fipiran» سابقه عملکرد صندوقهای مختلف سرمایه گذاری در سهام یا مختلط را مقایسه کنید. معمولا صندوقهای سرمایه گذاری مختلف در صنایع خاصی سرمایه گذاری میکنند. از آنجایی که حجم بزرگی از سرمایه را در اختیار دارند جابه‌جایی‌های مداومی در بین صنایع مختلف بورسی انجام نمی‌دهند، بنابراین شما ضمن بررسی روند عملکردی صندوقها به سایت آنها هم مراجعه کنید و ببینید که تمرکز سرمایه گذاری این صندوق در چه صنایعی است تا از این دریچه بتوانید واحدهای یک صندوق موفق را خریداری کنید.
۳- صندوق سرمایه گذاری مختلط
این نوع از صندوقها حداکثر ۶۰% از دارایی خود را در سهام سرمایه گذاری میکنند. حداقل ۴۰% از دارایی صندوق نیز در اوراق با درآمد ثابت مثل اوراق مشارکت و سپرده‌های بانکی سرمایه گذاری میشود. به صورت کلی میتوان گفت این نوع از صندوقهای سرمایه گذاری از نظر سطح ریسک بین صندوق با درآمد ثابت و صندوق سرمایه گذاری در سهام قرار می‌گیرند. سرمایه گذاری در این نوع از صندوقها به افرادی با سطح ریسک متوسط توصیه میشود. چون بیش از نیمی از داراییهای آن در سهام سرمایه گذاری میشود. همچنین برای تعدیل این ریسک حداقل ۴۰% از داراییهای صندوق در اوراقی که درآمد ثابتی دارند سرمایه گذاری میشود. این صندوقها نیز پتانسیل بازدهی بیشتری نسبت به صندوقهای درآمد ثابت دارند. ولی به دلیل سرمایه گذاری بخشی از دارایی‌ها در سهام، حداقل سود تضمین شده ندارند. بسیاری از این صندوقها ضامن نقد شوندگی دارند.
۴- صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF)
فعالیت اصلی این صندوقها، سرمایه گذاری در اوراق بهادار یا داراییهای فیزیکی است که به عنوان دارایی پایه صندوق در نظر گرفته میشود. عملکرد این نوع از صندوقها به عملکرد دارایی پشتوانه آن بستگی دارد. میتوان گفت مهمترین ویژگی این صندوقها داد و ستد پذیری واحدهای سرمایه گذاری آنها در بازار سرمایه است. به این صورت که معامله واحدهای این نوع از صندوقها به شیوه معاملات سهام عادی، در سامانه معاملاتی بازار فرابورس ایران صورت میپذیرد. صندوقهای قابل معامله میتوانند هر کدام از ۳ نوع صندوق سرمایه گذاری که گفتیم باشند. ریسک متفاوتی که این نوع از صندوقها نسبت به سایر صندوقهای گفته شده دارند، این است که واحدهای سرمایه گذاری آنها در بورس خرید و فروش میشوند. پس عرضه و تقاضای بازار و شرایط بورس نیز میتواند بر قیمت آنها تاثیر بگذارد. همچنین خرید و فروش این صندوقها از طریق بورس میتواند به نقدشوندگی بیشتر آنها کمک کند.
۵- صندوقهای سرمایه گذاری در طلا
بسیاری از مردم دوست دارند که با خرید طلا و سکه، ارزش پول خود را حفظ کنند. اما اتفاق‌هایی مانند گم یا ربوده شدن، همیشه پیش روی این نوع از سرمایه‌گذاری‌ها بوده است. صندوقهای سرمایه گذاری طلا با خرید و فروش سپرده سکه و انواع اوراق بهادار مبتنی بر طلا که معمولا در بورس پذیرفته شده‌اند، به کسب بازده می‌پردازند. در نتیجه، سرمایه‌گذاران علاوه بر رهایی از مشکلاتی که برایتان گفتیم، میتوانند با ارقام خرد در طلا سرمایهگذاری کنند. البته این صندوقها میتوانند مازاد داراییهای خود را در اوراق بهادار با درآمد ثابت، سپرده‌ها و گواهی سپرده بانکی سرمایهگذاری کنند.
۶- صندوقهای سرمایه گذاری زمین و ساختمان
برای ایرانی‌ها سرمایهگذاری در مسکن همیشه یکی از بهترین گزینه‌ها به شمار می‌رود؛ نوعی از سرمایهگذاری که به مبالغ بسیار بالایی نیاز دارد. صندوقهای سرمایه گذاری زمین و ساختمان، صندوقهایی هستند که سرمایه‌های کوچک اشخاص حقیقی یا حقوقی را به منظور سرمایهگذاری در پروژه‌های بزرگ ساختمانی جذب میکنند. با این کار امکان استفاده سرمایه‌گذاران خرد از فرصت‌های سرمایهگذاری در پروژه‌های بزرگ و درآمدزای مسکن فراهم میشود.
۷- صندوقهای سرمایه گذاری پروژه
صندوق سرمایه گذاری پروژه، صندوقهایی هستند که منابع مالی سرمایه‌گذاران را برای تأمین مالی پروژه‌های صنعتی، معدنی، نفت و پتروشیمی جذب میکنند. هدف از تشکیل این نوع صندوقها، جمع‌آوری سرمایه از متقاضیان و اختصاص وجوه جمع‌آوری شده به ساخت و بهره‌برداری انواع پروژه‌های دارای توجیه است.
۸- صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری
صندوقهای سرمایه گذاری نیکوکاری، امکان نوعی جدید و جذاب از سرمایهگذاری نیکوکارانه را فراهم آورده‌اند. در این شیوه، صندوقهایی با اهداف خاص مانند حمایت از جایزه بین‌المللی المصطفی (مشهور به نوبل اسلامی)، ورزش کشتی یا حتی باشگاه‌های ورزشی تأسیس میشوند. افرادی که قصد حمایت از این اهداف نیکوکارانه را دارند، به‌جای پرداخت پولی که پس از یکبار پرداخت و هزینه شدن به پایان می‌رسد، در این صندوقها سرمایهگذاری میکنند و سود ناشی از این سرمایهگذاری به‌صورت همیشگی به آن هدف اعطا میشود. البته فرد میتواند بخشی از سود ناشی از این سرمایهگذاری را برای خود و بخش دیگر برای آن هدف در نظر بگیرد.
۹- صندوق سرمایه گذاری جسورانه
بعضی از کسب و کارها به جای طی یک مسیر خطی، مسیری نمایی و شتاب‌گونه را طی میکنند. البته یا به سمت رشد و موفقیت یا به سمت افول و ورشکستگی. البته امکان دوم به مراتب بیش از اولی است اما همان تجربه‌های معدود موفقیت مانند «گوگل»، «آمازون»، «دیجی کالا»، «اسنپ» و … به قدری پول‌ساز و سودآور هستند که همه شکست‌ها را جبران میکنند. عده‌ای از افراد، سرمایهگذاری در چنین صندوقهایی را ترجیح می‌دهند؛ صندوقهایی که بر ایده‌ها و کسب‌وکارهای نوآورانه سرمایهگذاری میکنند و ممکن است سودی فراوان عاید افراد کنند.
