دارایی‌ها در انواع ترازنامه

مالیات پرداختنی

ترازنامه چیست؟!

ترازنامه یا صورت وضعیت مالی یکی از مهم ترین صورت های مالی شرکت ها می باشد که برای گزارش وضعیت حساب های شرکت و ساختار مالی آن می باشد.

همانطور که قبلا گفتیم برای تحلیل بنیادی شرکت ها نیاز به اطلاعاتی درباره وضعیت مالی آن شرکت وجود دارد. تراز نامه یکی از منابعی است که اطلاعات بسیار مهمی را برای تحلیل در اختیار ما قرار می دهد برای مثال از اطلاعات ترازنامه برای بدست آوردن نسبت های مالی و اهرم ها استفاده می شود.

پس شناخت این صورت مالی بسیار مهم و تسلط بر آن برای تحلیل شرکت ها امری بدیهی و واجب است.

ساختار ترازنامه

ساختار ترازنامه بر اساس فرمول اصلی حسابداری می باشد و در واقع ترازنامه یک گزارش مفصل از ساختار مالی شرکت می باشد که در آن مشخص می شود شرکت چه مقدار دارایی دارد و آیا این دارایی ها از سرمایه اشخاص می باشد و یا از طریق وام و دیگر بدهی ها تامین سرمایه شدند همچنین این سرمایه ها در کجا مصرف شده اند آیا دارایی ثابت خریداری کردیم یا وسایل نقلیه و یا پول نقد نگه داشتیم.

نکته بسیار مهمی که باید در این زمینه همواره به یاد داشته باشیم این است که طبق فرمول همواره مجموع مبلغ بدهی ها و حقوق صاحبان سرمایه با میزان دارایی ها برابر است و اگر این این تساوی برقرار نباشد اشتباه محاسباتی رخ داده که باید عیب یابی شود.

برای درک بهتر مفهوم این فرمول (حسابداری) مثالی ساده را از لحاظ مالی بررسی می کنیم.

اگر کسی بخواهد شرکتی تاسیس و کسب سود کند، برای این کار ابتدا نیاز به سرمایه ای دارد که می تواند این سرمایه را از پول شخصی خود تامین کند و یا یک سرمایه گذار یا یک شریک تجاری جذب کند و یا از دارایی‌ها در انواع ترازنامه کسی قرض کند و یا وام بگیرد. این مرحله تامین سرمایه نام می گیرد که مربوط به ساختار سمت چپ این فرمول می باشد. اگر فرد با پول خودش ، شریک تجاری و یا سرمایه گذار این کار را شروع کند این سرمایه ها با نام همان افراد در قسمت حقوق صاحبان سهام قرار می گیرند و اگر سرمایه از طریق وام یا قرض تامین شود در قسمت بدهی ها ثبت می شود.

برای مثال شخصی ۴ میلیون تومان از خودش سرمایه دارد. شریک او نیز ۳ میلیون تومان سرمایه گذاری می کند همچنین ۲ میلیون تومان نیز از بانک وام می گیرند. در مجموع حقوق صاحبان سهام ۷ میلیون تومان و بدهی ها ۲ میلیون تومان می باشد که مجموع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام ۹ میلیون تومان می شود و تمام دارایی است که در اختیار آنها قرار دارد پس مبلغ دارایی ها نیز ۹ میلیون تومان می باشد.

حالا آن شخص با این ۹ میلیون تومان دارایی می تواند شروع به کارکند و برای مثال مواد اولیه و ماشین آلات صنعتی خریداری کند و یا در بانک بصورت نقد نگه داری کند.

این مرحله که مربوط به ساختار سرمایه (مصرف سرمایه) می شود نیز در سمت راست فرمول یعنی دارایی ها ثبت می شود که به آن خواهیم پرداخت.

هر شرکت با توجه به شرایط خاص خود ساختار متفاوتی در وضعیت مالی خود دارد و عوامل زیادی در این ساختار دخیل هستند مانند میزان سرمایه مورد نیاز ، وضعیت اقتصادی صنعت و کشور و بیشتر از همه طرز تفکرات مدیریت مجموعه که تصمیم گیرنده اصلی می باشد. اینکه تامین سرمایه از طریق جذب سرمایه گذار باشد و یا از طریق وام بانکی.

یک تحلیل گر قوی تمامی این موارد را متناسب با شرایط هر شرکت می سنجد و در میزان ریسک و سود دهی آن شرکت تاثیر می دهد.

پیشنهاد می کنیم این مطلب را از دست ندهید: حد ضرر در بورس

همانطور که در مثال گفتیم ساختار حقوق صاحبان سهام ، بدهی و دارایی می تواند متفاوت باشد و در هر شرکتی نیز متفاوت است حالا به توضیح این ساختار ها می پردازیم.

ساختار دارایی ها:

برای آشنایی با ساختار دارایی ها ابتدا باید تعریف دارایی را بدانیم ، بطور ساده و خلاصه می توان گفت دارایی ها مواردی هستند که سرمایه ما در آنجا مصرف شده و در اختیار ما هستند برای مثال وجوه نقد در بانک یا صندوق و یا ساختمان و املاک شرکت.

بطور کلی دارایی ها به دو دسته دارایی هایی جاری و دارایی های غیر جاری تقسیم می شوند. تفاوت این دو دسته در میزان زمانی است که برای نقدشوندگی آنها لازم است. دارایی های که نقد کردن یا تبدیل کردن آنها به دارایی دیگر کمتر از یک سال زمان ببرد دارایی جاری و دارایی های که انتظار می رود بیش از یک سال برای نقد کردن آنها زمان بخواهیم دارایی های غیر جاری محسوب می شوند.

