تامین مالی در بازار سرمایه

تأمین مالی اسلامی و رشد اقتصادی با تأکید بر بانک و‌ بازار سرمایه، شواهدی از کشورهای اسلامی

توسعه مالی و رشد اقتصادی در ادبیات اقتصادی توجه افراد زیادی را به خود معطوف کرده است. هدف این مطالعه بررسی رابطه‌ی بین تأمین مالی و رشد اقتصادی با تأکید بر بانک و‌ بازار سرمایه در کشورهای اسلامی طی سال‌های 2016-2000 با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌‌‌یافته (GMM) می‌باشد. نتایج حاصله نشان می‌دهد که بازار سرمایه و بانک تأثیر مثبت و معناداری بر رشد اققتصادی دارد و بازار بیمه تأثیر معناداری بر رشد اقتصادی ندارد. این نتایج نشان می‌دهد که بازارهای سرمایه و بانک تامین مالی در بازار سرمایه تامین مالی در بازار سرمایه نقش مهمی در حمایت از رشد اقتصادی دارند و با وجود اندازه نسبتاً کوچک بازارهای مالی در مقایسه با اقتصاد، بازارهای فوق تأثیر مثبتی بر روی رشد اقتصادی دارند. بنابراین بسیاری از کشورهای اسلامی که از رشد پایین رنج می‌برند، می‌توانند دایره بخش بانکی خود را از طریق ارتقاء محیط قانونی، نظارتی و زیربنایی توسعه دهند. همچنین با توجه پتانسیل بازار سرمایه در تحریک رشد اقتصادی و افزایش اشتغال، توجه به این بازار و بسترسازی جهت تامین مالی در بازار سرمایه توسعه آن نیز می‌تواند تأثیر مثبت و معناداری بر بهبود وضعیت متغیرهای کلان اقتصادی و در نتیجه بهبود وضعیت رفاه اقتصادی این کشورها داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Islamic finance and economic growth with emphasis on banks and stock market, evidence from Muslim countries

نویسندگان [English]

• hossein amiri 1
• mohsen Rezaii mirghaed 2
• Mohamad nasr Esfahani 1
• Raheleh Heidari Gharehsou 3

1 Faculty member of Economics, Kharazmi University, Tehran, Iran

2 Faculty member of Economics and Management, Emam Hossein University, Tehran, Iran

3 MA in Economics, University of Kharazmi.

چکیده [English]

Establishing justice and reducing economic inequalities are important goals of the Islamic Shari'a and, moreover, the تامین مالی در بازار سرمایه Islamic economy. The purpose of this paper is to examine financing and economic growth with an emphasis on the bank and capital market in Muslim countries in the years 2016-2000 using the generalized method of moments (GMM). The results show that the effect of stock market and bank on economic growth is positive and significant and only insurance market has not had a significant effect on economic growth. These results indicate that stock markets and credit markets play a significant and different role in supporting economic growth. Despite the relatively small size of Islamic banks compared to the economy and the overall size of the financial system, these banks have a positive effect on economic growth. Therefore, many Islamic countries suffering from low growth should expand their banking sector through the promotion of regulatory, regulatory and infrastructure environments. Considering the potential of the stock market in stimulating economic growth and increasing employment, paying attention to this market and establishing it for its development can have a positive and significant effect on improving the situation of macroeconomic variables and as a result of improving the economic well-being of the country.

رشد ۱۱۱ درصدی تامین مالی توسط بازار سرمایه در سال ۹۸

تامین مالی انجام شده از طریق بازار سرمایه در سال 1398 تقریباً برابر با 265 هزارمیلیارد تومان بوده که حدود 62 درصد از آن از نوع سرمایه‌ای و 38 درصد از آن از نوع ابزارهای تامین مالی است.

به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنابه نقل از معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، در مقایسه با سال 1397، تامین مالی از طریق بازار سرمایه در سال 1398 با رشد 111 درصدی همراه بوده که عامل مسلط در رشد مزبور، افزایش جذب و تجهیز منابع در حوزه سرمایه‌ای، با سهم مشارکت 71.4 واحد درصدی است.