۱۰- صندوق سرمایه گذاری اختصاصی بازار گردانی
همانطور که از نامشان پیدا است نوعی تخصصی از صندوقها هستند که بازارگردانی سهام شرکت یا صنعت از پیش تعیین شده‌ای را بر عهده دارند. بازارگردانی به معنای خریدوفروش سهم‌های شرکت یا صنعتی خاص است که موجب بهبود نقدشوندگی و متعادل نگه‌داشتن بازار میشود.
۱۱- صندوق صندوق سرمایه گذاری قابل معامله چیست؟ سرمایه گذاری شاخصی
صندوقهای سرمایه گذاری شاخصی، صندوقهایی هستند که منابع مالی جمع‌آوری شده را درست به شکلی سرمایهگذاری میکنند که عملکردی مشابه با عملکرد یکی از شاخص‌های بازار سرمایه را به دست بیاورند؛ نه کمتر، نه بیشتر.
آشنایی با صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله کالایی
در هفته اخیر ۴ روز از ۵ روز معاملاتی با کاهش شاخص کل همراه بود در پایان، به لطف معاملات روز شنبه شاخص کل نسبت به هفته گذشته رشدی نزدیک به ۲ درصد را به ثبت رساند.
به گزارش خبرنگار ایمنا و بر اساس یادداشت مهدی رادان، کارشناس ارشد مدیریت مالی، و تحلیلگر بازار سرمایه و بورس که در اختیار این رسانه قرار گرفته است: هر مقدار که دامنه نوسان نامتقارن در تغییر ذائقه بازار و مثبت کردن جو آن ناکارآمد نشان داد، در مدیریت شاخص به کار مدیریت سازمان آمد.
در شرایطی که در هفته اخیر ۴ روز از ۵ روز معاملاتی با کاهش شاخص کل همراه بود در پایان به لطف معاملات روز شنبه شاخص کل نسبت به هفته گذشته رشدی نزدیک به ۲ درصد را به ثبت رساند. دیگر گروهی که از دامنه نامتقارن بهره برداری کردند افرادی بودند که روی سهام کوچک موج ایجاد میکنند و با استفاده از دامنه مثبت ۶ درصدی در مقابل امکان اصلاح ۲ درصدی با سهولت بیشتری این سهام را در مسیر مورد نظر خود هدایت میکنند.
رشد ۳.۷ درصدی شاخص هم وزن در همین هفته نشان از افزایش سفته بازی در سهام کوچک داشت. این در حالیست که اختلاف سهام بنیادی بازار از ارزش ذاتی به وضوح بیش از این اختلاف در خصوص سهام کوچک است.
صندوقهای سرمایه گذاری قابل معامله کالایی
از رویدادهای این هفته بازار میتوان به آغاز معاملات ثانویه صندوقهای سرمایه گذاری قابل معامله کالایی اشاره کرد. دو صندوق با نمادهای سحرخیز و نهال هر یک با سرمایه اولیه ۱,۰۰۰ میلیارد ریال که در دی ماه گذشته مراحل پذیره نویسی و آغاز فعالیت را پشت سر گذاشتند از روز شنبه در بازار صندوقهای سرمایه گذاری بورس کالای ایران قابلیت معامله پیدا کردند.
بر اساس امیدنامه این صندوقها حداقل ۷۰ درصد از ارزش کل داراییهای صندوق باید در گواهی سپرده کالایی زعفران، زعفران پوشال، زیره سبز و پسته سرمایه گذاری شود. همچنین حداکثر ۲۰ درصد از ارزش کل داراییهای صندوق نیز ممکن است به سرمایه گذاری در اوراق مشتقه مبتنی بر کالاهای کشاورزی اختصاص یابد.
تعهد خالص موقعیت‌های بدون پوشش در قراردادهای مشتقه کالاهای کشاورزی و موقعیت خرید در قراردادهای اختیار معامله این دست کالاها از دیگر انواع دارایی‌هایی است که تشکیل دهنده سبد سرمایه گذاری این صندوق هاست. همچنین این صندوقها منابع مازاد خود را در اوراق با درآمد ثابت و یا سپرده‌ها و گواهی سپرده‌های بانکی نگهداری میکنند.
در حال حاضر معامله واحدهای این صندوقها در قیمت‌هایی پایین‌تر از مبلغ اسمی پذیره نویسی اولیه در بازار در حال انجام است و از این منظر برای سرمایه گذارانی که علاقه به سرمایه گذاری در بازارهای کالایی و به ویژه کالاهای کشاورزی داشته باشند موقعیت مناسبی به شمار می‌رود. طبیعتاً به تدریج و با گذشت زمان از آغاز فعالیت این صندوقها و انجام سرمایه گذاری توسط آنها میتوان انتظار داشت که خالص ارزش دارایی آنها افزایش یابد.
صندوقهای کالایی که اخیراً به بازار وارد شده‌اند با هر یک از انواع دارایی که پیشتر در بازار سرمایه قابل معامله بودند تفاوت‌هایی دارند که باعث میشود اضافه شدن آنها به گزینه‌های قابل انتخاب برای سرمایه گذاری بر جذابیت‌های بازار سرمایه و تنوع آن اضافه کند.
یکی از تفاوتهای عمده این صندوقها با سهام اتصال آنها به بازار کالاست که منجر می شود مبنای قیمت گذاری آنها مانند صندوقهای قابل معامله طلا، بر اساس خالص ارزش دارایی مبتنی بر قیمت کالای پایه اوراق بهادار سرمایه گذاری شده باشد و از این منظر اختلاف نظر بین سرمایه گذاران مختلف در خصوص ارزش این صندوقها وجود نخواهد داشت و انتظار می‌رود سرمایه گذاران در این صندوقها با نوسانات کمتری نسبت به سهام در ارزش دارایی مواجه باشند.
از سویی هر مقدار تورم موجب افزایش قیمت‌ها در کالاهای مختلف شود و بر قیمت کالای پایه اوراق بهادار مورد سرمایه گذاری در این صندوقها اثر گذارد ارزش دارایی این صندوقها نیز به تناسب افزایش پیدا میکند و میتوان انتظار داشت ابزار مناسبی برای پوشش ریسک نرخ تورم باشند. البته باید در نظر داشت که ممکن است در شرایط خاصی بازار کالای مربوط دچار نوساناتی شود که خلاف جهت تورم باشد اما به طور کلی عمده بازارهای کالایی در دوره‌های زمانی میان مدت از تورم تبعیت میکند.