برای مثال وجوه نقدی که در بانک و یا صندوق وجود دارد دارایی جاری هستند زیرا بصورت پول نقد هستند و هرگاه بخواهیم می توانیم آنها را تبدیل به دارایی های دیگر بکنیم اما ساختمان یک دارایی غیر جاری محسوب می شود چون فروش آن زمان زیادی می خواهد و ما نیز در یک سال دارایی‌ها در انواع ترازنامه آینده قصد فروش آن را نداریم.

1. دارایی های کل از جمع دارایی های جاری و غیر جاری بدست می آید.
2. بطور کلی در ترازنامه اقلامی که نقدشوندگی بالاتری دارند در سطر بالا تری نوشته می شوند یعنی ابتدا اقلام جاری و سپس غیر جاری. اما بطور کلی چه مواردی در ترازنامه در دارایی ها ثبت می شوند:

۱٫ دارایی های جاری

دارایی های جاری خود شامل چند حساب مختلف می شوند که به شرح زیر است:

• وجوه نقد: این وجوه شامل تمامی نقدینگی که در حساب بانک ها ، صندوق ها و تنخواه ها می شود می باشد و چون بصورت نقد می باشد در اولین سطر دارایی های جاری نوشته می شود.
• سرمایه گذاری های کوتاه مدت: سرمایه گذاری هایی مانند اوراق مشارکت و اوراق بهادار از جمله این سرمایه گذاری ها می باشند که نقدشوندگی بالایی دارند.
• مطالبات و اسناد دریافتنی: مواردی مانند چک و سفته که از دیگران طلب داریم و سر رسید آنها کمتر از یک سال می باشد در این دسته قرار می گیرند.
• پیش پرداخت ها: مبالغی که قبل از دریافت کالا و خدمات پرداخت کرده ایم و هنوز آنها را دریافت نکرده ایم در این قسمت قرار می گیرند مانند پیش پرداخت اجاره یا پیش پرداخت خرید کالا
• موجودی مواد و کالا: این دارایی شامل مواد اولیه کالا های نیمه ساخته و کالای نهایی فروش نرفته می باشد.

۲٫ دارایی های غیر جاری

• سرمایه گذاری های بلند مدت: سرمایه گذاری هایی می باشند که طبق استراتژی ما بیش از یک سال زمان نیاز دارند.
• دارایی های ثابت مشهود و نامشهود: دارایی هایی هستند که قصد فروش زود هنگام آنها را نداریم و نقدشوندگی آنها پایین است. برای مثال دارایی ثابت مشهود ساختمان شرکت و دارایی ثابت نامشهود اعتبار نام تجاری و حق امتیاز های مختلف است.
• مطالبات و اسناد دریافتنی: مطالباتی که سر رسید آنها بیش از یک سال است در این قسمت قرار می گیرند.

ساختار بدهی ها:

بدهی را تعهدات و بدهی های شرکت به دیگران تعریف می کنند. برای مثال از کسی پولی در ازای ارائه خدمات یا کالا گرفته ایم ولی هنوز آن را پرداخت نکردیم و به آن شخص بدهکار هستیم.

بدهی ها نیز مانند دارایی ها بطور کلی به دو دسته بدهی های جاری و بدهی های غیر جاری تقسیم می شوند. بدهی های جاری آن دسته از بدهی ها هستند که کمتر از یک سال به سر رسیدشان می رسند و بدهی های غیر جاری بدهی های بلند مدت هستند که تا یک سال آینده نیاز به تسویه آنها نیست. میزان کل بدهی ها با مجموع بدهی های جاری و غیر جاری برابر است.

بدهی ها نیز در ترازنامه به ترتیب سررسید ذکر می شوند و قبل از حقوق صاحبان سهام نوشته می شوند.

بطور کلی بدهی ها در ترازنامه شامل موارد زیر می باشند:

بدهی های جاری:

• اسناد و حساب های پرداختنی: در این قسمت بدهی هایی که شرکت به تامین کنندگان و فروشندگان مواد اولیه و .. دارد ثبت می شود. سر رسید این اسناد هم کمتر از یک سال می باشد.
• مالیات پرداختنی: میزان مالیاتی است که شرکت باید بپردازد.
• سود سهام پرداختنی: شرکت های سهامی هر ساله میزانی از سود شرکت را بین سهام داران تقسیم می کنند. حساب سود سهام پرداختنی DPS است که در مجمع تصویب شده و هنوز به حساب سهام داران واریز نشده.
• تسهیلات مالی: وام های بانکی و …. در این بخش ثبت می شوند.
• پیش دریافت ها: وقتی برای اراِه خدمات و یا کالایی پولی را زودتر دریافت می کنیم و هنوز خدمات و یا کالا را ارائه نداده باشیم مبلغ بدهی را در این قسمت ثبت می کنیم.

بدهی های غیر جاری:

• اسناد و حساب های پرداختنی: اسنادی که سررسید آنها بیش از یک سال باشد بدهی های بلند مدت محسوب می شوند.
• تسهیلات مالی: تسهیلات مالی که سر رسید آنها بیش از یک سال باشد در این قسمت قرار می گیرند.

نکته : شرایط هر شرکت متفاوت است و ممکن است شرکتی هر کدام از این موارد را نداشته باشد برای مثال هیچ بدهی به بانک نداشته باشد و یا پیش دریافتی در قسمت غیر جاری داشته باشد.

ساختار حقوق صاحبان سهام:

حقوق صاحبان سهام بیانگر میزان حق و حقوق سهام داران و صاحبان شرکت است که ممکن است برای تعداد زیادی اشخاص حقیقی و حقوقی تشکیل شده باشد.

