جزئیات خبر
بازارگردان به افراد یا شرکت هایی تلقی میشود که باهدف کاستن نوسانات هیجانی بازار اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار مینمایند. بازارگردانی فعالیتی حرفهای است که نیازمند دانش و تخصص کافی است ازاینرو بازارگردان با تکیهبر این دو عامل بر عرضه و تقاضای مناسب در بازار مسلط خواهد بود.
رایجترین نوع بازارگردان ، کارگزاری است که سرمایه بازار گردان کیست و چه وظایفی دارد؟ گذاران میتوانند با استفاده از راهحلهای کارگزاری اقدام به خرید و فروش راحتتر اوراق بهادار نمایند تا نقدینگی بازارهای مالی به میزان لازم حفظ شود. بازارگردان همچنین میتواند یک واسطه فردی باشد، اما به دلیل حجم بالای اوراق بهادار موردنیاز برای تسهیل حجم خرید و فروش ، در حال حاضر تقریباً تمام بازارگردان ها ، موسسات بزرگ هستند.
وظایف بازارگردان (Market Maker)
بازارگردان ها حجم زیادی از اوراق بهادار را در اختیاردارند و میتوانند مقدار زیادی از سفارشات را در بازارهای مالی انجام دهند.
بالا بردن نقدشوندگی در بازار یکی از اصلیترین وظایف بازارگردان است. بهطور شفافتر زمانی که دارنده اوراق به نقدینگی نیاز دارد و خواهان فروش اوراق خود در بازار است اما به دلیل رکود در بازار خریدار مناسبی نمییابد بازارگردان باید این اوراق را خریداری نماید. از سوی دیگر زمانی که افراد برای خرید اوراق به دنبال فروشنده مناسب هستند اوراق در اختیار خود را به آنها بفروشد.
بازارگردان ها مسئول تأمین عرضه و تقاضای بازارهای مالی هستند تا اوراق بهادار رابین خریداران و فروشندگان انتقال دهند.
سازمان بورس امتیازاتی را برای بازارگردان قرار داده است:
(موارد زیر به نقل از دستورالعمل بازارگردانی در بورس آورده شده و برای فهم بیشتر توضیحات لازم اضافهشده است.)
۱_ طبق ماده ۱۸ دستورالعمل بازارگردانی در بورس ، “ سازمان بورس و اوراق بهادار تهران برای بازارگردانی هر ورقه بهادار یک ایستگاه معاملاتی جداگانه، بدون دریافت هیچگونه هزینهای از این بابت در اختیار بازارگردان خواهد گذاشت. انجام معاملات سایر اوراق بهادار از ایستگاه معاملاتی مخصوص بازارگردان مجاز نیست.”
ایستگاه معاملاتی درگاه ثبت سفارش و معاملات است که مستقیماً به هستهی معاملات متصل است و توسط سازمان بورس در اختیار کارگزاری ها قرار داده میشود، در هنگام بازارگردانی ، یک ایستگاه توسط سازمان بورس به بازارگردان داده میشود که از طریق آن فقط میتواند در یک نماد ثبت سفارش انجام دهد.
۲_ طبق ماده ۱۹ دستورالعمل بازارگردانی در بورس ، ” سقف کارمزد بورس از معاملات بازارگردان ۱۰ درصد سقف کارمزد بورس از معاملات معمول است. بورس میتواند کارمزد خود از معاملات بازارگردان را کمتر از سقف مقرر در این ماده تعیین نماید.
سازمان بورس و اوراق بهادار باید میزان کارمزد دریافتی از بازارگردان را به ۱۰ درصد سقف کارمزد کاهش دهد، البته امکان کمتر شدن کارمزد نیز وجود دارد.
در بلندمدت بازارگردان ، کمک شایانی برای برطرف کردن نوسانات شدیدی که هرازگاهی شاهد آن در بازار اوراق بهادار هستیم، خواهد بود. هدف بازارگردان این است که همواره سهام را متعادل نگه دارد و از تشکیل صف های خرید و فروش جلوگیری نماید. بهعبارتدیگر زمانی که سرمایه گذاران به دنبال فروش داراییهایشان هستند، بازارگردان این داراییها را خریداری میکنند تا تقاضای همهی فروشندگان تأمین شود و همچنین اگر سرمایه گذاران به دنبال خرید باشند، بازارگردان داراییهای خریداریشده را به فروش میرساند تا تمام سفارشهای خرید نیز تأمین شود.
اگر بازارگردان به میزان حجمی که در تعهد آورده شده معامله کرده باشد از ادامه بازارگردانی معاف میشود.
شرایط سفارشهای بازارگردان:
بازارگردان موظف است، سفارشهای خرید و فروش خود را با رعایت شرایط زیر وارد سامانه معاملات بورس کند:
(شرایط زیر به نقل از دستورالعمل بازارگردانی در بورس آورده شده و برای فهم بیشتر توضیحات لازم اضافهشده است.)
- قیمتهای پیشنهادی در این سفارشها باید در دامنه مجاز نوسان باشند. یعنی سفارشهایی که بازارگردان ثبت میکند باید در دامنه مجاز روز باشند.
- تفاوت بین کمترین قیمت خرید در سفارشهای خرید و بیشترین قیمت فروش در سفارشهای فروش بازارگردان ، حداکثر برابر دامنه مظنه باشد.
دامنه مظنه درصدی است که اختلاف بین قیمت سفارش خرید و فروش ثبتشده توسط بازارگردان را نشان میدهد.
مثلاً دامنه مظنه ۴ درصد یعنی حداکثر قیمتی که بازارگردان میتواند در سفارش فروش خود ثبت کند ۴ درصد بیشتر از سفارش خرید است. - حجم سفارشهای خرید و فروش باید با یکدیگر برابر و هر یک معادل یا بیش از حداقل سفارش انباشته باشد.
فرض کنید در تعهد بازارگردان حداقل سفارش انباشته برابر ۱۰۰,۰۰۰ سهم در نظر گرفتهشده است، یعنی بازارگردان موظف است در هر حالتی تعداد ۱۰۰,۰۰۰ سهم در سفارش خرید و ۱۰۰,۰۰۰ سهم در سفارش فروش خود ثبت کرده باشد. اگر در اثر معامله تعدادی از این سهم ها خریده شوند و یا به فروش برسند، بازارگردان باید در مدت ۲ دقیقه دوباره سفارش را افزایش بدهد تا حجم سفارش برابر با همان ۱۰۰,۰۰۰ سهم شود.