با توجه به اینکه هر یک از این صندوقهای سرمایه گذاری در همکاری مشترک میان یک گروه خوشنام فعال در بخش کشاورزی و نهادهای مالی و حرفه‌ای تحت نظارت در بازار سرمایه تشکیل شده‌اند توقع می‌رود که مدیریت حرفه‌ای مدیران سرمایه گذاری این صندوقها و استفاده از موقعیت‌های خرید و فروش مناسب و تشخیص زمانبندی صحیح برای ورود و خروج در این دارایی‌ها بازدهی مازاد بر اثر گذاری صرف تورم نیز ایجاد کند.
تفاوت بارز صندوقهای کالای کشاورزی با صندوقهای طلا که از پیش در بازار سرمایه قابل معامله بودند، اثر پذیری کمتر نسبت به نوسانات بازارهای جهانی است. از آنجا که عمده کالاهای پایه این صندوقها شامل زعفران، پسته و زیره که شاید در آینده کالاهای دیگری نظیر خرما نیز به آنها اضافه شوند از کالاهایی هستند که بخش زیادی از تولید آنها در دنیا توسط ایران صورت میپذیرد، کشور ما در تعیین قیمت آنها اثر گذاری بیشتری نسبت به کالاهایی نسبت به طلا با بازار گسترده جهانی دارد. البته این صندوقها کماکان از نوسانات قیمت دلار همچون تورم اثر می‌پذیرند که میتواند در مقاطعی منجر به بازدهی گردیده و در مواقعی صندوق سرمایه گذاری قابل معامله چیست؟ ارزش داراییهای صندوقها را کاهش دهد.
مزیت این صندوقها نسبت به گواهی سپرده کالایی هر یک از کالاهای کشاورزی ذکر شده و یا اوراق مشتقه مبتنی بر آنها نیز نبود نیاز به نگرانی از سررسیدهای زمانی، نیاز نبودن تحلیل مستقل بازار کالای ذکر شده، تشکیل سبدی از کالاهای کشاورزی جهت کاهش ریسک سرمایه گذاری به صورت مستقل در هر یک از این کالاها و نقد شوندگی بالاتر است.
در مجموع صندوق سرمایه گذاری قابل معامله چیست؟ با توجه به نوپا بودن صندوقهای ذکر شده اگر چه پذیره نویسی واحدهای آنها به سرعت صورت پذیرفت اما در معاملات ثانویه با سردی روزهای منفی بازار مواجه شده‌اند. اما با توجه به تجربه قبلی صندوقهای کالایی مبتنی بر طلا میتوان انتظار آتیه‌ای رو به رشد برای آنها داشت.
صندوق قابل معامله یا ای تی اف چیست و دولت ایران چطور سهام بانک‌ها و بیمه‌ها را می‌فروشد؟
آن طور که حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران و فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی گفته، دولت عزم خود را جزم کرده است تا بخشی از سهام شرکت‌های دولتی شامل سه بانک و دو بیمه را از میانه اردیبهشت ماه ۹۹، در قالب سهام "صندوق قابل معامله" در بورس یا اصطلاحا ETF به بازار عرضه کند. این نخستین بار در تاریخ بورس ایران است که یک صندوق قابل معامله به بازار عرضه میشود.
اما صندوق قابل معامله (ای‌تی‌اف) چیست؟
صندوقهای قابل معامله همچون دیگر انواع صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در بورس هستند، هر چند تفاوت‌هایی با آنها دارند.
مجموعه‌ای از سهام شرکت‌های مختلف یا دیگر انواع دارایی در قالب یک صندوق جمع میشود تا خریداران با خرید یک یا چند واحد از سهام این صندوقها سرمایهگذاری مطمئن‌تری انجام دهند.
در واقع خریداران سهام این صندوقها، سبدی از سهام شرکت‌های متفاوت و انواع اوراق بهاداری را خریداری میکنند که یک تیم، مدیریت این سبد دارایی یا پرتفولیو را عهده دار است.
عملکرد بازارگردانان این صندوقها باعث میشود تا خریداران نسبت به خرید یا فروش سهم یا سهام این صندوقها اقدام کنند.
تفاوت سرمایه گذاری در صندوقهای قابل معامله (ای‌تی‌اف) با سرمایهگذاری در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در چیست؟
مهم ترین ویژگی صندوقهای قابل معامله، خرید و فروش آسان سهام این صندوق‌هاست که به لحظه و برخط همچون صندوق سرمایه گذاری قابل معامله چیست؟ سهام شرکتی میتوان آن را خرید و فروخت و نقدشوندگی آن همچون سهام معمولی است.
در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک باید در پایان هر روز کاری ارزش خالصی داراییهای صندوق که اصطلاحا NAV نامیده میشود، محاسبه شود تا بر اساس آن ارزیابی، ارزش سهام صندوق تعیین شود.
با این حساب ارزش خالص دارایی صندوقهای قابل معامله یا ای‌تی‌اف‌ها با سرعت بیشتری محاسبه، اعلام و تعیین میشود. توان بالای نقدشوندگی، سادگی، سهولت و سرعت بالای معامله از مهمترین ویژگی‌های این صندوقها به شمار می‌آید.
درباره بورس تهران بیشتر بخوانید:
نخستین صندوق قابل معامله در بورس ایران شامل سهام چه شرکت‌هایی میشود؟
بر اساس اعلام فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی، سهام باقی‌مانده دولت در بانک‌های "تجارت"، "ملت" و "صادرات ایران" و همچنین سهام شرکت‌های "بیمه البرز" و "بیمه اتکایی امین"، داراییهای این صندوق خواهند بود.
نکته قابل توجه در فروش این سهام، بی‌نیازی از دریافت کد سهامداری است یعنی افراد حقیقی با دردست داشتن کارت ملی و ارایه کد ملی میتوانند سهام این صندوق را از شعب منتخب همین بانک‌ها نیز خریداری کنند.
آیا محدودیتی برای میزان خرید هر نفر وضع شده است؟
بله، دولت برای این کار محدودیت‌هایی در نظر گرفته است. هر فرد حقیقی با کد ملی میتواند تا سقف دو میلیون تومان از سهام این صندوق خریداری کند.
دیگر محدودیت موجود بر سر راه فروش این سهام، مجاز بودن خرید سهام تنها از سوی افراد حقیقی است و شرکتها یا همان افراد حقوقی در عرضه نخست مجاز به خرید سهام نیستند.
دیگر محدودیتی که از آن سخن گفته شده است، ممنوعیت فروش سهام خریداری شده در عرضه اولیه به مدت دو ماه است، در این بازه زمانی بلوکه ماندن دو ماهه افراد میتوانند برای دریافت کد سهامداری در سامانه "سجام" اقدام کنند.
منبع تصویر، FARSNEWS
دولت چه شرایط دیگری برای عرضه این سهام قایل شده است؟
بر اساس اعلام وزیر اقتصاد، در مرحله پذیره‌نویسی سهام این صندوق، ۲۰ درصد تخفیف برای خریداران درنظر گرفته شده است تا "میزان جذابیت و سوددهی این سهام بالاتر باشد."