در این قسمت حساب سرمایه های اولیه و اصلی ، برداشت ها ، افزایش سرمایه ها ، صرف سهام ، اندوخته ها و…. ثبت می شود که بطور کلی به شرح زیر می باشند:

• سرمایه: سرمایه ای است که برای شرکت ثبت شده و با تقسیم آن بر ۱۰۰۰ ریال تعداد کل سهام های شرکت بدست می آید.
• اندوخته قانونی: طبق قانون شرکت ها در هر دوره ۵% از سود خالص خود را به عنوان اندوخته قانونی نگه میدارند تا مقدار اندوخته به ۱۰% میزان سرمایه ثبت شده شرکت برسد.
• سود (زیان) انباشته: شرکت ها می توانند طبق اساس نامه خود و سازمان بورس در هر دوره مقداری از سود خود را نگه دارند تا در آینده با آن افزایش سرمایه بدهند و یا بصورت نقدی بین سهام داران تقسیم کنند. اگر شرکت زیان ده باشد ضرر های آن طی سال ها انباشته می شود و در این حساب ثبت می گردد.

پیشنهاد می کنیم این مطلب را از دست ندهید: افزایش سرمایه چیست؟!

شکل ظاهری ترازنامه (صورت وضعیت مالی):

تراز نامه به ۲ صورت T شکل و ستونی تهیه می شود که تفاوت آنها تنها در شکل ظاهری است و هیچ تفاوتی در حساب ها نمی کنند. نکته مهم در تهیه ترازنامه برابری دارایی با مجموع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام می باشد که باید رعایت شود.

ترازنامه T شکل:

در این نوع ترازنامه خطی بزرگ به شکل T کشیده می شود و دارایی ها در سمت راست و بدهی ها و حقوق صاحبان سهام به ترتیب از بالا به پایین در سمت چپ آن نوشته می شوند. شکل زیر خلاصه ای از یک ترازنامه T شکل دارایی‌ها در انواع ترازنامه استاندارد است.

باید در نظر داشته باشیم که جمع دو طرف ترازنامه یعنی کل دارایی ها با جمع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام برابر باشد.

ترازنامه ستونی:

در این ترازنامه مبالغ از بالا به پایین بصورت ستونی نوشته می شوند. ابتدا دارایی ها سپس بدهی ها و در آخر حقوق صاحبان سهام. در تصویر زیر خلاصه ای از ترازنامه ستونی میبینید.

در این ترازنامه نیز باید جمع کل دارایی ها با جمع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام برابر باشد.

نکته : در دروس رشته حسابداری ترازنامه ستونی با ۲ یا ۴ ستون تهیه می شود که در مراحل آموزش بورس نیازی به یادگیری جزییات آنها نمی باشد و یادگیری مثالی که زدیم کافی است.

طرز تهیه ترازنامه (دارایی‌ها در انواع ترازنامه دارایی‌ها در انواع ترازنامه صورت وضعیت مالی):

برای تهیه یک ترازنامه باید به دفاتر و اطلاعات حسابداری که شرکت ها از رویداد های مالی خود ثبت کرده اند دسترسی داشت و با وارد کردن مانده حساب ها به ترازنامه آن را تهیه و تنظیم کرد.

ترازنامه جدید (صورت وضعیت مالی) در کدال:

نکته مهمی که باید به آن توجه کنیم این است که توضیحاتی که در بالا داده شده است با استاندارد های رشته حسابداری می باشد و شرکت های بورسی مطابق استاندارد های سازمان بورس گزارش های خود را در سامانه جامع ناشران یا همان کدال منتشر می کنند.

برای مطاله کامل درباره کدال لطفا به این مطلب مراجعه کنید: کدال چیست؟!

اخیرا نیز نمایش ترازنامه یا همان صورت های مالی در کدال نسبت به قبل تفاوت پیدا کرده و شرکت ها بطرز جدید ترازنامه خود را منتشر می کنند.

ما تمامی این تفاوت ها را با توضیحات بالا بررسی می کنیم اما باید توجه داشت که اغلب این تغییرات ظاهری هستند و اصول ترازنامه و طرز تهیه و تحلیل آن تفاوتی نمی کند.

اما تفاوت ها به شرح زیر می باشند:

1. از لفظ “صورت وضعیت مالی” به جای ترازنامه استفاده می شود و تنهعا تفاوت ظاهی است.
2. به جای حقوق صاحبان سهام از لفظ “حقوق مالکانه” استفاده می شود که این تغییر هم اثری در تحلیل ها نمی گذارد و ظاهری است.
3. در کدال صورت وضعیت مالی به شکل ستونی منتشر می شود اما نکته مهم این است که بر خلاف توضیحات بالا که گفتیم طبق نقدشوندگی بالا از بالا به پایین به ترتیب نوشته می شوند در اینجا برعکس است و ابتدا دارایی های غیر جاری و دارایی های جاری سپس حقوق مالکانه و بعد از آن بدهی های غیر جاری و بدهی های جاری ثبت می شوند.

نکته بسیار مهم : این تغییر ها اثری در تحلیل ها ندارند.

برای مثال نهایی آموزش ترازنامه (صورت وضعیت مالی) به تصویر زیر که صورت وضعیت مالی میان دوره ای ۶ ماهه شرکت اگزوز سازی خراسان است توجه کنید: (می توانید در لینک زیر با کیفیت مطلوب و اطلاعات کامل را دریافت کنید.)

همانطور که مشاهده می کنید جمع دارایی ها با جمع حقوق مالکانه و بدهی ها بابر است.

صورت های مالی اساسی حسابداری

هر یک از این صورت های مالی با هدف خاصی ارائه می شوند که در این مقاله به شرح ترازنامه پرداخته ایم.

ترازنامه

صورت حسابی است دارایی ها و بدهی ها و سرمایه شرکت را در یک تاریخ معین نشان میدهد.