نحوه کسب سود بازارگردان به چه صورت است ؟
بازارگردان برای سودآوری از شکاف قیمتی بین سفارشهای خرید و فروش استفاده میکند به این صورت که مثلاً اوراق را باقیمت ۱۰۰۰ تومان خریداری کرده و باقیمت ۱۰۰۵ تومان میفروشد. در معاملات با حجم های بالا این اختلاف قیمت کوچک تا حد زیادی به سود کارگزار خواهد افزود.
بازارگردان کیست و مفهوم بازار گردانی چیست؟
بازار بورس در میان سایر بازارهای مالی چون بازار مسکن، بازار خودرو و . جزو نقد شوندهترین آنها است که بهراحتی در زمانی کوتاه، دارایی تبدیل به پول نقد میشود. گردش بالای مالی موجود در این بازار باعث کاهش ریسک نقدشوندگی شده و سرمایهگذاران با خیال آسوده میتوانند سرمایهگذاری کنند؛ آنها به این مساله واقفاند که در صورت نیاز میتوانند با فروش سهام به پول نقد دسترسی پیدا کنند. در سایر بازارهای مالی چون بازار مسکن یا خودرو میزان نقد شوندگی به این شکل نیست، یعنی در صورت نیاز به پول نقد ممکن است ماهها یا حتی سالها زمان ببرد تا خریداری بر روی قیمت اعلامی شما راضی به خرید باشد؛ مگر اینکه قیمت اعلامی شما بسیار پایینتر از رنج قیمتی بازار باشد. نقدشوندگی بازار بورس نیز به این آسانیها اتفاق نمیافتد بلکه مرجع یا افرادی باید باشند تا این نقدشوندگی بازار گردان کیست و چه وظایفی دارد؟ بازار گردان کیست و چه وظایفی دارد؟ را در بازار بورس حفظ کنند.
جایگاه بازارگردان و مفهوم بازارگردانی
در بازار سهام عرضه و تقاضا همیشه یکسان نیست؛ گاهی کل بازار به انتشار اخبار یا شایعاتی واکنش نشان میدهد و یکطرف این ترازو عرضه یا تقاضا سنگینتر میشود؛ مثلا با انتشار خبر مثبتی از آینده سهام شرکتها شاهد بازاری سراسر سبز میشویم، این مورد در اخبار منفی و شایعات هم به این شکل است که باعث ایجاد بازار سراسر قرمز میشود.
اینجا است که بازارگردان و مفهوم بازارگردانی جایگاه خود را در ایجاد تعادل بازار نشان میدهد. البته باید توجه داشته باشید که بازارگردانی در بازار بورس ایران به دلیل یکطرفه بودن نقش اساسی دارد.
تا به اینجا به اهمیت نقدشوندگی بازار بورس پی بردید، حال به سراغ ارائه تعریف دقیقی از بازارگردان و بازار گردانی میرویم.
بازارگردان کیست؟
بازارگردان (Market Maker) افراد یا شرکتهای با قدرت مالی بالا هستند که بخش بزرگی از اوراق بهادار یک شرکت را در اختیار دارند. آنها با استفاده از این اوراق میتوانند عرضه و تقاضای بازار را کنترل کنند. بازار گردانها اوراق بهادار را با هدف کسب سود خریداری مینمایند و با تزریق نقدینگی بازار را فعال نگه میدارند.
بازارگردانی جزو فعالیتهای حرفهای است و بازار گردانها باید تخصص کافی در این زمینه داشته باشند. معمولا بازارگردانی با دلالی اشتباه گرفته میشود؛ صحیح است که فعالیت بازار گردانها با هدف کسب سود انجام میشود اما نقش آنها در بازار مهم و حیاتی است. این در حالی است که دلالها و نوسانگیرها در بازار بورس نقش بازار گردان کیست و چه وظایفی دارد؟ مخربی دارند.
همچنین بازارگردانها مانع از نوسان قیمتی شدید در بازار میشوند، اما رفتار دلالها در بازار یکی از دلایل اصلی نوسان قیمت سهام است.
رفتار بازار گردانان در بازار سهام به شکلی است که مانع ایجاد صفهای سنگین و طولانی خرید و فروش میشوند؛ در واقع از ایجاد گره معاملاتی جلوگیری میکنند.
واکنش بازار گردانها نسبت به صفهای سنگین خرید و فروش به چه شکلی است؟
زمانی که شرایط اقتصادی بهگونهای پیش رود که صفهای طویل فروش ایجاد شود؛ بازار گردانها وارد عمل شده و سهمهای به فروش گذاشته شده را خریداری میکنند. در چنین شرایطی با خرید سهم از صف فروش، بازارگردان مانع کاهش شدید قیمت سهم میشود و به بازار برای قرارگیری در حالت تعادل کمک میکند.
در بازار سراسر سبزپوش نیز دقیقا عکس همین قضیه اتفاق میافتد؛ در بازار سبز به دلیل اخبار مثبت منتشرشده از آینده بازار و سهام شرکتها تمایل فروشندگان به فروش سهم بسیار پایین میآید و نتیجه آن ایجاد گره معاملاتی است. در چنین مواقعی نیز بازار گردان وارد صحنه شده و سهم را عرضه میکند تا بتواند بازار را به تعادل برساند.
یکی از مهمترین نقشهایی که Market Maker در بازار سرمایه ایفا میکند، افزایش قدرت نقدشوندگی است. در هر بخشی که حجم سهام بالا باشد و تراکم ایجاد شود، بازارگردان طرف مقابل آن را میگیرد تا بازار به تعادل برسد.