این اقدام دولت البته غیر معمول است چراکه اصولا سهام شرکت‌های حاضر در سبد داراییهای این صندوق پیشتر در بورس عرضه شده، قیمت مشخص دارند و اصطلاحا از مرحله کشف قیمت گذر کرده‌اند. در واقع قیمت سهام آنها هر روز بر اساس سازوکار بورس معلوم و مشخص است، از این رو ارایه تخفیف برای فروش سهام صندوقی متشکل از سهام این شرکتها، رویکردی غیر معمول است.
ارزش کلی این عرضه چقدر است؟
بر اساس اعلام مسوولین دولتی، قرار است سهامی به ارزش ۱۶ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان با این سازوکار فروخته شود که با توجه به تخفیفی ۲۰ درصدی و دیگر هزینه‌های عملیاتی عرضه سهام در قالب صندوق قابل معامله، رقمی در حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان به عنوان درآمد این عرضه نصیب دولت خواهد شد.
چه انتقادهایی به این تصمیم دولت وارد است؟
علاوه بر تخفیف درنظر گرفته شده برای فروش سهام صندوق، مهمترین انتقادی که بر این تصمیم وارد آمده است، قصد دولت از این واگذاری‌هاست.
منتقدان خصوصی سازی در تمام سال‌های گذشته، اعلام کرده‌اند که خصوصی‌سازی تنها با هدف کسب درآمد، مهمترین آفت خصوصی‌سازی به حساب می‌آید.
این منتقدان شیوه عمل دولت در واگذاری سهام دولتی و فروش شرکتها به این نکته اشاره میکنند که در این نوع از واگذاری‌ها، "مدیریت ناکارآمد و غیربهینه بخش دولتی بر شرکتها به بخش خصوصی منتقل میشود."
در واقع بخش خصوصی یا مردم سهام و مالکیت شرکت‌هایی را در اختیار می‌گیرند که همچنان عزل و نصب مدیران و تعیین خط مشی مدیریتی آن واحدها و شرکتها در اختیار دولت است اما تبعات این مدیریت حال بر دوش کسانی سنگینی میکند که برگه‌های سهام آن شرکتها به نام آنهاست.
صندوق سرمایهگذاری مشترک چیست؟ سرمایهگذاری در آنها چه سودی دارد؟
سرمایهگذاری بهعنوان راهحلی برای محافظت از پول در برابر تورم و همواره موردتوجه و توصیه بوده و حتی در کشورهایی که از تورم بالایی نیز رنج نمیبرند، همواره از موارد بااهمیت تلقی میشده است؛ حال‌آنکه در اقتصادی مانند ایران که در طول سنوات متمادی همواره تورم‌های بالایی تجربه شده است، سرمایهگذاری از اهمیت دوچندانی برخوردار خواهد بود. بازار سرمایه در ایران در یک نگاه بلندمدت همواره از بازارهای جذاب برای سرمایهگذاری تلقی میشود که در صورت انجام سرمایه‌گذاری‌های هوشمندانه میتواند عواید قابل‌توجهی را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد. در این مقاله ابتدا توضیح مختصری دربارهی روشهای سرمایهگذاری ارائه خواهیم کرد و در ادامه به سراغ معرفی صندوق سرمایهگذاری مشترک بهعنوان یک ابزار مالی خواهیم رفت.
روشهای سرمایهگذاری
به‌طورکلی روشهای سرمایهگذاری را میتوان به دو روش مستقیم و غیرمستقیم دسته‌بندی کرد. در سرمایهگذاری مستقیم، خود فرد سرمایه‌گذار شخصاً اقدام به سرمایهگذاری کرده و برای انجام بهتر امور آن لازم است تا از توانایی‌های خاصی در زمینهی انتخاب محل سرمایهگذاری مناسب و مهارت‌های تحلیلگری پیرامون آن برخوردار باشد. همچنین در کنار این موارد لازم است تا فرد سرمایه‌گذار وقت کافی را برای انجام امور مرتبط با سرمایهگذاری در اختیار داشته باشد.
حال ممکن است شرایط مطرح شده در بند قبلی در اختیار تعداد زیادی از افراد نباشد، اما آنها قصد سرمایهگذاری در بازارهای مختلف، از جمله بازار سرمایه را داشته باشند. در این شرایط سرمایهگذاری غیرمستقیم از طریق شرکت‌های سبدگردان و صندوقهای سرمایهگذاری موضوعیت پیدا خواهد کرد. پیش از پرداختن به بحث سبدگردانها و موضوع اصلی این مقاله یعنی صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، لازم است تا توضیحاتی را در خصوص تفاوتهای بین سرمایهگذاری مشترک و غیرمشترک ارائه دهیم.
سرمایهگذاری مستقیم در برابر سرمایهگذاری غیرمستقیم
هرکدام از روشهای سرمایهگذاری نسبت به دیگری از مزایا و معایبی برخوردارند. به طور مثال در سرمایهگذاری غیرمستقیم، فرد سرمایه‌گذار مالکیت مستقیم در محل نهایی سرمایهگذاری را نخواهد داشت و به‌این‌ترتیب طبیعتاً حق حضور در مجمع محل نهایی سرمایهگذاری را نیز ندارد و تنها و آن هم در صورت دارابودن واحدهای ممتاز صندوقهای سرمایهگذاری میتواند در مجمع مربوط به صندوقها شرکت کند. البته در سرمایهگذاری غیرمستقیم امکان استفاده و نیروی انسانی متخصص در سرمایهگذاری و بهره‌گیری از دانش آنها امری است که سرمایهگذاری در صندوقها را جذاب میکند. بااین‌حال برای مقایسه سرمایهگذاری مستقیم و غیرمستقیم میتواند به مقالات مرتبط در سایت آکادمی دانایان مراجعه کنید.
صندوق سرمایهگذاری مشترک چیست؟
صندوق سرمایهگذاری مشترک نوعی ابزار مالی است که از طریق تجمیع وجوه افراد مختلف که قصد سرمایهگذاری در بازاری را دارند اما از وقت و تخصص لازم برای انجام آن کار برخوردار نیستند، اقدام به سرمایهگذاری کرده و سود حاصل از این سرمایهگذاری بین مدیران و گردانندگان صندوق و سرمایه‌گذاران تقسیم خواهد شد. بدین ترتیب از طریق تجمیع وجوه سرمایه‌گذاران مختلف و بهره‌گیری از صرفه‌های ناشی از مقیاس، به بهبود وضعیت هزینه‌های مبادلاتی کمک شده و قدرت چانه‌زنی مدیران صندوق در برخی از حالتهای سرمایهگذاری نیز افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر سرمایه‌گذارانی که قصد سرمایهگذاری داشتند اما از دانش و تخصص لازم و همینطور وقت کافی برای انجام این کار برخوردار نبودند، با بهره‌گیری از صندوقهای سرمایهگذاری مشترک میتوانند از عواید موجود در سرمایهگذاری مدنظرشان برخوردار شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص صندوق سرمایهگذاری مشترک میتوانید به مقالات مربوطه در سایت آکادمی دانایان مراجعه کنید.