شامل موارد زیر میشود:

دارایی ها:

دارایی ها منابع اقتصادی یک شرکت است که در نتیجه یک رویداد مالی گذشته ایجاد و دارای منابع آتی و در مالکیت شرکت میباشد.

بدهی ها:

تعهدات یک شرکت در مقابل اشخاص حقیقی و یا حقوقی است که ناشی از یک رویداد گذشته و از محل دارایی ها پرداخت میشود.

سرمایه:

حق مالی صاحبان سهام نسبت به دارایی ها را سرمایه میگویند.

انواع دارایی ها:

1. دارایی های جاری ( کوتاه مدت )
2. دارایی های ثابت ( بلند مدت )

دارایی های جاری کوتاه مدت شامل:

• صندوق
• بانک
• حساب های دریافتنی ( بدهکاران )
• اسناد دریافتنی
• موجودی ها
• پیش پرداخت ها
• سرمایه گذاری های کوتاه مدت

دارایی های ثابت بلند مدت :

دارایی های ثابت خود شامل دارایی های ثابت مشهود و دارایی های ثابت نامشهود میشود.

دارایی های ثابت مشهود:

• زمین
• ساختمان
• وسیله نقلیه
• اثاثه
• ماشین آلات
• ابزار آلات
• تجهیزات

دارایی های ثابت نا مشهود:

• سرقفلی
• حق الامتیاز
• حق التالیف
• حق الاختراع

دارایی های جاری کوتاه مدت:

دارایی هایی هستند که طی یک سال مالی به وجه نقد تبدیل میشوند که شامل موارد زیر میشود

1. صندوق: به وجوهی که نزد شرکت نگهداری میشود صندوق میگویند.
2. بانک: وجوهی است که به صورت یک حساب جاری در بانک نگهداری میشود.
3. حساب های دریافتنی: حساب های دریافتنی یا بدهکاران اشخاص که متکی به سندی نمی باشند.
4. اسناد دریافتنی: اسناد دریافتنی بدهکارانی که متکی به سندی نمی باشند.
5. موجودی ها: اجناسی که به قصد فروش و مصرف و تولید در شرکت ها خریداری و نگهداری می شود که شامل: موجودی کالا و موجودی ملزومات و موجودی مواد میشود.
6. پیش پرداخت ها: وجوهی که شرکت پرداخت می نماید که در آینده برای او خدماتی انجام دهد.
7. سرمایه گذاری کوتاه مدت : مازاد وجه نقدی است که شرکت در قالب سپرده های بانکی اوراق مشارکت و خرید سهام انجام میدهد.

دارایی های ثابت بلند مدت:

دارایی های هستند که ویژگی های زیر را دارند:

• دارای عمر مفید بلند مدت است.
• دارای منافع آتی باشد.
• به قصد فروش و یا سرمایه گذاری خریده نشده باشد.

بدهی ها:

بدهی ها به دو دسته : بدهی جاری ( کوتاه مدت ) و بدهی غیر جاری ( بلند مدت ) تقسیم میشود.

بدهی جاری کوتاه مدت:

بدهی هایی هستند که تاریخ دارایی‌ها در انواع ترازنامه پرداخت آن ها کمتر از یک سال باشد که شامل موارد زیر می باشد:

1. حساب های پرداختنی ( بستانکاران ) : حساب های پرداختنی که متکی به سندی نمی باشد.
2. اسناد پرداختنی: اسناد پرداختنی که متکی به سندی نمی باشد.
3. پیش دریافت ها: وجوهی که شرکت قبل از انجام کار در آینده از اشخاص دریافت می نماید.
4. وام های کوتاه مدت: وجوهی که شرکت جهت تامین نقدینگی خود از موسسات بانکی دریافت میکند.

بدهی های غیر جاری بلند مدت:

بدهی هایی هستند که تاریخ پرداخت آن ها بیشتر از یک سال باشد که شامل موارد زیر می باشد:

1. حساب های پرداختنی بلند مدت
2. اسناد پرداختنی بلند مدت
3. وام های دریافتنی بلند مدت

درآمد:

مبلغی که از ارائه خدمات و یا فروش کالا عاید موسسه میشود و شرکت ها میتوانند علاوه بر درآمد خود درآمد های دیگری نظیر: اجاره محل و سود سپرده بانکی و .. کسب نمایند.

هزینه ها:

مبلغی که جهت کسب درآمد در یک شرکت پرداخت میشود مانند: هزینه آب و هزینه گاز و …

صورت حساب سرمایه:

گزارشی که تغییرات سرمایه یک شرکت طی یک سال مالی را نشان میدهد.

سرمایه گذاری:

سرمایه گذاری پول یا منابع اقتصادی است که صاحب شرکت علاوه بر سرمایه اولیه از محل دارایی های شخصی خود به صورت (آورده نقدی و یا آورده غیر نقدی )وارد شرکت می نماید.

برداشت:

پولی است که صاحب شرکت جهت مصارف شخصی به صورت (برداشت نقدی و یا برداشت غیر نقدی) از شرکت دریافت می نماید.

تجزیه و تحلیل فعالیت های مالی :

یک دارایی خود به خود به وجود نمی آید و محل تامین آن دو منبع میباشد:

• تامین از محل دیگران: بدهی ها
• تامین از محل صاحب شرکت: سرمایه

قواعد تجزیه و تحلیل:

اگر یک طرف معامله به اندازه مبلغی افزایش یابد طرف دیگر به همان اندازه و مبلغ افزایش می یابد.

اگر یک طرف معامله به اندازه مبلغی کاهش یابد طرف دیگر به همان اندازه و مبلغ کاهش می یابد.

اگر یک طرف معامله ثابت باشد و طرف دیگر اگر به اندازه مبلغی کاهش یابد همان طرف به همان اندازه افزایش می یابد و بر عکس.

