فرابورس چیست و چه تفاوتی با بورس دارد؟ ریسک کدام کمتر است؟
به دلیل افزایش علم و آگاهی در خصوص بازارهای مالی، اخیرا مفهوم بورس را زیاد از زبان دوست و آشنا میشنویم. همانطور که میدانید در بازار بورس، سهام شرکتهای بورسی خرید و فروش میشوند و شما با این معامله میتوانید سرمایه خود را افزایش دهید. اما حدودا ۱۴ سال است که در کنار بازار بورس، بازار دیگری به نام فرابورس هم ایجاد شده است. این دو بازار با وجود شباهتهای زیاد، با یکدیگر تفاوت هم دارند که دانستن این تفاوتها به سرمایهگذاری بهتر شما در بازار سرمایه کمک زیادی میکند. ما به طور کامل مفهوم فرابورس و تفاوتهایش با بازار بورس را برایتان توضیح دادهایم. پس تا انتهای این مطلب از بلاگ لندو همراه ما باشید.
منظور از فرابورس چیست؟
پیش از آنکه به تعریف مفهوم فرابورس بپردازیم، اگر درباره بورس و سرمایهگذاری در آن اطلاعات دقیق و شفافی ندارید، بهتر است با مفاهیم اولیه بورس و مقدمات سرمایهگذاری در این بازار آشنا شوید. پس همین حالا وارد صفحه شروع سرمایه گذاری در بورس در مجله لندو شوید و مفصل در مورد آن بخوانید، سپس اطلاعاتتان را در حوزه بازار فرابورس افزایش دهید.
نام شرکت فرابورس از عبارت انگلیسی Over the Counter Market به معنی «خارج از بورس» گرفته شده است. این بازار که از سال ۸۷ به صورت رسمی کار خود را در ایران آغاز کرده است، تحت نظارت سازمان بورس فعالیت میکند و شما میتوانید مانند بورس، سهام شرکتها را در این بازار خرید و فروش کنید. بازار فرابورس به شرکتهای متقاضی امکان میدهد که با ورود سریعتر به بازار سرمایه، از مزایای شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس و اوراق بهادار، بهرهمند شوند. این بازار انواع مختلفی دارد که ما مفصل هرکدام را توضیح دادهایم.
لازم است بدانید که شرکتهای حاضر در بورس به مراتب سختتر و با نظارت بیشتری وارد این بازار میشوند. اما شرکتهایی که شرایط حضور در بازار بورس را ندارند، میتوانند با حداقل شرایط و زمان بسیار کم، در فرابورس حاضر شوند و فعالیت کنند. به همین دلیل بورس تا حدودی، مقبولیت بیشتری برای سرمایهگذاری دارد.
انواع بازارهای فرابورس کدامند؟
بازارهای موجود در فرابورس ۶ نوع هستند. برای اینکه سهام فرابورس را با اطمینان بیشتری بخرید و در این مورد اطلاعات کامل و کافی داشته باشید، لازم است این بازارها را همراه با شرایط خاص هر کدام، به تفکیک بشناسید. پس از خواندن ادامه مطلب غافل نشوید (ممنون میشویم اگر شناختی از بازار بورس و فرابورس و سرمایهگذاری در آنها دارید، نظرتان را در کامنتهای همین مطلب به اشتراک بگذارید).
بازار اول
شرکتهای بازار اول با سختگیری بیشتری پذیرش میشوند و اگر عملکرد نامطلوبی داشته باشند، به بازار دوم منتقل میشوند. حتی اگر ضعف بالا در عملکرد وجود داشته باشد، ممکن است شرکت به کلی از بازار اخراج شود. ریسک شرکتهای پذیرفته شده در این بازار کمتر از سایر بازارهای فرابورس است و دامنه نوسان روزانه آنها ۱۰ درصد و بدون حجم مبناست. ویژگیهای شرکتهای موجود در این بازار به شرح زیر است:
- نباید زیان ساخته باشند
- حداقل ۱۰ درصد سهام ثبت شده آنها شناور باشد
- حداقل ۲۴ ماه از بهرهبرداری آنها گذشته باشد
- مدیرعامل و هیئت مدیره هیچگونه سوء پیشینه نداشته باشند
بازار دوم
شرکتهای این گروه در صورت کسب عملکرد قابل قبول و عالی، میتوانند به بازار اول منتقل شوند. اما سختگیری در این بازار کمتر از بازار اول است. معمولا شرکتهای این بازار شرکتهای کوچک و نوپا و زیانده هستند که قصد تبدیل شدن از سهامی خاص به سهام عام را دارند و افزایش سرمایه هم در دستور کار آنها قرار دارد. ویژگیهای شرکتهای بازار دوم به شرح زیر است:
- باید حداقل ۱۲ ماه از تاسیس آنها گذشته باشد
- هیچگونه پرونده یا شکایت مالی نداشته باشند
- حداقل ۵ درصد سهام ثبت شده آنها شناور باشد
- میزان آخرین سرمایه ثبت شده در شرکت به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده باشد
- مدیرعامل و هیئتمدیره هیچگونه سوء پیشینه نداشته باشند
بازار پایه
شروطی که در بازار اول و دوم گفته شد، در بازار پایه وجود ندارد چرا که نیازی به پذیرش شرکتها در این بازار نیست. این بازار از سه رنگ زرد، نارنجی و قرمز تشکیل شده است که به ترتیب از شرکتهای کمریسک به پرریسک دستهبندی شدهاند. ویژگیهای شرکتهای بازار پایه به شرح زیر است:
- نوسان قیمتی در بازار زرد ۳ درصد، نارنجی ۲ درصد و قرمز ۱درصد است
- شرکتهای بازار زرد درخواست پذیرش را ندارند و تنها به دلیل الزام قانونی باید در این بازار ثبت شوند
- شرکتهای بازار نارنجی شرکتهایی هستند که نام آنها در سازمان بورس ثبت شده است اما فاقد شرایط لازم برای پذیرش هستند
- در نهایت شرکتهایی که پذیرش آنها به دلیل از دست دادن شرایط لازم در بازار بورس و فرابورس لغو میشود، در بازار قرمز قرار میگیرند
بازار سوم
شرکتهایی که هیچ گونه شرایطی را برای پذیرش در فرابورس ندارند و تنها با انجام مراحل اداری عضو بازار میشوند، در این بازار قرار میگیرند. در این بازار شرکتهایی که حتی در مرحله تاسیس هستند، میتوانند با پذیرهنویسی اوراق بهادار اقدام به جذب سرمایه کنند.