تفاوت صندوقهای سرمایهگذاری و سبدگردانها
صندوقهای سرمایهگذاری و شرکت‌های سبدگردان از ابزارها و نهادهای مالی کمک‌کننده به سرمایهگذاری غیرمستقیم هستند اما دارای برخی از تفاوتها با یکدیگر بوده و از این منظر سبب میشود تا مخاطبان آنها قدری متفاوت شوند و مهمترین تفاوت اثرگذار بر دسته‌بندی مخاطبان در این دو نهاد مالی، بحث حداقل وجه لازم برای سرمایهگذاری در هر یک از آنها است. برای شرکت‌های سبدگردان، حداقل میزان سرمایه‌ی نسبتاً بالایی موردنیاز است و در برخی از آنها حداقل وجه لازم حتی تا مبلغ ۵ میلیارد تومان نیز خواهد رسید.
این در حالی است که حداقل وجه لازم برای سرمایهگذاری در صندوقهای سرمایهگذاری به میزان یک واحد از آنها است و اگر صندوقها قابل معامله باشند حداقل وجه لازم معادل پانصد هزار تومان خواهد بود.
اما علت این امر در آن است که سبدگردانها به واسطه‌ی نحوهی ارائهی خدماتشان و منحصربه‌فرد بودن سبدهای ارائه شده به سهام‌داران به واسطه‌ی سطح ریسک‌پذیری آنان، حداقل سرمایه‌ی بیشتری را طلب خواهند کرد. البته این دو ابزار و نهاد مالی دارای برخی تفاوتهای دیگر نیز هستند که برای آشنایی بیشتر با آنها مطالعه‌ی مقالهی مقایسه‌ی صندوقهای سرمایهگذاری و سبدگردانها را در سایت آکادمی دانایان به شما توصیه میکنیم.
انواع صندوق سرمایهگذاری مشترک از منظر نوع مبادله
صندوقهای سرمایهگذاری به‌طورکلی و از منظر نحوهی مبادله به دو دستهی مبتنی بر ساختار صدور و ابطال و قابل معامله تقسیم میشوند. صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله یا ETF صندوقهایی هستند که با داشتن کد بورسی میتوان اقدام به سرمایهگذاری در آنها کرده و بستر معاملاتی آنها نیز همان بستری است که برای مبادلات سهام شرکتها در دسترس بوده و توسط کارگزاریهای بورسی ارائه میشود. قیمت این صندوقها به‌صورت لحظهای و برخط در تایم معاملاتی مربوط به صندوقها قابل‌مشاهده بوده و عمدتاً دارای بازارگردان برای تسهیل امر نقدشوندگی هستند.
اما صندوقهای مبتنی بر ساختار صدور و ابطال، قابل معامله در فضای بورسی نیستند و برای سرمایهگذاری در آنها میبایست از طریق سایت خود صندوقها و شعب آنها برای دسترسی آنلاین به بستر معاملاتیشان مراجعه کرد. در این نوع از صندوقها قیمت به‌صورت لحظهای قابل‌مشاهده نیست و روزانه یکبار و پس از اتمام ساعات معاملاتی، ارزش خالص دارایی آنها مطابق دستورالعمل‌های موجود محاسبه و ارائه خواهد شد. درخواست صدور واحدهای این صندوق و همچنین ابطال آنها نیز با فاصله‌ی زمانی حدوداً دو الی سه روز کاری پس از درخواست و کشف قیمت واحدهای صندوق، به اجرا در خواهد آمد. رکن بازارگردان در این صندوقها موضوعیت نداشته و آنها اغلب از رکن ضامن نقدشوندگی برخوردار هستند. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص اینگونه از صندوقهای سرمایهگذاری میتوانید به مقالات مرتبط در سایت آکادمی دانایان مراجعه کنید.
انواع صندوقهای سرمایهگذاری مشترک از منظر محل سرمایهگذاری
صندوقهای سرمایهگذاری مشترک از منظر تفاوت در محل سرمایهگذاری به دسته‌های متعددی تقسیم‌بندی میشوند که در این مقاله به‌اختصار در خصوص سه نوع از آنها توضیحاتی را ارائه میدهیم و برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، مطالعه‌ی مقالات مرتبط با آن را در سایت آکادمی دانایان به شما توصیه صندوق سرمایه گذاری قابل معامله چیست؟ میکنیم.
صندوق سرمایهگذاری با درآمد ثابت
صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت یکی از انواع صندوقهای سرمایه گذاری مشترک است که از طریق تجمیع وجوه سرمایه‌گذاران خرد اقدام به سرمایهگذاری در ابزارهای با درآمد ثابت میکند. ابزارهای مبتنی بر درآمد ثابت، مواردی هستند که با سرمایهگذاری در آنها میتوان به سودی بدون ریسک و قطعی، هرچند نه‌چندان قابل‌توجه و چشمگیر دست پیدا کرد. مواردی نظیر اوراق، سپردهی بانکی، گواهی سپردهی بانکی و مواردی ازاین‌قبیل از ابزارهای درآمد ثابت محسوب میشوند. چیزی در حدود ۸۰ درصد از داراییهای صندوق سرمایهگذاری با درآمد ثابت به سرمایهگذاری در ابزارهای با درآمد ثابت اختصاص پیدا کرده و از این نظر اینگونه از صندوقهای سرمایهگذاری بسیار کم‌ریسک هستند.
صندوق سرمایه گذاری در سهام
نوع دیگری از صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، صندوقهای سرمایهگذاری در سهام هستند که عمده‌ی تمرکز آنها بر روی سرمایهگذاری در سهام و حق‌تقدم آنها است. همچنین این صندوقها میتوانند تا درصد محدودی از دارایی خود را به سرمایهگذاری در سایر صندوقها اختصاص دهند. بازار سهام همواره با تحولات خاص خود مواجه بوده و از این نظر با تأثیرپذیری از اخبار و اتفاقات مختلف نوساناتی را تجربه است. طبیعتاً صندوق سرمایهگذاری سهامی که بخش زیادی از داراییهای خود را در بازار سهام سرمایهگذاری میکند نیز از این قاعده مستثنی نیست و از تحولات بازار سهام تأثیر میپذیرد؛ بنابراین میتوان گفت سرمایهگذاری در قالب صندوق سرمایهگذاری سهامی برای افراد ریسک‌پذیر مناسبتر خواهد بود. البته فراموش نکنیم که ریسک و بازدهی با یکدیگر رابطهی مستقیم دارند و به عبارت بهتر میتوان گفت بازدهی پاداشی برای پذیرش ریسک است و به همین علت در صورت‌پذیرش سطح بالاتری از ریسک، افراد میتوانند بازدهیهای بالاتری را نیز تجربه کنند.