ثبت فعالیت های مالی در حساب ها:

برای اینکه صورت های نام برده شده تا کنون ( ترازنامه ، صورت سود و زیان و صورت حساب سرمایه ) در پایان دوره مالی راحت تر تهیه شود باید حساب هر یک از اقلامی که در این صورت حساب ها وجود دارد به صورت جداگانه تهیه شود و برای این کار از علامت خاصی به نام T استفاده کنیم.

حسابداری مالی چیست؟

آن بخش از حسابداری که وظیفه آن گزارشات اطلاعات مالی برای استفاده کنندگان خارج از سازمان می باشد گفته میشود به این رشته از حسابداری ، حسابداری بازرگانی نیز می گویند.

حسابداری مالیاتی چیست؟

نحوه محاسبه انواع مالیات های مربوط به عملکرد شرکت ها طبق قانون و قوانین مالیاتی بر عهده ای رشته از حسابداری است.

تراز آزمایشی:

از آن جایی که ثبت های حسابداری دارایی‌ها در انواع ترازنامه به صورت دو طرفه انجام میشود معمولا حسابداران برای اطمینان از ثبت فعالیت ها و درستی مانده حساب ها فهرستی از مانده حساب های دفتر کل تهیه می کنند که به آن تراز آزمایشی می گویند.

یکی از مزایای تراز آزمایشی این است که از روی آن به سادگی میتوان صورت مالی را تهیه نمود.

انواع تراز آزمایشی:

1. دو ستونی که شامل : مانده بدهکار و مانده بستانکار است.
2. چهار ستونی که شامل : گردش بدهکار و گردش بستانکار و مانده بدهکار و مانده بستانکار است.

انواع گزارشات مالی:

گزارشات درون سازمانی:

گزارشاتی که در سطوح مختلف مدیریت جهت ارزیابی عملکرد و هدایت عملیات جاری و برنامه ریزی فعالیتهای آتی است.

گزارشات برون سازمانی:

گزارشاتی که در دست اشخاص خارج از سازمان که آن ها را قادر می سازد در اموری مانند سرمایه گذاری آگاهانه تصمیم بگیرند.

منظور از ترازنامه مالی شرکت چیست؟

منظور از ترازنامه مالی شرکت چیست؟

مقدمه

تعریف ترازنامه

در کتاب ها و اصطلاحات بانکداری و حاسبداری بسیار به واژهای دارایی، بدهی و سرمایه برخورد کرده اید و به منظور محاسبه صورت های مالی احتیاج به این واژگان داریم که در نتیجه ترازنامه مالی یک شرکت یا موسسه را محاسبه کنیم. ترازنامه معمولاً در پایان یک دوره مالی تهیه می‌گردد و منظور از محاسبه ترازنامه مالی یک شرکت این است که میزان دارایی های شرکت مد نظر را بدست بیاوریم. دارایی ها عبارت اند از: زمین، ساختمان، اثاثه، وجه نقد در صندوق و… که البته بدهی بدهکاران هم جز دارایی محسوب میشوند زیرا در آینده قرار است که به شرکت پرداخت شوند و پس جز دارایی های شرکت محسوب می شوند. میتوان گفت، ترازنامه یک صورت مالی است که تصویری لحظه‌ای و زنده از دارایی‌ها و دیون یک شرکت و میزان سرمایه‌گذاری سهامداران را به نمایش می‌گذارد و تحلیل اقلام ترازنامه کمک شایانی به مدیران، سرمایگذاران و سهامداران می کند. سهامداران می توانند با تحلیل ترازنامه شرکت های بورسی سهام ارزنده را تشخیص دهند.

تعریفی که ویکی پدیا از ترازنامه مالی ارائه داده است به شرح زیر است:

ترازنامه یا بیلان یک گزارش یا صورت مالی است که در آن ارتباط داراییها و بدهیها و سرمایه به ترتیبی گزارش می‌شود که برای صاحبان مؤسسه، بستانکاران و سایر اشخاص علاقه‌مند به امور مالی مؤسسه مفید باشد. ترازنامه به معادلهٔ حسابداری (یعنی: دارایی = بدهی + سرمایه) شباهت کامل دارد.

منظور از ترازنامه مالی شرکت ها چیست؟

نکته اولی که باید آن را بدانید این است که، ترازنامه در همه شرکت های ایرانی به یک شکل است بدین معنی که (دارایی سمت راست و بدهی و حقوق صاحبان سهام در سمت چپ) و به شکل T بزرگ می باشد. اصول و پایه ترازنامه بر پایه فرمول ” دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام” تشکیل شده است که همانطور در فوق ذکر شد هدف از ترازنامه بررسی و محاسبه دارایی یک شرکت است که تنوع بسیار زیادی از حیث نوع کسب و کار با یکدیگر دارند و همین امر سبب میشود که برخی از شرکت ها امور مالی و ترازنامه خود را برون سپاری کنند تا در اهداف دیگر و هسته های مهم تر کسب و کار خود تمرکز کنند اما این بدین معنا نیست که برای مدیران و سهامداران شرکت ترازنامه از اهمیت جدی برخوردار نباشد که باید گفت، بسیاری از شرکت ها برای امور مالی و ترازنامه خود از مشاوران مالی استفاده می کنند. یکی از مشکلات و ایراداتی که ترازنامه دارد این است که متاسفانه تورم در اعداد آن تأثیرگذار نیست و مبلغ دارایی ها به روز نیستند. در قسمت فوق اشاره ایی به ” دارایی ها”، “بدهی ها” و ” سرمایه” کردیم، حائز اهمیت است که بگوییم دارایی، بدهی و سرمایه از اقلام مهم ترازنامه هستند و باید هر یک را به صورت جداگانه توضیح دهیم تا راحت تر به سوال” منظور از ترازنامه مالی شرکت چیست؟” پاسخ دهیم.