در سال 1397 تامین مالی از طریق بازار سرمایه سهم حدود 14 درصدی از مجموع تسهیلات پرداختی بانک‌ها و تامین مالی بازار سرمایه در این سال داشته که این رقم در سال 1398 به 21 درصد، افزایش یافته است. در این گزارش، اطلاعاتی در رابطه با میزان جذب و تجهیز منابع در بازار سرمایه با تاکید بر تامین مالی شرکتی در حوزه تامین مالی در بازار سرمایه اوراق بدهی، ارائه شده است.

وضعیت جذب و تجهیز منابع در بازار سرمایه

بر اساس این گزارش، نقش ابزارهای مالی در تامین مالی بازار سرمایه در سال 1398، نسبت به سال 1397 کمرنگ‌تر شده است. سهم تامین مالی از نوع بدهی (از طریق ابزارهای مالی) از تامین مالی بازار سرمایه نسبت به سال 1397 با کاهش 3 واحد درصدی همراه بوده است.

بخش سرمایه‌ای تامین مالی بازار سرمایه در سال 1398 شامل 5 مورد؛ تاسیس شرکت‌های سهامی عام با رقم 200 میلیارد تومان، افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام در قالب مجوزهای ارائه شده با رقم 41.7 هزارمیلیارد تومان، افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام از محل تجدید ارزیابی دارایی به میزان 67.9 هزار میلیارد تومان، عرضه اولیه سهام شرکت‌ها در بورس و فرابورس به میزان 3.5 هزار میلیارد تومان و افزایش ارزش صندوق‌ها به میزان 48.9 هزار میلیارد تومان، است.

طی سال 1398 میزان عرضه اولیه در سهام شرکت‌ها در بورس و فرابورس فقط 5.3 هزارمیلیارد تومان بوده که سهم آن از کل تامین مالی بازار سرمایه در این سال، برابر با 2.0 درصد است. شایان ذکر است این سهم در مقایسه با سال 1397، کمی بهبود یافته است.

افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام در سال 1398 در قالب مجوز ارائه شده برابر با 41.7 هزارمیلیارد تومان و از محل تجدید ارزیابی دارایی حدود 67.9 هزارمیلیاردتومان بوده که در مجموع سهم 41.4 درصدی از کل تامین مالی بازار سرمایه در این مدت داشته است.

در مقایسه با سال 1397، افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام از محل تجدید ارزیابی دارایی، حدود 82 درصد رشد و افزایش سرمایه در قالب مجوزهای ارائه شده، حدود 64 درصد رشد داشته است.

بعد از تامین مالی از طریق انتشار اوراق بدهی با سهم مشارکت 39.6 واحد درصد، دو بخش افزایش ارزش صندوق‌ها با سهم مشارکت 31.3 واحد درصدی و افزایش سرمایه شرکت‌ها از طریق تجدید ارزیابی دارایی با سهم مشارکت 24.4 واحد درصدی، بیشترین تاثیر را در افزایش 111 درصدی تامین مالی بازار سرمایه در سال 1398 نسبت به سال 1397 داشته‌اند.

تامین مالی از طریق اوراق شرکتی

فقط 7.1 هزار میلیاردتومان از حدود 101 هزارمیلیاردتومان کل اوراق منتشر شده طی سال 1398، اوراق شرکتی بوده است.

در مقایسه با سال 1397 ،تامین مالی اوراق شرکتی در سال 1398، با کاهش 3.5 هزارمیلیارد تومانی معادل تامین مالی در بازار سرمایه با 33 درصد افت، همراه بوده است.

مبلغ 2.5 هزار میلیاردتومان از اوراق شرکتی منتشر شده در سال 1398 مربوط به اوراق سلف موازی استاندارد و 4.6 هزار میلیارد تومان از آن مربوط به اوراق بهادار بدهی شرکتی شامل اوراق اجاره با میزان 3.48 هزار میلیارد تومان، اوراق مرابحه با میزان 400 میلیارد تومان، اوراق مشارکت با میزان 300 میلیارد تومان، اوراق رهنی با میزان 308.7 هزار میلیارد تومان، اوراق منفعت با میزان 100 میلیارد تومان و اوراق خرید دین با میزان 13.3 میلیارد تومان است.