بازار گردانها چه وظایفی دارند؟
- حفظ نقدینگی و تعادل در بازار؛
- کنترل دامنه نوسان قیمت در بازار از طریق خرید و فروش سهام؛
- جلوگیری از نوسانات شدید قیمت سهام؛
- افزایش قدرت نقدشوندگی بازار؛
- نزدیک کردن قیمت خرید و فروش؛
- کاهش هزینههای معاملات؛
- کاهش هزینههای معاملاتی از طریق کاهش شکاف قیمتی خرید و فروش؛
فعالیت بازارگردانی متحمل ریسکهای بسیار بالایی است؛ زیرا هنگامی که تقاضای سهم بالا رفته و بازار قفل شده، این Market Maker است که سهام مورد تقاضا را عرضه میکند. در زمان عرضه بالای سهم نیز این بازارگردان است که اقدام به خرید سهام عرضه شده میکند تا گره معاملاتی بر روی سهم ایجاد نشود.
اما با توجه به ریسکهای موجود چرا بازار گردانان به فعالیت خود ادامه میدهند؟
برای پاسخ به این سوال باید بدانید که بازار همیشه در حالت گره معاملاتی قرار نمیگیرد؛ در واقع بازارگردانان به دلیل حجم بالای سهامی که در اختیار دارند در طی روزهای عادی معاملات بالایی انجام میدهند و با نوسان قیمتی روزانه سود بالایی بهدست میآورند. از طرفی دیگر کارمزد معاملات برای بازارگردانان بسیار کمتر از معاملهگران عادی است.
حمایت بازار بورس از بازارگردانان
همچنین بازار بورس برای حمایت از بازارگردانان امتیازاتی برای این فعالیت در نظر گرفته است که ماده 18 و 19 این دستورالعمل به بازار گردان کیست و چه وظایفی دارد؟ شرح زیر است:
- سقف كارمزد بورس از معاملات بازارگردان ده درصد سقف كارمزد بورس از معـاملات معمـول اسـت.
سازمان بورس می تواند كارمزد خود از معاملات بازارگردان را كمتر از سقف مقرر در اين ماده، تعيين نمايد.
- سازمان بورس و اوراق بهادار تهران برای بازارگردانی هر ورقه بهادار یک ایستگاه معاملاتی جداگانه بدون دریافت هیچگونه هزینهای از این بابت در اختیار Market Maker خواهد گذاشت.
- انجام معاملات سایر اوراق بهادار از ایستگاه معاملاتی مخصوص بازار گردان مجاز نیست.
شرايط و مراحل اعطای مجوز بازارگردانی به چه شکلی است؟
در مرحله اول متقاضیان بازارگردانی باید تقاضای خود را به سازمان بورس ارائه دهند، شروع فعالیت بازارگردانی منوط به اعطای مجوز سازمان بورس است. بازار گردان میتواند یک فرد یا صندوقهای بازار گردانی بهصورت شرکت باشند.
سازمان بورس حداکثر تا 15 روز نظر خود را در مورد شروع فعالیت بازارگردانی به متقاضیان اعلام میکند، در این مجوز زمان شروع و پایان فعالیت بازارگردانی متقاضی مشخص میشود.
مجوز بازارگردانی به مدت یک سال اعطا میشود و قابل تمدید است.
بازارگردانان تمامی فعالیتهای خود را در کد بازارگردانی اختصاص یافته انجام میدهند. برای انتقال اوراق بهادار به کد بازارگردانی، بازارگردانی باید مجوز و مدارک پیوستی آن را به تایید مالکان سهام برساند سپس به سازمان بورس ارائه دهد تا اوراق بهادار به کد بازارگردانی منتقل شود.
Market Maker همچنين موظف است كليـه معـاملات اوراق بهادار، دريافتها، پرداخـتهـا، هزينـههـا و درآمـدهای مـرتبط بـا بازارگردانی را در سرفصل حسابهای جداگانه ثبت و در مقاطع سهماهه به سازمان بورس اوراق بهادار اعلام کند.
تا به اینجای مقاله سعی کردیم بهطور کامل بازارگردان، بازارگردانی و شرایط اخذ مجوزهای لازم را شرح دهیم.
اما سوالی که در ذهن مطرح میشود، این است:
آیا همه بازار گردانان در بازار بورس موفق هستند؟
بدیهی است که جواب این سوال خیر باشد برای بازارگردانی موفق باید اصول زیر را رعایت کنید:
- یک Market Maker موفق باید بتواند در طیف وسیعی از قیمتها (در محدوده نوسانی قیمت) اقدام به خرید یا فروش سهام کند.
- بازارگردان باید حضور مستمری در بازار داشته باشد و بتواند در زمانهای مختلف واکنشهای مناسبی در برابر عرضه و تقاضای معاملهگران خرد نشان دهد.
نتیجهگیری
البته باید در نظر داشت که بازار همیشه در تعادل کامل پیش نمیرود؛ برا مثال در نیمه اول سال 1399 شاهد صفهای خرید سنگین و در نیمه دوم سال 1399 هم شاهد صفهای فروش سنگین بودیم. در اینجا میبینیم که هیچ بازارگردانی نتوانست یا نخواست صفهای سنگین و پرحجم بازار جمعآوری شود.
میتوانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.
چیزهایی که باید در مورد یک بازارگردان در بورس بدانید
زمانهای بسیاری وجود دارد که به دلیل عدم عرضه کافی، قفل شدن نماد یا معاملات هیجانی، نوساناتی در بازار سرمایه رخمیدهد. در چنین مواقعی نیاز به افرادی است که با اقدامات لازم را درجهت بهبود شرایط انجام دهند. بازارگردان یا Market Maker در بورس این وظیفه را دارد. در ادامه به بررسی اصطلاح این اصطلاح در بورس و نحوه انجام آن میپردازیم.
بازارگردان در بورس کیست؟
در تعریف ساده میتوان گفت، بازارگردان در بورس به اشخاص حقوقی یا صندوقهایی گفته میشود، که وظیفه نوسانگیری و افزایش نقدشوندگی را بر عهده دارند.
وظایف بازارگردان چیست؟
وظایف این فرد شامل موارد زیر است:
- افزایش نقدشوندگی
- کنترل نوسانات قیمت
- جلوگیری از تغیرات شدید قیمتی
- کاهش هزینه معاملات (منظور از هزینه معاملات فاصله قیمتی بین خرید و فروش بوده و با کارمزد متفاوت است. فراموش نکنید که پرداخت کارمزد الزامی است.)