صندوق سرمایهگذاری مختلط
صندوق سرمایهگذاری مختلط را میتوان بهعنوان راهحلی میانی بین صندوقهای با درآمد ثابت و صندوقهای سهامی دانست. همانطور که بیشتر اشاره کردیم، صندوق سرمایهگذاری با درآمد ثابت تقریباً صندوقی بدون ریسک بوده و مطابق با آنچه در خصوص رابطهی ریسک و بازدهی مطرح کردیم، بازدهی این صندوقها نیز چندان قابل‌توجه نخواهد بود. اگرچه این صندوقها برای دوران رکود بازار سهام، محل مناسبی برای سرمایهگذاری هستند. از سوی دیگر صندوقهای سهامی در عین پربازده بودن ریسک زیادی را نیز به همراه دارند. اما اگر بتوان ترکیبی از این دو نوع دارایی را داشت میتوان با پذیرش ریسکی معقول، بازدهی قابل‌توجهی را نیز به دست آورد. صندوق سرمایهگذاری مختلط با ارائهی ترکیبی از سرمایهگذاری در اوراق بهادار و سرمایهگذاری در سهام و حق‌تقدم و مواردی نظیر آن، ضمن کاهش ریسک نسبت به صندوق سهامی، بازدهی بیشتری نسبت به صندوق با درآمد ثابت را نیز ارائه میدهد. برای کسب اطلاع بیشتر در خصوص صندوقهای سرمایهگذاری مختلط میتوانید به مقالهی مربوط به آن در سایت آکادمی دانایان مراجعه کنید.
سخن پایانی
در این مقاله به ارائهی توضیحات مختصری پیرامون روشهای سرمایه گذاری مستقیم و غیرمستقیم پرداختیم و همچنین در خصوص صندوق سرمایه گذاری مشترک بهعنوان ابزاری برای سرمایهگذاری غیرمستقیم توضیحاتی ارائه دادیم. واقعیت آن است که امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا درصد زیادی از فعلان بازار مالی از طریق صندوقهای سرمایهگذاری اقدام به سرمایهگذاری میکنند اما متأسفانه در ایران به دلیل آشنایی کمی که با این ابزار وجود دارد، در عین سودآور و ارزنده بودن سهم چندان قابل‌توجهی را به خود اختصاص نداده است. از این روی آشنایی بیشتر با این ابزارهای مالی میتواند باعث کسب بازدهیهای قابل‌توجهی در زمینهی سرمایهگذاری در بازارهای مختلف شود. صندوق سرمایهگذاری مشترک دارای انواع متعدد دیگری نیز هست که در این مقاله به آنها پرداخته نشده و از شما دعوت میکنیم تا به جهت کسب اطلاع بیشتر در خصوص آنها به مقالات موجود در سایت آکادمی دانایان مراجعه کنید.
هشدار! این مطلب صرفا برای آشنایی شما با کسب‌وکار مهمان منتشر شده است و سایت چطور هیچ مسئولیتی را در رابطه با آن نمی‌پذیرد. اطلاعات بیشتر
صندوق کالایی چیست؟ ابزار نوین مالی در بورس کالا
بازار بورس یک بستر گسترده است که فعالیت‌های اقتصادی بسیاری در آن انجام میشود. در این میان بورس کالا یکی از زیرمجموعه‌های بازار سرمایه است که مزایای فراوانی دارد. از جمله اینکه کالا از سرمایه افراد در برابر تورم محافظت میکند. بورس کالا ابزارهای زیادی را در اختیار مخاطبانش قرار میدهد که یکی از آنها صندوقهای سرمایهگذاری کالایی هستند. اما صندوق سرمایهگذاری کالایی چیست و چه ساختار و ویژگی‌هایی دارد؟
بورس کالا سه زیرمجموعه دارد که عبارت‌اند از بازار کالای فیزیکی، بازار اوراق مشتقه صندوق سرمایه گذاری قابل معامله چیست؟ مبتنی بر کالا، و بازار صندوقهای سرمایهگذاری. این بازار از زیرساخت‌هایی بهره می‌برد که میتواند نوسان‌های قیمتی محصولات مختلف را کنترل کند. صندوق سرمایهگذاری کالایی که با نام صندوق کالایی قابل معامله نیز شناخته میشوند، یکی از ابزارهای این بازار هستند. اگر بخواهید در کالاهای پرتقاضا سرمایهگذاری کنید، صندوق کالایی گزینه مناسبی برای این کار است. به طور کلی فعالان بورس کالا میتوانند به جای خریداری کالاهای فیزیکی، در این صندوقها سرمایهگذاری کنند. در ادامه با صندوقهای سرمایهگذاری کالایی و مزایا و روش معامله آنها در بورس کالا بیشتر آشنا می‌شویم.
بیشتر بخوانید
صندوق سرمایهگذاری کالایی چیست؟
زمانی که افراد سبدهای سرمایهگذاری خود را می‌چینند، برخی از کالاهای اساسی را به عنوان جزء جدانشدنی این سبدها در نظر می‌گیرند. افراد قادر خواهند بود به بازارهای تعیین‌شده مراجعه کنند و این اقلام مورد نیاز را تهیه کنند. اما همگی به مشکلات و معضلات صندوق سرمایه گذاری قابل معامله چیست؟ معاملات سنتی واقفیم. به همین منظور ابزارهای نوینی برای حل این مشکلات ایجاد شده‌اند. صندوق سرمایهگذاری کالایی یا صندوق کالایی قابل معامله که به آن ETP نیز گفته میشود، ممکن است از یک دارایی اساسی تشکیل شود. همچنین میتواند ترکیبی از مجموعه چند کالا باشد که تحت نظارت سازمان بورس فعالیت میکند.
مشکلاتی مانند الزامات وجه تضمین، محدودیت‌های اجباری و مسائل ارتباطی، خرید و نگهداری کالا، هزینه‌های حمل و نقل، انبارداری از جمله معضلات رایج در بازارهای سنتی هستند. به همین دلیل بسیاری از افراد نمی‌توانند در این بازار سرمایهگذاری کنند. اما صندوق کالایی توانسته است این مشکلات را حل کند. به این ترتیب سهام‌داران میتوانند به جای اینکه کالای فیزیکی را خریداری کنند، اوراق این صندوق را بخرند و روی آن سرمایهگذاری کنند.