عامل مسلط در افت 33 درصدی تامین مالی شرکتی در بازار اوراق بدهی در سال 1398، ناشی از کاهش انتشار اوراق سلف موازی استاندارد با مشارکت 27 واحد درصدی بوده و در مقابل افزایش انتشار اوراق مرابحه و اوراق اجاره سهم مثبت 7.4 واحددرصدی در جلوگیری از افت بیشتر انتشار اوراق شرکتی در سال 1398، داشته‌اند.

سهم اوراق شرکتی از کل اوراق منتشره در سال 1398 برابر با 7.1 درصد است که نسبت به رقم مشابه در سال 1397که حدود 20.8 درصد بوده، با کاهش 13.7 واحددرصدی مواجه شده است. این در حالی است که در مقابل سهم اوراق دولتی از کل اوراق منتشر شده در سال 1397 با رقم 40.3 هزار میلیارد تومان، برابر با 79 درصد بوده که در سال 1398 با افزایش 2.2 برابری نسبت به سال 1397 ،به 87.5 درصد رسیده است. اوراق بدهی دولتی منتشر شده در سال 1398 شامل اسناد خزانه اسلامی با رقم 7.47 هزار میلیارد تومان، اوراق منفعت با رقم 24 هزار میلیاردتومان، اوراق مرابحه عام با رقم 11 هزار میلیارد تومان و اوراق سلف موازی استاندارد با رقم 5.4 هزار تامین مالی در بازار سرمایه میلیارد تومان بوده است.

بزرگترين تامين مالي بازار سرمايه كليد خورد

مدير تامين مالي شرکت تامين سرمايه نوين از آغاز بزرگ‌ترين تامين مالي بازار سرمايه در قالب انتشار و فروش اوراق مشارکت مخابرات ايران خبر داد. به گزارش «سنا»، محدثه رزاقي درباره جزئيات انجام اين پروژه بزرگ تامين مالي اظهار کرد: شرکت مخابرات ايران به منظور تامين سرمايه در گردش براي بازپرداخت بخشي از بدهي هاي خود در نظر دارد 450 ميليارد تومان اوراق مشارکت منتشر کند .

وي ادامه داد: بر اين اساس اوراق شرکت مخابرات ايران تحت عنوان «اوراق اجاره شرکت واسط مالي تير دوم» از امروز به مدت يک روز کاري در فرابورس منتشر خواهد شد؛ ضمن اينکه اوراق اجاره شرکت مخابرات ايران با نام و قابل معامله در فرابورس با نرخ 21 درصد روزشمار منتشر مي شود که سود آن هر سه ماه يک بار پرداخت خواهد شد. مدير تامين مالي شرکت تامين سرمايه نوين مبلغ اسمي هر ورقه را يک ميليون ريال ذکر کرد که مدت اوراق چهار سال است. وي در مورد ارکان اين اوراق نيز گفت: شرکت واسط مالي تير دوم به عنوان ناشر و شرکت مخابرات ايران به عنوان باني اين اوراق محسوب مي شوند. اين مقام مسوول از شرکت تامين سرمايه نوين به عنوان مشاور عرضه و متعهد پذيره نويسي و بانک صادرات به عنوان ضامن آن نام برد که در اين راستا شرکت تامين سرمايه نوين بازار گرداني اين اوراق را نيز برعهده دارد. رزاقي با اشاره به عدم محدوديت براي خريد اوراق از سوي اشخاص حقيقي و حقوقي، ادامه داد: شرکت تامين سرمايه نوين بازار گرداني 225 هزار ورقه را به صورت روزانه با حداقل قيمت يک ميليون ريال متعهد شده است. همچنين بازار گردان تحت ضوابط قرار داد بازار گرداني، اوراق مزبور را خريداري خواهد کرد؛ اما در صورت وجود خريدار با نرخ بالاتر، دارندگان مي توانند اين اوراق را با نرخ بيشتري به فروش رسانند.
به گفته وي، معاملات دست دوم اين اوراق پس از اتمام پذيره نويسي، در بازار ابزارهاي نوين مالي فرابورس آغاز مي شود. مدير تامین مالی در بازار سرمایه تامين مالي شرکت تامين سرمايه نوين در مورد کارمزد و هزينه هاي پذيره نويسي اوراق تصريح کرد: کليه کارمزدها و هزينه پذيره نويسي اوراق توسط ناشر اوراق پرداخت خواهد شد. بر اين اساس کارگزاران نبايد مبلغي بابت کارمزد از مشتريان اخذ کنند .