یکی از موارد مهم در ترازنامه شرکت ها ارزش دفتری است. اعدادی که در ترازنامه مالی ثبت می شود با ارزش دفتری ثبت می شوند. ثبت با ارزش دفتری یعنی اگر یک ساختمان در سال 80 با قیمت 10 میلیون تومان خریداری شده باشد، همین ساختمان در سال 90 نیز به همان ارزش نشان داده می شود.

در زیر یک نمونه ترازنامه یک شرکت را ببینید:

اقلام ترازنامه شرکت های بورسی

شرکتها، ۴ صورت مالی اساسی دارند و هر یک برای استفاده کنندگان از آنها نقش خاص خود را دارند. ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد و صورت سود و زیان جامع، صورتهای مالی اساسی را تشکیل می دهند. صورت های مالی شرکت ها را می توان در سایت کدال مشاهده کرد. بنابراین ترازنامه یکی از صورت های مالی مهم شرکت هاست. اقلام ترازنامه را در ادامه خواهیم گفت.

1- دارایی در ترازنامه مالی شامل چه مواردی می‌شود؟

منظور از دارایی ها در ترازنامه چیست؟

همانطور که از اسم ” دارایی ” مشخص است باید اموال و دارایی های شرکت مد نظر را به ترتیب نقدینگی لیست کرد. منظور از نقدینگی که در پست های گذشته به طور کامل توضیح دادیم این است که بر اساس میزان سهولت تبدیل دارایی به پول نقد دارایی ها را لیست و فهرست بندی می کنیم و دارایی ها همیشه در سمت راست T قرار دارد. نکته ایی که باید به آن توجه داشته باشید این است که دارایی ها عموما به دو دسته تقسیم می شوند که عبارت اند از:

• دارایی جاری: به دارایی هایی گفته می شود که در بازه زمانی یک سال یا کمتر آن دارایی مذکور به پول نقد تبدیل می شود.
• دارایی ثابت/غیر جاری: منظور از دارایی غیر جاری این است که دارایی هایی که مدت زمان بیشتری صرف تبدیل آن دارایی به پول نقد میشود. (بیشتر از یک سال زمان میبرد)

تنها وجه تمایز دارایی ثابت و دارایی جاری ” زمان ” است. به منظور واضح تر شدن چیستی دارایی های جاری و غیر جاری در ذیل اطلاعات بیشتری را در اختیارتان می گذاریم.

تفاوت دارایی ثابت با دارایی جاری چیست؟

دارایی های جاری خود به انواع مختلفی تقسیم میشوند به طور مثال:

• پول نقد: این حالت از نقد ترین حالات ممکن است که میتواند به اشکال، اوراق خزانه، گواهی سپرده‌ی کوتاه مدت، و ارز احتیاطی باشد.
• اوراق بهادار قابل‌فروش: برای اوراق بهادار سهام مشتری وجود دارد که آماده خرید و پرداخت پول نقد است.
• حساب‌های قابل‌نقد: به بدهی های مشتریان گفته میشود که امکان دارد مشتریانی وجود داشته باشند که بدهی و دیون خود را پرداخت نکنند.
• موجودی مواد و کالا: به کالا هایی که به منظور فروش در بازار هستند و هزینه کم یا قیمت پایینی دارند گفته میشود.
• پیش پرداختها: مبالغی که پیش از این برای آنها هزینه شده است مثلا بیمه، قراردادهای تبلیغ یا اجاره.

دارایی های غیرجاری و طبقه بندی های مرتبط با آن

انواع دارایی های غیرجاری/ ثابت عبارت اند از:

سرمایه گذاری های بلندمدت: زمانی این اتفاق می افتد که سهام عمده یک شرکت را خریداری کرده باشید.

نکته ایی که وجود دارد این است که دارایی ها یک دسته بندی دیگری هم دارند که به مشهود و نامشهود تقسیم میشوند. بدین منظور که به دارایی هایی که قابل روست و مشاهده هستند مانند: زمین، ساختمان، پول نقد و… دارایی مشهود میگویند. اما به دارایی هایی که قابل رویت و مشاهده نیستند به عبارتی غیرفیزیکی هستند مانند: سرقفلی، حق امتیاز، مالکیت معنوی و… که نمیتوان آن ها را با چشم دید و لمس کرد دارایی نامشهود میگویند.

2- منظور از بدهی در ترازنامه چیست؟

منظور از بدهی در ترازنامه چیست؟

همانطور که دارایی انواع مختلفی دارد، بدهی هم به دسته بندی خاصی تقسیم می شود. دارایی ها در قسمت راست ترازنامه قرار داشتند و بدهی ها در سمت چپ ترازنامه و T قرار می گیرد. منظور از بدهی، طلب دیگران از شرکت است. انواع بدهی ها عبارت اند از: بدهی های جاری و بدهی های غیر جاری.

بدهی های جاری: به تعهداتی که شرکت انتظار دارد تا یکسال آتی تسویه شوند می گویند. بدهی های جاری به انواع مختلفی تقسیم میشوند که در ادامه مورد بررسی قرار می دهیم.

بدهی های غیر جاری: به آن نوع از تعهداتی می گویند که سررسید و انتظار شرکت مبنی بر این است که بیش از یکسال تا تسویه آنها باقی مانده است.

بدهی جاری:

پرداختنی های تجاری و غیرتجاری:

به بدهی های مواد اولیه و تجهیزات گفته می شود.

مالیات پرداختنی:

مالیات پرداختنی

پرداخت مالیات شرکت است که باید به سازمان مالیات بایت عملکرد و … پرداخت شود.