برای انجام وظایف خود بازارگردان باید به دو شکل زیر از سهام حمایت و پشتیبانی کند.
- پشتیبانی از سهام
حفظ تعادل سهام مهمترین وظیفه بازارگردان است. زمانی که به هر دلیلی بازار دچار نوساناتی مانند افزایش تقاضا توأم با کاهش عرضه شود، بازارگردان وظیفه پشتیبانی از سهم را انجام میدهد. به این صورت که با خرید سهام عرضه شده نقدشوندگی سهام را تأمین میکند. - تأمین سهام برای صف خرید
گاهی صف خرید قفل میشود و سهامی برای عرضه باقی نمیماند. در چنین شرایطی، بازارگردان با ارائه سهام خود، نیاز مشتری را تأمین میکند. بنابراین چه در سمت فروش چه در سمت خرید، چنانچه بینظمی ایجاد شود، بازارگردان باید برای رفع آن اقدام کند.
بازارگردانی در بورس
باتوجه به آنچه درمورد وظایف گفتیم، بازارگردانی در بورس به تمام فعالیتهایی اطلاق میشود که در راستای انجام وظایف بازارگردان باشد.
- باز کردن گره معاملات
در بازار بورس دامنه مجازی باری نوسان قیمتها وجود دارد. با وجود این شرایط، اگر یک نماد نقدینگی کافی نداشته باشد، صف خرید یا فروش سنگین به وجود میآید. صفهای طولانی نیز کند شدن و اصطلاحاً قفل-شدگی به دنبال دارند. به این موقعیت گره معاملاتی گفته میشود. در اینجا است که بازارگردانی به موقع، نماد را از بحران نجات میدهد. - تثبیت و کنترل قیمتها
اگر بازار دچار صعود ناگهانی با شیبتند یا نزول با این شرایط شود، برای آینده بازار خطرناک است. چراکه در این شرایط امکان محاسبه ریسک و پیشبینی آینده بازار وجود ندارد. بازارگردانی در این شرایط موظف است، با اقدام به موقع شیب را کم کرده و قیمتها را به تثبیت و تعادل برساند.
انواع بازارگردانی در بورس
اوراق با درآمد ثابت در بازار سرمایه ایران به دو روش مبتنی بر مذاکره و مبتنی بر حراج انجام میشود.
- بازارگردانی مبتنی بر مذاکره
در روش بازارگردانی مبتنی بر مذاکره، مهمترین کار حفظ و تضمین قیمت اسمی است. تضمین قیمت اسمی باعث کمشدن ریسک سرمایهگذاری برای طرفی که تمایل به فروش دارند میشود. این افراد به دلیل ریسک حاصل از قیمتهای غیر منطقی میخواهند سهام خود را بفروشند. اما اگر تضمین قیمت اسمی را ببینند، ریسکپذیرانه وارد معامله شده و خرید انجام میدهند. - بازارگردانی مبتنی بر حراج
در این روش بازارگردان قیمت را در بازه نوسان مجاز نگه میدارد، اما کفی برای قیمت تضمین نمیکند. در واقع تلاش بازارگردان بر بالا بردن نقدشوندگی و نگهداری از حدود نوسان مجاز است. در این روش بازارگردان باید حجم معاملات خرید و فروش را یکسان نگهدارد. در صورت بروز هرگونه عدم تعادل، بازارگردان باید ظرف دو دقیقه مشکل را حل کند. بنابراین میتوان گفت حفظ تعادل بین عرضه و تقاضا هدف دیگر بازارگردانی مبتنی بر حراج است. قیمتهای برگهایی که با این روش بازارگردانی میشوند، معمولا به قیمت واقعی نزدیک هستند. در روش مبتنی بر حراج به دلیل اینکه بازارگردان ضامن نیست، هزینه عملیات بازارگردانی بسیار کمتر از روش مبتنی بر مذاکره است.
سخن پایانی
بازارگردان در طی فرآیند بازارگردانی تمام تلاش خود را برای خنثی کردن مشکلات بازار که منجر به نوسان قیمت و از بین رفتن تعادل عرضه و تقاضا شدهاست میکند. روشهای ضمانت قیمت و نگهداری آن در بازه مجاز راه حلی است که بازارگردانها از آن استفاده میکنند. بازار سرمایه به دلایل مختلفی ممکن است با پستی و بلندی روبرو شود. اگر شما قصد شرکت در معاملات این بازار را دارید، وی فکر میکنید ریسکپذیر نیستید، خوب است بدانید که بازارگردانها در چنین مواقعی به کمک شما میآیند. اما پیش از هر نوع سرمایهگذاری بد نیست تا اطلاعات خود را در زمینه بورس بالا ببرید. به این منظور آموزش بورس و سرمایهگذاری در دسترش شما است.
برای یادگیری “اصطلاحات بورسی” مسیر زیر را به شما پیشنهاد میکنیم:
بازارگردانی در بورس | بازارگردانی چیست و به چه منظور انجام می پذیرد؟
بازارگردانی در بورس برای جلوگیری از نوسانات شدید و کنترل قیمت سهم در یک محدوده معین و افزایش میزان نقدشوندگی سهام کمک می کند و در بازار با سفارشات خرید و فروش در شرایط مختلف قیمت سهم و نقدشندگی آن را مدیریت می کند. در این مطلب قصد داریم بگوییم که بازارگردان کیست و بازارگردانی در بورس چه فرآیندی است و چه قوانینی دارد. همچنین خواهیم گفت که وظایف بازارگردان چیست و مهم ترین اهداف بازارگردان یا مارکت میکر چیست، پس به هیچ عنوان این مقاله آموزشی که درباره بازارگردانی در بورس تهیه شده است را از دست ندهید، چرا که در حال حاضر موضوع بازارگردان سهم های مختلف و همین طور دستورالعمل های بازارگردانی در بازار سرمایه بسیار داغ شده است و هر سهامداری باید حتما اطلاع کافی از آن داشته باشد.