منبع: روزنامه دنياي اقتصاد، شماره 3528 به تاريخ ۱۳۹۴/4/۲۲، صفحه 10 (بورس صنايع).

تامین مالی از طریق بازار سرمایه به اقتصاد کمک می کند

در دومین همایش تامین مالی از طریق بازار سرمایه کارشناسان این حوزه به استفاده از ابزارهای مالی در بازار سرمایه تاکید کردند و این موضوع را از راهکارهای رشد اقتصاد بیان کردند.

به گزارش ایسنا محمودرضا خواجه نصیری -نایب رئیس شرکت بورس- در دومین همایش تأمین مالی از طریق بازار سرمایه درباره کارکرد اوراق منفعت، گفت: طیف متنوعی از ابزارها در بازار تامین مالی در بازار سرمایه سرمایه وجود دارد و متقاضیان می‌توانند متناسب با توجه نیاز خود از این ابزار استفاده کنند. اوراق منفعت مبتنی از جمله راه‌های تأمین مالی است که شرکت‌ها می‌توانند از این اوراق تأمین مالی کنند.

اوراق منفعت از ابزارهای مناسب برای تأمین مالی‌

خواجه نصیری در ادامه به بررسی شیوه تأمین مالی از طریق اوراق منفعت پرداخت و گفت: یکی از صنایعی که از این اوراق استفاده کرده، صنعت نفت بوده است که توانسته کمک شایانی به این صنعت کند. ضامن امین و متعهد پذیره‌نویسی و بازار گردانی سه رکن اصلی دارد.

همچنین محسن فاضلیان، مدیرعامل تأمین سرمایه بانک مسکن با اشاره به اهمیت صندوق‌های زمین و ساختمان گفت: صندوق‌های زمین و ساختمان شکل ساختار یافته مشارکت مدنی سنتی در تولید پروژه‌های مسکن در بازار سرمایه است که به شکل صندوق‌های زمین و ساختمان نمایان می‌شوند. به عبارت دیگر این صندوق‌ها وظیفه تأمین مالی برای پروژه‌های صنعت ساختمانی را برعهده دارند.

وی در خصوص ویژگی‌های صندوق‌های زمین و ساختمان بیان کرد: برای اینکه این صندوق‌ها به پروژه‌ای وارد شوند، اسناد مالکیت زمین باید بدون شرط و برای انتقال به صندوق آماده باشد.

مدیرعامل تأمین سرمایه بانک مسکن ادامه داد: از سوی دیگر هدف از پروژه باید احداث واحدهای مسکونی و تعداد این واحدها بیش از ۵۰ واحد باشد.

برای استفاده از صندوق زمین و ساختمان اطلاعات مالی باید شفاف باشد

فاضلیان در مورد شرایط پروژه‌های نیمه‌تمام، گفت: صندوق‌های زمین و ساختمان تنها به شرطی وارد پروژه‌های نیمه‌تمام می‌شوند که اطلاعات مالی آنها کاملاً شفاف باشد. اصلاح ساختار مالی، استفاده از امکانات بانک مسکن، مواجهه با کمبود منابع مالی و نظارت بر نحوه مصرف وجوه تنها بخشی از مزایای این صندوق‌هاست.

وی با تاکید بر کیفیت بالای ساخت این پروژه‌ها اظهار کرد: ساخت پروژه توسط یکی از پیمانکارانی انجام می‌شود که بر اساس قانون و مقررات مربوط به صندوق‌ها از میان انبوه‌سازان واجد شرایط خاص و باسابقه درخشان انتخاب می‌شود. تأمین سرمایه بانک مسکن تاکنون چهار پروژه را در این حوزه کلید زده که دو پروژه به طور کامل به اتمام رسیده و به عنوان تجربیات موفقی در کارنامه این شرکت قرار گرفته است. پروژه نسیم با هزینه ۲۷ میلیارد تومانی و ۸۰ واحدی در شهرک راه‌آهن تهران، از تامین مالی در بازار سرمایه طریق پیش فروش ساخته شد و اکنون برای خریداران خود سود ۱۰۰ درصدی را به ارمغان آورده است.