سود سهام پرداختنی:

در قسمت های گذشته در پست نسبت P/E اندکی درمورد DPS صحبت کردیم اما منظور از سود سهام پرداختنی سود سهامی (DPS) که در مجمع تقسیم و هنوز به حساب سهامداران واریز نگردیده است.

تسهیلات مالی دریافتی:

پیش دریافت ها:

به دریافت بیعانه از طرف مشتریان شرکت برای فروش کالا یا خدمات است.

منظور از ترازنامه مالی شرکت چیست؟

در قسمت فوق یک ترازنامه به شکل T کشیده شده است و اقلام یک ترازنامه که از دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام تشکیل شده است به نمایش گذاشته ایم تا برای فهم ساده تر موضوع کمکتان کند.

3. حقوق صاحبان سهام

حقوق صاحبان دارایی‌ها در انواع ترازنامه سهام مانند بدهی ها در قسمت سمت چپ ترازنامه که به شکل T است قرار می گیرد که بیانگر، حق و حقوق مالی سهامداران و صاحبان شرکت از دارایی های شرکت است. حقوق صاحبان سرمایه هم از انواع مختلفی تشکیل شده است که عبارت اند از:

سرمایه:

به منظور تاسیس یک شرکت احتیاج به سرمایه است که سرمایه لازم از طریق ماکین و سهامداران باید تامین شود که ارزش اسمی هر سهم(۱۰۰۰ریال) ضربدر تعداد سهام شرکت برابر با سرمایه شرکت ها می باشد.

اندوخته قانونی:

به منظور رسیدن مبلغ اندوخته قانونی حداقل به 10% مبلغ سرمایه، شرکت ها باید بر اساس قوانین و ظوابط 5% از سود خالص دوره خود را کنار بگذارند.

سود یا زیان انباشته:

به منظور محاسبه سود یا زیان انباشته باید سودهای خالص شرکت را با دوره های قبل جمع کرده و منهای سودهای تقسیم شده در مجامع عمومی عادی کرد.

امیدواریم با خواندن این متن به خوبی با مفهوم ترازنامه در شرکت های بورسی آشا شده باشید. همان طور که گفته شد ترازنامه یکی از صورت های مالی شرکت هاست که در سامانه کدال می توانید به ان دسترسی داشته باشید. با تحلیل ترازنامه می توان اطلاعات خوبی درباره سهام شرکت های بورسی به دست آورد و اقدام به خرید و یا فروش سهام این این شرکت ها نمود.

تعریف ترازنامه چیست؟

ترازنامه اظهارنامه‌ای مالی است که میزان دارایی‌های یک شرکت، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام را در یک‌زمان مشخص خلاصه می‌کند و به استفاده‌کنندگان آن نشان می‌دهد.

این ۳ بخش در ترازنامه‌ها، این ایده را به سرمایه‌گذاران می‌دهد که داشته‌ها (دارایی‌ها) و چه دیونی (بدهی‌هایی) دارد و صاحبان شرکت چه مقدار سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

حساب‌های شرکت در ترازنامه از فرمول زیر پیروی می‌کنند:

دارایی‌ها= بدهی‌ها+ حقوق صاحبان سهام

ترازنامه اسم خود را از این واقعیت می‌گیرد که دو طرف معادله بالا (دارایی‌ها در یک‌طرف و بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام در طرف دیگر) باید در تعادل باشد.

این جمله نگفته واضح است: یک شرکت باید تمام مایملکی (دارایی‌ها) که دارد یا با قرض گرفتن پول از بانک‌ها و مؤسسات سرمایه‌گذاری (بدهکار شدن) یا با جذب سرمایه علاقه‌مندان به آن کسب‌وکار (حقوق صاحبان سهام) تهیه کند.

به‌طور مثال، اگر یک شرکت، وام پنج‌ساله به ارزش ۴ میلیارد تومان از بانک دریافت کند، حساب دارایی‌ها در ترازنامه، در بخش موجودی نقد، به میزان ۴ میلیارد تومان افزایش پیدا می‌کند.

از طرفی، در سویی دیگر بدهی‌های شرکت (مشخصاً بدهی‌های بلندمدت)، نیز افزایش ۴ میلیارد تومانی خواهد داشت و دو طرف معادله به توازن خواهد رسید.

اگر شرکت از طریق افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سرمایه‌گذاران ۸ میلیارد تومان جذب سرمایه کند، دارایی‌ها و حقوق صاحبان سهام آن شرکت، به همان میزان افزایش می‌یابد.

همین‌طور تمام منافعی که شرکت از فعالیت‌های خود به دست می‌آورد، به حساب صاحبان سهام خواهد رفت که نشان‌دهنده دارایی‌های خالص صاحبان شرکت است.

این سودها در بخش دارایی ترازنامه، به‌صورت پول نقد، خرید زمین و مستغلات، فهرست موجودی یا دیگر دارایی‌ها متوازن خواهد شد.

همان‌طور که در مثال‌های فوق دیدید دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام، هرکدام از حساب‌های کوچک‌تری تشکیل‌شده‌اند که همه منابع مالی در این حساب‌ها دسته‌بندی می‌شوند.

نکته مهم اینجاست که نام و ماهیت این حساب‌ها بر اساس صنایع مختلف می‌توانند متفاوت باشند، برای مثال اجزای دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام در ترازنامه یک بانک با یک شرکت تولیدکننده مواد پتروشیمی متفاوت است.

کاربرد ترازنامه در بررسی وضعیت یک شرکت

پول نیوز - همان‌طور که در مطلب «آشنایی با انواع صورت‌های مالی» توضیح دادیم، ترازنامه یکی از مهم‌ترین گزارش‌های مالی است که وضعیت دارایی، بدهی و سرمایه یک واحد تجاری را مشخص می‌کند.