بازارگردانی در بورس چیست؟
قیمت اوراق بهادار در یک بازار پویا طبق قانون عرضه و تقاضا مشخص می گردد. چنانچه به دلیلی روند معمول عرضه و تقاضا، و به دنبال آن وضعیت معمول در قیمت سهم خراب شود، وجود یک بازارگردان ضروری می شود. تجربه نشان داده که رویدادهای بسیار، از جمله هیجان های ناشی از اخبار سیاسی و اقتصادی، می تواند تعادل بازار را بر هم زند. بازاری که این چنین ناپایدار شود، قابل اعتماد برای سرمایه گذاری نیست. کار بازارگردان کمک به حفظ تعادل نسبی در بازار است.
درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید، آموزش های رایگان بورسی و … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.
در حقیقت بازارگردان به افراد یا شرکت هایی می گویند که با هدف کسب سود اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار یا کالاهای اقتصادی می کنند و بنا به ماهیت عملکرد از نوسانات ناخواسته و قیمت دارایی کسر می کند. بازارگردان ها که عبارت انگلیسی آنها Market Maker است حجم زیادی از اوراق بهادار را در اختیار دارند و می توانند مقدار زیادی از سفارشات را در بازارهای مالی انجام دهند. سازمان بورس اوراق بهادار مسئول ایجاد بازارگردان برای سهم های پرنوسان و پرتقاضای بازار است، به خاطر این که بعضی اوقات به علت هیجان های موجود در بازار، صف های خرید و فروش بدون مبنای اقتصادی به وجود می آید و روند عادی معامله ها را با مشکل مواجه نماید.
بازارگردان کیست؟
طبق قانون، بازارگردان، کارگزار/معامله گری است که با اخذ مجوزهای لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و محدود کردن دامنه نوسان قیمت آن ها، به خرید و فروش اوراق می پردازد. وظیفه اصلی بازارگردان حفظ نظم و آرامش بازار است. بازارگردانان تلاش دارند تا از بر هم خوردن تعادل در معامله ها جلوگیری به عمل آورند. بازارگردانان معمولا همان شرکت های کارگزاری هستند که در جهت تسهیل و نظم بخشیدن به معامله ها، ریسک داشتن تعداد مشخصی سهام یا اوراق بهادار را می پذیرند.
حفظ تعادل نسبی از طریق خرید و فروش سهام به حساب خود بازارگردان امکانپذیر است؛ بدین معنی که در شرایط نبود تقاضا برای سهام، آنها خریدار سهام فروشندگان هستند و در زمانی که سهم، تقاضای بسیار دارد و صفی از خریداران تشکیل شده اما عرضه به میزان کافی نیست، نسبت به فروش دارایی خود اقدام می کنند. این بازار گردان کیست و چه وظایفی دارد؟ گونه از نوسانات شدید و کاذب در بازار جلوگیری به عمل می آورد. بازارگردان از نظر حقوقی مثل هر فرد عادی دیگر عمل می کند؛ تنها تفاوت در این است که بازارگردان متعهد به خرید یا فروش می باشد، از همین روی داشتن منابع وسیع مالی از نیازها و قابلیت های اصلی یک بازارگردان محسوب می شود.
وظایف بازارگردان چیست؟
وظیفه بازارگردان ها همیشه حفظ تعادل سهام است. بازارگردان موجب می شوند از صف های خرید و فروش جلوگیری شود. به عبارتی وقتی که بیشتر سرمایه گذاران اقدام به فروش دارایی های خود می کنند و عرضه زیاد میشود، ولی تقاضا برای خرید سهم کم می شود، بازارگردان اقدام به حمایت از سهم و خرید سهم های عرضه شده میکند تا تقاضای تمامی فروشندگان تأمین و نقدشوندگی در سهم افزایش پیدا کند.
البته بازارگردان تنها در صفوف فروش اقدام به حمایت از سهم نمی کند و در روزهای مثبت و صفوف خرید هم اگر سرمایه گذاران به دنبال خرید سهم باشند، بازارگردان دارایی های خود را عرضه میکند تا تمام سفارشات خرید نیز تامین شود و علاوه بر آن حجم مبنا هم پر شود. از حائز اهمیت ترین وظیفه بازارگردان افزایش نقدشوندگی در بازار است در واقع زمانی که سهامداران نقدینگی نیاز دارد و تصمیم به فروش اوراق خود در بازار گرفته اند، ولی به دلیل رکود خریداری برای سهم ها پیدا نشود بازارگردان باید اقدام به خربداری این اوراق کند یا زمانی که افراد برای خرید اوراق به دنبال فروشنده هستند اوراق در اختیار خود را به متقاضیان بفروشد. به صورت کلی بازارگردان ها مسئولیت تأمین عرضه و تقاضای بازارهای مالی را برعهده دارند.
نحوه کار بازارگردان های بورسی
بازارگردان ها با تامین کردن عرضه و تقاضا در بازار بورس، باعث انتقال سهام بین خریدار و فروشنده می شوند، از همین روی بازارگردان ها عمدتا حجم زیادی از سهام مورد تعهد را در اختیار دارند و سفارشات زیادی از سوی آنها صورت می پذیرد. بدین ترتیب بازارگردان اغلب در طرف مقابل معامله های سهامداران عادی قرار دارد. چنانچه سهامداران به دنبال فروش و تبدیل سهام به نقدینگی برای خود باشند، بازارگردان خریدار خواهد بود و اگر به دلیل هیجانات و یا ارزشمندی سهام، سرمایه گذاران عادی به دنبال خرید بیشتر باشند، بازارگردان فروشنده خواهد بود. بازارگردان این کار را تا زمان دستیابی به تعادل نسبی قیمت سهم انجام می دهد.
شرایط سفارش های بازارگردان
بازارگردان موظف می باشد سفارشات خرید و فروش خود را با رعایت شرایط زیر وارد سامانه معاملات بورس کند. شرایط زیر به نقل از دستورالعمل بازارگردانی در بورس آورده شده و برای فهم بیشتر توضیحات لازم اضافه شده است.
- قیمت های پیشنهادی در این سفارشتات می بایست در دامنه مجاز نوسان باشند. یعنی سفارشاتی که بازارگردان ثبت می کند باید در دامنه مجاز روز باشند.