فاضلیان با گله از محدودیت‌هایی که برای تامین مالی در بازار سرمایه صندوق‌های زمین و ساختمان در نظر گرفته شده، بیان کرد: از یک‌سو بازدهی که صندوق‌های زمین و ساختمان در بازار واقعی ساخته‌اند، محور ۲۰ درصد را رد کرد و از سوی دیگر این صندوق‌ها توانسته رونقی را به بازار مسکن تزریق و این بازار را به تعادل نزدیک کند. با این حال محدودیت‌هایی برای تأمین سرمایه بانک مسکن برای مشارکت این صندوق‌ها در پروژه‌های ساختمانی اعمال شده که منطقی نیست.

ظرفیت‌های بازار سرمایه برای تامین مالی صنعت نفت بررسی شد

ظرفیت‌های بازار سرمایه برای تامین مالی صنعت نفت در نشست تخصصی نهادهای مالی بازار سرمایه تشریح شد.

به گزارش خبرنگار شانا، رضا غلامعلی‌پور، معاون پذیرش و بازار پژوهی فرابورس ایران، پیش از ظهر امروز (شنبه، ۲۶ بهمن‌ماه) و در حاشیه کنفرانس توسعه نظام مالی در صنعت نفت در نشست تخصصی نهادهای مالی بازار سرمایه با بیان اینکه ۸۳ درصد اوراق موجود در بازار سرمایه، اوراق دولتی است، گفت: در سال‌های اخیر فرآیند انتشار اوراق در استفاده از سازوکار توثیق سهام به جای رکن ضامن و انتشار اوراق سهام، تسهیل شده است.

وی به تامین مالی در بازار سهام اشاره کرد و افزود: این تامین مالی به روش‌هایی همچون عرضه عمومی بخشی از سهام شرکت‌های غیربورسی و افزایش سرمایه شرکت‌ها امکان‌پذیر است.

سیدعلی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی ایران در ادامه این نشست تخصصی به بررسی سهم بازار سرمایه از تامین مالی پروژه‌های نفت، گاز و پتروشیمی پرداخت و گفت: هم‌اکنون بخش تامین مالی در بازار سرمایه بالادستی نفت برای توسعه هرچه بیشتر به ۲۹ درصد سرمایه‌گذاری نیاز دارد که این سرمایه برای بخش پتروشیمی ۱۸ درصد، پالایشگاه ۱۲ درصد، پایین‌دستی گاز ۱۲ درصد و بالادستی گاز ۲۹ درصد است.

مصطفی امید قائمی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری اهداف (صندوق بازنشستگی، پس‌انداز و رفاه کارکنان صنعت نفت) نیز در این نشست به سرمایه‌گذاری در بخش پتروشیمی اشاره و عنوان کرد: تأمین‌های مالی که در گذشته در صنعت پتروشیمی انجام شد از محل تأمین خارجی بوده و البته سایر پتروشیمی‌ها نظیر امیرکبیر، خارک، اصفهان، اراک، شیراز، تبریز و خراسان نیز با تأمین مالی دولتی به بهره‌برداری رسید.

وی، سرمایه‌گذاری در پروژه‌های دهلران، کنگان، میدان نفتی آذر و پروژه فراسکو را از پروژه‌هایی دانست که شرکت اهداف در آن سرمایه‌گذاری کرده است.

رضا محتشمی‌پور، معاون عملیات و نظارت بورس کالا نیز در این نشست به ظرفیت‌های بورس کالای ایران برای همکاری با صنعت نفت، گاز و پتروشیمی اشاره و تصریح کرد: باید از ظرفیت‌های بورس کالا برای حمایت هرچه بیشتر از صنعت نفت، گاز و پتروشیمی استفاده کرد، این بورس آماده همکاری با این صنعت در پروژه‌های مختلف است.