به گزارش واحد آموزش پول نیوز، این گزارش‌ها توسط سرمایه‌گذاران در واحد تجاری، وام دهندگان به واحد تجاری، کارشناسان اقتصادی، مدیران درون‌ سازمان و. مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند و براساس این گزارش‌هاست که آینده‌ مالی واحد تجاری رقم خواهد خورد.

برای اینکه بهتر با مفهوم ترازنامه آشنا شوید، بهتر است با مفهوم معادله‌ اصلی حسابداری آشنا شوید. حسابداری دارای یک معادله‌ اصلی و پایه است که در تمامی مراحل حسابداری این معادله برقرار است. برقرار نبودن این معادله نشان‌دهنده‌ یک اشتباه بوده و باید از سوی حسابداران مورد بررسی و اصلاح قرار گیرد.

منظور از دارایی‌ها، به زبان بسیار ساده، تمام آن‌چیزی است که متعلق به واحد تجاری است و بدهی‌ها نیز به زبان بسیار ساده، تمام تعهدات واحد تجاری به افراد خارج از آن واحد است و در نهایت منظور از سرمایه‌ واحد تجاری، باقیمانده‌ دارایی‌های واحد تجاری پس از کسر بدهی‌های موجود است. البته به احتمال بسیار زیاد، در مواجهه با یک ترازنامه شما به برخی از واژه‌های ذکر شده در معادله‌ اصلی حسابداری بر نخواهید خورد. در حال حاضر در ترازنامه‌ها، برخی فاکتورهای اصلی که همان فاکتورهای معادله‌ اصلی حسابداری هستند، با نامهای دیگر و تحت طبقه‌بندی‌های ویژه نشان داده می‌شوند.
۱- انواع دارایی‌ در ترازنامه
دارایی شامل همه اموال و پول نقدی است که شرکت در اختیار دارد. معمولا دارایی در ترازنامه به دو دسته تقسیم می شود؛ دارایی جاری و دارایی غیرجاری.

دارایی جاری

پول نقد: عبارت است از پول‌های موجود در حساب‌های جاری و پس‌انداز و هر نوع سرمایه‌گذاری کوتاه مدت که می‌تواند به راحتی به پول نقد تبدیل شود.

اوراق بهادار: سهام، اوراق قرضه و هر اوراق بهادار دیگری که برای سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرند و به‌راحتی قابل معامله هستند.

حساب‌های قابل وصول: پولی که مشتری به شرکت بدهکار است و انتظار می‌رود که ظرف یکسال پرداخت شود.

فهرست موجودی: عبارت است از مواد اولیه، محصولات در حال تولید و محصولات تولید شده و آماده برای فروش، در دوره عادی کسب و کار. کسب و کارها ممکن است دارای محصولات منسوخ شده باشند که این موارد باید از فهرست موجودی حذف شوند.

پیش پرداخت: مبالغ مصرفی برای بیمه یا سایر هزینه‌ها که باید در عرض یکسال پرداخت شوند.

دارایی غیرجاری:

اموال مشهود: تجهیزات و ماشین‌آلات، ساختمان‌ها و زمین، مبلمان و وسایل

اموال نامشهود: شامل حق مالکیت، حق اختراع و علائم تجاری و. است.

۲- انواع بدهی در ترازنامه

عبارت است از بدهی‌ها و تعهدات شرکت که دارای اثر منفی بر ارزش خالص شرکت است. دو دسته بدهی وجود دارد؛ بدهی‌های جاری و بدهی‌های ثابت.

بدهی‌های جاری، بدهی‌هایی هستند که باید در عرض یکسال پرداخت شوند که شامل «حساب‌های قابل پرداخت»، «هزینه‌های مترتب»، «استقراض کوتاه مدت» و «درآمد کسب نشده» می‌شود.

حساب‌های قابل پرداخت: بدهی به تامین کنندگان فروشندگان کالاها و خدمات خریداری شده توسط شرکت.
هزینه‌های مترتب: هزینه‌های متحمل شده توسط کسب و کار که برای آن هیچ صورت حسابی وجود ندارد، مانند دستمزد، مزایای کارکنان(به عنوان مثال، بیمه خدمات درمانی، سهم طرح بازنشستگی) و مالیات‌های دولتی.

استقراض کوتاه مدت: کارت اعتباری، خطوط اعتباری و غیره.

درآمد کسب نشده: درآمد حاصل از یک محصول یا خدمات است که هنوز تولید آن تمام نشده و به مشتری تحویل داده نشده است.

بدهی‌های ثابت (بلند مدت) شامل «وثیقه»، «وام» و «اوراق قرضه» می‌شود.

وثیقه: وام گرفتن برای خرید یا ساخت‌وساز و تهیه امکانات برای شرکت.

وام: وام برای خرید وسایل نقلیه شرکت، خرید تجهیزات و وام از سهامداران.

اوراق قرضه: اسناد بدهی صادر شده توسط شرکت برای افزایش سرمایه.

۳- حقوق صاحبان سهام در ترازنامه

این بخش از ترازنامه نشان‌دهنده ارزش بهره و منافع مالکان در شرکت است. ارزشی که مقدار آن از کسر کردن بدهی از دارایی به دست می‌آید. حقوق صاحبان سهام را به سه دسته اصلی می‌توان تقسیم کرد:

سرمایه‌ای که صاحبان در ابتدا به کسب و کار تزریق می‌کنند.

سرمایه‌ای که پس از بودجه اولیه و بعدا به کسب و کار تزریق می‌شود.(سرمایه اضافی)
درآمد انباشته که عبارت است از درآمد کسب‌و‌کار که میان صاحبان سهام توزیع نشده، اما در شرکت نگهداری می‌شود.