- تفاوت بین کم ترین قیمت خرید در سفارشات خرید و بیش ترین قیمت فروش در سفارشات فروش بازارگردان، حداکثر برابر دامنه مظنه باشد. دامنه مظنه درصدی است که اختلاف بین قیمت سفارش خرید و فروش ثبت شده به وسیله بازارگردان را نشان می دهد. به عنوان مثال دامنه مظنه ۴ درصد یعنی حداکثر قیمتی که بازارگردان میتواند در سفارش فروش خود ثبت کند ۴ درصد بیشتر از سفارش خرید است.
- حجم سفارشات خرید و فروش باید با یکدیگر برابر و هر یک معادل یا بیش از حداقل سفارش انباشته باشد. این طور فرض کنید در تعهد بازارگردان حداقل سفارش انباشته برابر ۱۰۰ هزار سهم در نظر گرفته شده است، یعنی بازارگردان موظف است در هر حالتی تعداد ۱۰۰ هزار سهم در سفارش خرید و ۱۰۰ هزار سهم در سفارش فروش خود ثبت کرده باشد. اگر در اثر معامله تعدادی از این سهم ها خریده شوند و یا به فروش برسند، بازارگردان باید در مدت ۲ دقیقه دوباره سفارش را افزایش بدهد تا حجم سفارش برابر با همان ۱۰۰ هزار سهم شود.
عوامل تاثیرگذار بر فعالیت یک بازارگردان چیست؟
- عمق بازار : عمق بازار به معنی وجود سفارشات خرید و فروش در قیمتی بالاتر و یا پایین تر از قیمت تعادلی است. در همچین شرایطی با بروز عدم تعادل موقت میان سفارش ها، قیمت سهام تغییری اندک یافته و در ادامه مجدد وضعیت تعادل برقرار خواهد شد.
- عرض بازار : منظور از عرض بازار، وجود جریان دائمی دوطرفه سفارشهای خرید و فروش سهام، یا به عبارت دیگر، وجود تعداد زیادی خریدار و فروشنده در قیمت تعادلی است. چنین بازاری عموما بازار با نقدشوندگی بالا در نظر گرفته می شود.
- نسبت سرمایه گذاران اطلاعات مدار به نقدینه مدار : سود فعالیت های بازارگردانی عموما از سوی سرمایه گذاران نقدینه مدار حاصل میشود. در مقابل هستند بازیگرانی که بیشتر بر اساس پنداشتهها و اطلاعات خود، به امید کسب سود، دست به معامله میزنند. اگر سرمایه گذاران اطلاعات مدار، اطلاعات نادرست را در اختیار داشته باشند، احتمال سفارش ها و تقاضاهای نامتعادل زیاد شده و نیاز به فعالیت بازارگردان نیز بیشتر می شود و این موجب سود بازارگردان خواهد شد.
تعیین بازارگردان در بورس چه مزایایی دارد؟
- حفظ نقدینگی در بازار
- اقدام به خرید و فروش جهت محدود کردن دامنه نوسان قیمت
- کاهش هزینه های معاملاتی به وسیله کاهش شکاف قیمتی خرید و فروش
- جلوگیری از نوسانات شدید و کنترل قیمت ورقه بهادار در یک محدوده بازار گردان کیست و چه وظایفی دارد؟ مشخص
- کنترل قیمت سهام در یک محدوده جهت جلوگیری از نوسان های شدید قیمت
- افزایش قدرت نقدشوندگی سهام از طریق آمادگی برای خرید یا عرضه در صورت لزوم
امتیازات سازمان بورس برای بازارگردان ها
- بر اساس ماده ۱۸ دستورالعمل بازارگردانی در بورس، سازمان بورس و اوراق بهادار تهران برای بازارگردانی هر ورقه بهادار یک ایستگاه معاملاتی جداگانه، بدون دریافت هیچ گونه هزینه ای از این بابت در اختیار بازارگردان خواهد گذاشت. انجام معاملات سایر اوراق بهادار از ایستگاه معاملاتی مخصوص بازارگردان مجاز نیست، ولی این امتیازی که سازمان برای بازارگردانان قرار داده به چه معناست؟ ایستگاه معاملاتی همان درگاه ثبت سفارش و معاملات می باشد که به طور مستقیم به هسته معاملات متصل است و سازمان بورس آن را در اختیار کارگزاری ها قرار داده است. برای بازارگردانی، سازمان بورس یک ایستگاه به بازارگردان می دهد تا از طریق آن فقط در یک نماد ثبت سفارش انجام دهد.
- بر اساس ماده ۱۹ دستورالعمل بازارگردانی در بورس، سقف کارمزد بورس از معاملات بازارگردان ۱۰ درصد سقف کارمزد بورس از معاملات معمول است. بورس می تواند کارمزد خود از معاملات بازارگردان را کمتر از سقف مقرر در این ماده تعیین کند. بر اساس این ماده سازمان بورس و اوراق بهادار باید از بازارگردان تا سقف ۱۰ درصد کارمزد دریافت کند، البته باید در نظر داشته باشید که امکان کمتر شدن کارمزد نیز وجود دارد.
سود بازارگردان ها از کجاست؟
فعالیت بازارگردانی به دلیل تعهد خرید و فروش سهام و نگهداری دارایی، ریسک بالایی دارد. در حقیقت کاهش ارزش سهام مورد تعهد آنها، تهدیدکننده فعالیت بازارگردانی است. سود بازارگردان ها از تفاوت ناچیز میان قیمت خرید و فروش تامین می شود. به علت حجم بالای معامله ها، مجموع این سودها، منجر به سود بالای روزانه می شود.
بازارگردان ثالث به چه معناست؟
بازارگردان ثالث به عنوان واسطه در بورس فعالیت می کند. بازارگردان ثالث با خرید در قیمت پایین و فروش در قیمت بالا، از نقش خود سود می برد. بازارگردان ثالث در زمان عدم حضور خریدار و یا فروشنده، با تزریق نقدینگی به بازار سعی در روانشدن معاملهها دارد. از سایر فعالیت های بازارگردان انجام معامله برای کارگزارانی است که در بازار عضو نیستند.