اما مزیت عمده صندوق سرمایهگذاری کالایی چیست؟ هنوز زود است که بخواهیم در این خصوص صحبت کنیم. اما میتوان در یک جمله گفت که افرادی که در این صندوقها سرمایهگذاری میکنند، مالکیت کالا را در اختیار خواهند داشت اما مسئولیت نگهداری آن به عهده سرمایه‌گذار نیست. آیا همین یک مزیت کافی نیست تا واحدهای صندوق سرمایهگذاری کالایی را خریداری کنیم؟
خرید و فروش واحدهای صندوق ETC
پیشتر گفتیم که صندوقهای سرمایهگذاری کالایی با نام ETP نیز شناخته میشوند که از سرواژه‌های عبارت Exchange-traded products به دست آمده است. این عبارت احتمالا شما را به یاد ETF ها یا صندوقهای قابل معامله بیندازد. بله، صندوقهای کالایی در دسته صندوقهای قابل معامله در بورس جای می‌گیرند. یعنی این صندوقها روند قیمتی یک کالای پایه را دنبال میکنند. به بیان دیگر، ارزش صندوق با توجه به قیمت دارایی پایه میتواند کم یا زیاد شود. برای آشنایی بیشتر با ساختار صندوقهای قابل معامله مقاله «صندوق قابل معامله؛ مالکیت داراییهای متنوع با ریسک صندوق سرمایه گذاری قابل معامله چیست؟ کمتر» را بخوانید.
به این ترتیب مشخص است که شباهت میان سهام عادی و صندوق کالایی چیست. همانطور که سرمایه‌گذاران به خرید و فروش سهام عادی و واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله در بورس می‌پردازند، میتوانند واحدهای صندوق کالایی قابل معامله در بورس را نیز خرید و فروش کنند. یعنی خرید و فروش واحدهای این صندوق نیز در بازار بورس انجام میشود. از آنجا که بازارگردان در این صندوقها نقش‌ها و وظایف مهمی دارد، ویژگی مهم این صندوقها نقدشوندگی بالای آنهاست.
بیشتر بخوانید
صندوق کالایی قابل معامله در بورس (ETC) صندوقی است با سرمایه متغیر. یعنی واحدهای این صندوق به درخواست ناشر صادر و سپس بازخرید میشود. تقاضای بازار مبنای صدور واحدهای جدید خواهد بود. به این ترتیب مشخص است که قیمت بازار صندوق سرمایهگذاری کالایی، به ارزش خالص داراییهای آن نزدیک است. اما اگر چنین نبود، فرصت آربیتراژ برای سودجویان فراهم می‌شد.
دارایی پایه صندوق کالایی قابل معامله چیست؟
صندوق کالایی در دو نوع قابل دسته‌بندی است. یکی صندوقهای تک کالایی هستند که دارایی پایه آنها کالایی مانند طلا یا نفت است. دیگری صندوقهای شاخصی هستند که خود سبدی متشکل از چند کالا هستند.
حال می‌خواهیم بدانیم که دارایی پایه صندوق کالایی چیست. دارایی پایه صندوقهایی که در بورس کالا پذیرفته میشوند، اوراق بهادار مبتنی بر کالاست. اوراق بهادار مبتنی بر کالا نیز شامل انواع مختلفی میشوند. از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- گواهی سپرده کالایی کالایی
- قرارداد اختیار معامله کالایی
- قرارداد سلف موازی استاندارد
بنابراین میتوان نتیجه گرفت که صندوقهای کالایی به طور مستقیم اختیاری برای خرید و یا نگهداری کالاهای فیزیکی ندارند.
تاریخچه صندوقهای کالایی در ایران و جهان
اگر بخواهیم از اولین صندوق کالایی در جهان یاد کنیم، باید به سال ۲۰۰۴ برگردیم. جایی که در بورس لندن نخستین بار این صندوقها راه‌اندازی شدند. طلا به عنوان دارایی پایه این صندوق انتخاب شد. این صندوق به موفقیت خوبی رسید. پس از آن پای کالاهای دیگری مانند محصولات کشاورزی، حامل‌های انرژی و فلزات صنعتی و گران‌بها نیز به بازار صندوقهای اساسی باز شد. این امر موجب جذب سرمایه‌های زیادی در این بازار شد.
اما در ایران، نخستین صندوق سرمایهگذاری کالایی در سال ۱۳۹۶ تاسیس شد. دارایی پایه این صندوق طلا و همچنین سکه بود. پس از آن، دیگر صندوقهای کالایی با پشتوانه طلا راه‌اندازی شدند.
مزایای صندوق سرمایهگذاری کالایی چیست؟
در لابه‌لای همین خطوط و تا به این‌جا، مزایای صندوقهای کالایی تا حدودی مشخص شدند. اما اگر بخواهیم به طور دقیق‌تر بدانیم که مزایای صندوق سرمایهگذاری کالایی چیست می‌توانیم به چند مورد مهم‌تر اشاره کنیم.
- کاهش هزینه‌ها: پیشتر هم گفتیم که اگر به جای کالای فیزیکی، واحدهای صندوق کالایی قابل معامله را خریداری کنید، هزینه‌های نگهداری، انبارداری، حمل و نقل و خسارت‌های محتمل کاهش پیدا میکند.
- تامین امنیت بالا: در صورت خرید واحدهای صندوق کالایی، احتمال خرابی، سرقت و یا خرید کالای غیراصل به صفر می‌رسد.
- بازار ثانویه شفاف: صندوق کالایی قابل معامله، نسبت به بازار خارج از بورس، از شفافیت بیشتری برخوردار است. همچنین هزینه معاملاتی آن نیز کمتر است.
- تنوع: صندوقهای کالایی از دارایی‌ها و کالاهای مختلفی به عنوان دارایی پایه بهره می‌برند. به این ترتیب سبد سرمایهگذاری متنوع خواهد شد. این تنوع در دارایی پایه، کاهش ریسک را به دنبال دارد.
- وجود پشتوانه قوی: پشتوانه کالایی این صندوقها، موجب میشود که سرمایهگذاری ریسک اعتباری بسیار کمی داشته باشد. به عنوان مثال، صندوق کالایی با پشتوانه طلا یکی از همین صندوق‌هاست. همچنین نباید فراموش کرد که نهادهای بسیاری بر عملکرد و فعالیت این صندوقها نظارت میکنند.
انواع صندوق کالایی در بورس تهران چیست؟
اکنون در بازار بورس کالای ایران، شش صندوق سرمایهگذاری کالایی وجود دارند. دارایی پایه چهار مورد از این شش صندوق، طلا و دو مورد از آنها که از سایرین جدیدتر هستند، محصولات کشاورزی است. از آنجا که این صندوقها فعالیت خوبی دارند و در جذب سرمایه عملکرد موفقی داشته‌اند، صندوقهای کالایی دیگری نیز در حال راه‌اندازی هستند. به این ترتیب انتظار می‌رود که صندوقهای کالایی در زمینه نفت، پتروشیمی و زمینه‌های دیگر نیز به زودی تاسیس شوند.