بر اساس نظر تحلیلگران بازار بورس می توان از بازارگردان به عنوان نجات دهنده بازار یاد کرد. به خاطر این که همان گونه که پیشتر گفته شد، حفظ تعادل، نظم و آرامش در بازار موجب جذابیت برای ورود سرمایهگذاران بیشتر است. این مسئله در بورس های مطرح دنیا بسیار مهم است و از بازارگردانی به عنوان مارکت میکر یاد می شود.
نتیجه گیری و کلام پایانی
بنابراین بازارگردان یک فرد و یا شرکت است که برای کسب سود، خرید و فروش دارایی ها را در دستور کار خود قرار می دهد تا از نوسانات ناخواسته قیمت جلوگیری به عمل آورد. یکی از حائز اهمیت ترین قوانین وضع شده برای بازارگردانان بدین ترتیب است که بازارگردانان تنها حق خرید و فروش در یک نماد را دارند و قادر نیستند همزمان در چند نماد و شرکت بازار گردان کیست و چه وظایفی دارد؟ مختلف برای بازارگردانی اقدام نمایند.
در انتها امیدوارم از این مطلب که به پاسخ دادن به سوال بازارگردانی چیست و به چه منظور انجام می پذیرد پرداختیم، نهایت استفاده را برده باشید.
همچنین هر سوال یا ابهامی در مورد بازارگردان در سهم داشتید، حتما در بخش دیدگاه ها بنویسید تا پاسخ بدم.
بازارگردان : لیست وظایف + نمادها بازارگردانی
بازگردان کیست؟ بازار گردان، به انگلیسی: Market maker شرکتها یا افرادی هستند، که بخاطر کسب سود بیشتر، به خرید و فروش دارایی مالی (یا به عبارتی اوراق بهادار) یا انواع کالاهای اقتصادی اقدام میکند و باتوجه به ماهیت عملکرد، از نوسانات ناخواسته قیمت دارایی میکاهند.
بازارگردان برای انجام فعالیتهایشان در بازار سرمایه به مواردی هم نیاز دارد که دارایی و پول دو نیاز مهم بازار گردان کیست و چه وظایفی دارد؟ و اصلی به شمار میآید. از سوی دیگر باید شرایطی فراهم باشد تا این افراد به صورت مستقیم به سامانه معاملات دسترسی داشته باشند.
بازگردان کیست؟ بازارگردانی در اصل فعالیتی حرفهای است و اغلب بیشتر بازارگردانها بایستی تا دانش و تخصص کافی در اختیار خود داشته باشند تا بدین وسیله بتوانند به شکل درستی اقدام به عمل کنند. بازارگردان نقشهای بسیار زیادی را در بازار سرمایه از خود ایفا میکند و به همین خاطر است که افزایش قدرت نقدشوندگی در معاملات یکی از مهمترین این اقدامات است و به این ترتیب بازارگردان بایستی تا اطمینان حاصل کند که عرضه و تقاضا برای اوراق بهادار مورد نظرش در بازار کاری وجود دارد. فراموش نکنید بازارگردان و سبدگردان را نباید یک مبحث دید و نحوه کار هر کدام متفاوت می باشد که می توانید جهت آشنایی بیشتر با کار سبدگردان ها مقاله " سبدگردانی چیست؟ " را مطالعه نمایید.
از طرف دیگر بایستی تا شرایط مکانیزه کردن بازارگردانی هم برای او فراهم شود. این بدین معناست که سیستم نرمافزاری این تصمیم را میگیرد تا برطبق تعهداتی که در روز دارد چه تعدادی از این ابزارها را در چه قیمتی برای خود خریداری نماید و چه مقداری از آنها را بایستی تا در چه قیمتی بفروشد. در این شیوه از معامله در اصل معاملهگر حذف میشود و تنها مدیر بازارگردانی استراتژیهای معاملاتی ای که دارد را به سیستم رایانه میدهد. همواره بازارگردانها طرف مقابل حجم معاملات سرمایهگذار را میگیرند.
اصلی ترین وظایف و اهداف بازگردان یا مارکت میکر
- افزایش نقدشوندگی به همراه وجود عرضه و تقاضا در بازار برای اوراق بهادار
- کنترل قیمت ورقه بهادار در یک محدوده مشخص و همچنین جلوگیری از نوسانات شدید
- کاهش هزینههای معاملاتی به روش کاهش شکاف قیمتی در معاملات و خرید و فروش
حقوق و همچنین مسئولیتهای هر نوع بازارگردان در بازارهای گوناگون متمایز است و به نوع آن بازار (کالا، اوراق بازار گردان کیست و چه وظایفی دارد؟ بهادار، آتی و…) هم بستگی دارد. از رایجترین و معمولترین نوع بازارگردان، شرکتها یا بهترین کارگزاری بورس هستند که جهت قدرت افزایش نقدشوندگی و همچنین برای معاملات یک اوراق بهادار، به خرید و فروش در نماد مورد نظرشان اقدام میکنند.
چگونه بازارگردانها معاملات را تسهیل میکنند
بازارگردانها حجم وسیعی از اوراق بهادار را در اختیار خود دارند و با این توانایی که برخوردارند مقدار وسیعی از سفارشات را در بازارهای مالی به انجام میرسانند.
این سفارشات در واقع هم میتوانند مجموع سفارشات خرید و هم مجموع سفارشات فروش باشند که در عرض چند ثانیه اتفاق میافتند. اساسا، همواره بازارگردانها طرف مقابل حجم معاملات سرمایهگذار را میگیرند. به طور مثال، اگر سرمایهگذاران در جست و جوی فروش اوراق بهادار باشند، بازارگردانها اغلب این اوراق بهادار را به نحوی خریداری میکنند تا هنگامی که همه فروشندگان تامین شوند و بلعکس، اگر هم سرمایهگذاران اوراق بهاداری را در بازار بخرند، بازارگردانها این اوراق بهادار را به فروش میرسانند تا این که کلیه سفارشات پر بشود.
به همین خاطر، بازارگردانها، عرضه و تقاضا را در بیشتر بازارهای مالی و سرمایهگذاری تامین میکنند و همچنین اوراق بهادار (مثلا سهام) را در بین فروشندگان و همچنین خریداران دست به دست میکنند.
عوامل تاثیرگذار بر فعالیت بازار گردان ها
عرض بازار: وجود جریانی به طور مستمر به شکل دوسویه که سفارشات خرید و فروش سهام یا به عبارت دیگر حضور تعداد زیادی از فروشندگان و خریداران در قیمت تعادلی (ارزش ذاتی) بیان کننده مقدار عرض در بازار سرمایه است. به همین خاطر بازار اوراق بهاداری که برخوردار از ویژگی بالا باشد را «نقد شونده» هم میگویند. بازارگردانها در چنین بازاری اغلب مواقع با تفاضل (سود) اندک هم حاضر به فعالیت هستند.
عمق بازار : وجود برخی از جریانات متوالی سفارشات خرید و فروش در قیمتهای اغلب بالاتر و پایینتر از حد قیمت تعادلی تعریف شده را عمق بازار میگویند. به این معنی که در اصل منحنی عرضه و تقاضا بر حول محور ارزش بازار دارایی مالی، به طور کامل پیوسته و کشش پذیر است.
در چنین شرایطی هم اغلب با بروز عدم تعادل به صورت ناگهانی بین سفارشات عرضه و تقاضا، قیمت دارایی مالی تا حدودی تغییر میکند و به صورت مجدد برای این کار وضعیت تعادل حاصل میگردد. به این معنی که حتی منحنی تغییرات قیمت هم در بازار با عمق کافی، پیوسته خواهد بود.
بازارگردانها اغلب در بازارهایی با عمق زیاد اما با کمترین تفاضل قیمت خرید و فروش هم به فعالیتشان به طور مستمر ادامه خواهند داد. در حالتی که در بازار کم عرض و کم عمق که در واقع منحنی عرضه و تقاضا اوراق بهادار کم کشش و گسسته است اغلب مواقع نیز میزان تفاضل چشمگیر خواهد بود. در چنین بازاری بیشتر فعالیت بازارگردانها در سنجش با هزینههایی که همیشه بر بازار وارد میکنند به شکلی است که همیشه از جذابیت حضورشان در بازار به مقدار بسیار زیادی کاسته میشود.
نسبت سرمایهگذاران اطلاعات مدار به نقدینه مدار : سرمایهگذارانی که به طور مستمر و مداوم در بازار مشارکت دارند، اغلب در دو دسته جای میگیرند.
گروهی از این افراد مازاد منابع مالی را در اختیار داشته و به دنبال سرمایه گذاری در این منابع هستند. دسته دیگر نیز در بردارنده سرمایهگذارانیاند که اغلب مواقع اعتقاد دارند بیشتر از مابقی افراد نسبت به اوراق بهادار یک شرکت خاص، دادههایی در اختیار دارند. به این منوال آنها با تاکید بر اطلاعاتشان به ارزیابی قیمت اوراق بهادار میپردازند و در نتیجه نسبت به خرید یا فروش اوراق عمل مینمایند.
بازارگردانها چگونه سود میکنند؟
تمام بازارگردانها به خاطر ریسک نگهداری دارایی، باید سود یا به عبارتی دستمزد دریافت کنند. خطری که بیشتر بازارگردانها با آن رو به رو هستند، کاهش ارزش یک اوراق بهادار بعد از خرید از فروشنده و پیش از فروش آن در واقع به یک خریدار است. در این هنگام آنها باید توجه ویژه ای به میزان حجم مبنای سهم خود داشته باشند که در این باره در مقاله " حجم مبنا چیست؟ " مفصل به آن پرداخته ایم.
در بعضی از بازارهای خارجی، اغلب بازارگردانها باغلب رای هر اوراق بهاداری که پوشش میدهند، اسپرد (spread) میگیرند. این اسپرد در واقع به عنوان شکاف قیمت پیشنهادی برای معامله یا خرید و فروش (bid-ask spread) مطرح میگردد و در معاملات مالی از این قبیبل بسیار مطرح و رایج است. در بازار بورس تهران، بازارگردانها با انعقاد نمودن انواع قرارداد، کارمزد مشخصی را جهت فعالیتهایشان دریافت میکنند.
لیست بازارگردان ها
لیست بازارگردان ها را میتوان از طریق سامانه کدال مشاهده کرد و ما در اینجا به تعدادی از آنها اشاره خواهیم کرد که در زیر لیست بازارگردان های چند سهام عمده در این اواخر ( 4 ار دیبهشت ماه) آورده شده است.
بر این اساس، 14 نماد
به فهرست قبلی اضافه شده و نکته مهم در این است که یک نماد میتواند دارای چند بازارگردان باشد. دامنه مظنه در کلیه نمادهای موجود در بازار اول و دوم بازار بورس و همچنین فرابورس سه درصد، برای بازار پایه به رنگ زرد دو درصد و در بازار پایه به رنگ نارنجی این دامنه یک درصد است.
همان طور که گفته شد، بازار گردان ها در واقع شرکتها یا افرادی هستند، که بخاطر کسب سود بیشتر، به خرید و فروش دارایی مالی (یا به عبارتی اوراق بهادار) یا انواع کالاهای اقتصادی اقدام میکند و باتوجه به ماهیت عملکرد، از نوسانات ناخواسته قیمت دارایی میکاهند. از رایجترین نوع بازارگردان، شرکتها یا کارگزاریهایی هستند که جهت قدرت افزایش نقدشوندگی است.
حقوق و همچنین مسئولیتهای هر بازارگردان در بازارهای گوناگون متمایز است و به نوع آن بازار (کالا، اوراق بهادار، آتی و…) هم بستگی دارد. این را هم باید دانست که همواره بازارگردانها طرف مقابل حجم معاملات سرمایهگذار را میگیرند. به طور مثال، اگر سرمایهگذاران در جست و جوی فروش اوراق بهادار باشند، بازارگردانها اغلب این اوراق بهادار را به نحوی خریداری میکنند تا هنگامی که همه فروشندگان تامین شوند و بلعکس، اگر هم سرمایهگذاران اوراق بهاداری را در بازار بخرند، بازارگردانها این اوراق بهادار را به فروش میرسانند تا این که کلیه سفارشات پر بشود.
دیدگاه شما