جدول زیر لیستی از صندوقهای کالایی قابل معامله در بورس کالای ایران را نشان میدهد.
| ردیف | نام صندوق کالایی | نماد معاملاتی |
| ۱ | صندوق سرمایهگذاری کالایی پشتوانه طلای لوتوس | طلا |
| ۲ | صندوق سرمایهگذاری کالایی زرافشان امید ایرانیان | زر |
| ۳ | صندوق سرمایهگذاری در اوراق بهادار مبتنی بر سکه طلای کیان | گوهر |
| ۴ | صندوق سرمایهگذاری در اوراق بهادار مبتنی بر سکه طلای مفید | عیار |
| ۵ | صندوق سرمایه گذاری طلای سرخ نوویرا | نهال |
| ۶ | صندوق سرمایه گذاری گروه زعفران سحرخیز | سحرخیز |
کارمزد صندوق کالایی قابل معامله
گفتیم که صندوقهای سرمایهگذاری کالایی در بورس مانند سهام عادی خرید و فروش میشوند. از این رو مشخص است که برای خرید و فروش آنها باید کارمزد پرداخت کرد. کارمزد پذیره نویسی واحدهای این صندوق، مانند کارمزد معاملات است. کارمزد این صندوقها تنها از سرمایه‌گذار دریافت میشود. یعنی خریدار باید این کارمزد را بپردازد.
کارمزد معاملات واحدهای این صندوقها، به اندازه ۰.۰۰۱۲۵ قیمت خرید یا فروش است. این کارمزد شامل کارمزد کارگزار، بورس کالا، سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و همچنین تسویه وجوه، مدیریت فناوری بورس تهران و همچنین حق نظارت سازمان است.
نقش صندوق کالایی با پشتوانه طلا در بازار طلا چیست؟
از دیرباز طلا به عنوان یکی از گران‌قدرترین فلزات به شمار می‌رفته است. به این ترتیب افراد زیادی هنگام سرمایهگذاری، به سراغ آن رفته و می‌روند. صندوق کالایی طلا، اوراق مبتنی بر طلا و همچنین گواهی‌های سپرده سکه طلا را خریداری میکند. به این ترتیب سرمایه‌های خرد و کوچک را یک‌جا جمع‌آوری میکند. در نتیجه بازدهی خوب صندوق نصیب سهام‌داران خواهد شد. این صندوقها به عنوان یکی از مهمترین صندوقهای اصلی بازار هستند که تاثیر بسیار مهمی در بازار طلا می‌گذارند.
صندوق سرمایهگذاری کالایی طلا، مدیریتی حرفه‌ای دارد. در نتیجه مشخص است که ریسک سرمایهگذاری در این صندوقها بسیار کم است. شما میتوانید هر میزان که تمایل دارید در این صندوقها سرمایهگذاری کنید. همچنین این صندوقها با تکیه بر بازار ثانویه فعالی که دارند، از نقدشوندگی بالایی نیز برخوردارند. از اوراق این صندوقها میتوان به جای وثیقه در دریافت وام استفاده کرد. ویژگی دیگر این صندوقها این است که معاملات آن معاف از مالیات است.
چگونه در صندوق سرمایهگذاری کالایی سرمایهگذاری کنیم؟
اما ملزومات سرمایهگذاری در صندوق کالایی چیست؟ هر یک از افرادی که می‌خواهند در این صندوقها سرمایهگذاری کنند، باید دارای کد بورسی فعال باشند. سرمایهگذاری در این صندوقها برای تمامی افراد ممکن است. سرمایه‌گذاران میتوانند هنگام تاسیس این صندوقها، هر واحد را با قیمت اسمی ۱۰ هزار ریال خریداری کنند. در نهایت متقاضیان میتوانند به کارگزاریهای مختلف مراجعه کنند یا اینکه از طریق سامانه‌های معاملاتی، خرید خود را انجام دهند.
بیشتر بخوانید
اهمیت سرمایهگذاری در صندوق کالایی کشاورزی
محصولات کشاورزی از جمله اقلام مصرفی هستند که در سبد غذایی خانوده‌ها جایگاه ویژه‌ای دارند. فارغ از این مسئله محصولات کشاورزی از دیدگاه‌های دیگری نیز برای کشور ما مهم‌اند. مثلا کشور ما با جمعیتی در حدود ۸۰ میلیون نفر، مصرف‌کنندگان زیادی دارد. همچنین ما به لحاظ جغرافیایی از بستر مناسب برای تولید و کشت محصولات کشاورزی برخورداریم. همین مسائل ایجاد صندوق کالایی کشاورزی را مهم‌تر از هر زمان دیگر جلوه میدهد.
پیش‌نیاز تشکیل این صندوقها یکی تولید کالاهای کشاورزی و دیگری فراهم کردن بخش مالی برای تحقق این امر است. علاوه بر مهندسی آب و مهندسی کشاورزی، باید اقداماتی در زمینه سرمایه و بازار پول و بیمه نیز انجام شود. با تاسیس صندوقهای سرمایهگذاری کالایی در بخش کشاورزی، کشاورزان آسیب‌دیده و آن دسته از کشاورزانی که نمی‌توانند محصولات خود را به قیمت تمام‌شده بفروشند، مورد حمایت قرار خواهند گرفت.
اکنون با تکیه بر این ابزار، چنان‌چه دو کشاورز بخواهند کالاهای خود را در آینده با یکدیگر و در قیمتی مشخص مبادله کنند، میتوانند از طریق بورس کالا این عمل را در یک چارچوب قانونی انجام دهند. در این صورت هم فروشنده میتواند از قیمت آینده محصولاتش مطمئن شود و هم خریدار میتواند برنامه‌ریزی‌های لازم را در خصوص دارایی خود مدیریت کند.
جمع‌بندی
در این مطلب صندوق سرمایه گذاری قابل معامله چیست؟ توضیح دادیم که صندوق کالایی چیست. این صندوقها در دسته ابزارهای نوین مالی و صندوقهای قابل معامله قرار می‌گیرند. به این ترتیب میتوانند معامله کالاها و محصولات را ساده‌تر کنند. دارایی پایه این صندوقها میتواند یک یا چند کالا باشد. در نتیجه ارزش واحدهای صندوق با توجه به تغییرات قیمت دارایی پایه تغییر میکند.
اکنون در بورس ایران چهار صندوق کالایی با پشتوانه طلا و دو صندوق کالایی با پشتوانه محصولات کشاورزی در حال فعالیت است. همچنین سازمان بورس تلاش‌های خود را انجام داده است تا صندوق کالایی نفتی را نیز تاسیس کند. تاسیس صندوقهای جدید، موجب شفافیت در بازار معاملات کالا میشود. همچنین راه‌اندازی این صندوقها، موجب جذب سرمایه‌های فراوانی از بازارهای غیررسمی میشود. به این ترتیب دارایی سرمایه‌گذاران به سمت بازارهای رسمی و شفاف سرازیر میشود. این مسئله هم به نفع بازار است و هم به نفع سرمایه‌گذار.
دیدگاه شما