بازار ابزارهای نوین مالی
کلیه ابزارهای مالی به جز سهام و حق تقدم سهامها که به تایید شورای عالی بورس رسیده باشد، همچنین بنا بر اعلام این شورا مشمول ثبت یا معاف از ثبت سازمان باشد، میتواند در بازار ابزارهای نوین مالی پذیرش شود. از جمله اوراقی که در این بازار معامله می شود به شرح زیر است:
- اوراق مشارکت
- گواهی سرمایهگذاری
- صکوک که ویژگیهای مشخص دارند
- اوراق مشارکت رهنی
- صندوقهای زمین و ساختمان
- گواهیهای سپرده بانکی
- و…
بازار شرکت های کوچک (SME)
شرکت فرابورس ایران با راهاندازی بازار سرمایه شرکتهای کوچک و متوسط SME، امکان حضور شرکتهای دانشبنیان را برای بهرهبرداری از مزایای مالی فراهم کرده است. در این شرکتها بیشتر عملکرد آتی آنها مورد بررسی قرار میگیرد و عملیات مالی حال حاضر آنها در نظر گرفته نمیشود. حضور شرکتهای کوچک و تامین مالی آنها از بازارهای شرکت های SME باعث رشد و پیشرفت آنها میشود.
پس با توجه به شناختی که از این بازارها در فرابورس دارید، احتمالا میدانید که سهام فرابورس را بخرید یا خیر! اما اگر هنوز برای سرمایهگذاری در فرابورس تردید دارید، اصلا نگران نباشید. چون ما از تفاوتهای دو بازار بورس و فرابورس در ادامه صحبت کردهایم و تقریبا کار شما را در مورد انتخاب یکی از این بازارهای سرمایه، راحت کردهایم.
تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟
با وجود شباهتهای بازار بورس و فرابورس، تفاوتهایی هم میان این دو بازار سرمایه وجود دارد که برای خرید بهتر و معامله به صرفه تر لازم است این تفاوتها را بشناسید. ضمن اینکه در چنین شرایطی قطعا میتوانید هوشمندانهتر وارد بازار سرمایه و اصول سرمایهگذاری شوید.
- تقسیمبندی بازار: بازار بورس بهطور کلی به دو دسته تقسیم میشود که فرآیند این دو بازار کاملا به یکدیگر مرتبط است. یعنی اگر شرکتی در بازار اول عملکرد خوبی نداشته باشد به بازار دوم منتقل میشود و اگر شرکتی در بازار دوم عملکرد خوبی داشته باشد، به بازار اول منتقل میشود. در حالیکه فرابورس ایران ۵ بازار دارد و این مورد اولین تفاوت این دو بازار سرمایه است.
- پذیرش شرکتها: شرایط پذیرش شرکتها در سازمان بورس سختتر است و نظارت بیشتری روی شرکت و عملکرد آن انجام میشود. درحالیکه شرکتهای فرابورسی با شرایط آسانتر میتوانند سهام خود را در این بازار عرضه کنند و از مزایای حضور در فرابورس بهرهمند شوند.
- ساعت معامله: بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ (به جز تعطیلات رسمی) فعالیت میکند، اما ساعات کار فرابورس انعطافپذیری بیشتری دارد.
- مالیات در فرابورس: شرکتهای پذیرفته شده در بازار فرابورس از پرداخت ۱۰ درصد مالیات معاف هستند. ضمن اینکه صاحبان سهام در فرابورس، نسبت به سهام فرابورس خود در مجمع عمومی حق رای خواهند داشت.
- شفافیت قیمتها: یکی از مزیتهای موجود در بورس اوراق بهادار، شفافیت قیمتها و نظارت سختگیرانه روی آن است. در حالیکه در فرابورس شرایط معاملات با نظر دو طرف قرارداد تعریف میشود شرایط بازار پایه بورس چگونه است؟ و به همین دلیل از این عامل بیبهره است.
با توجه به مطالب فوق و آشنایی شما با ۵ مورد از تفاوتهای بازار بورس و فرابورس، وقت آن است که در مورد ریسک صحبت کنیم. چرا که ریسک و سرمایهگذاری در بازارهای مالی، دو مقوله مرتبط هستند که برای سرمایهگذاری دلچسبتر و ضرر کمتر، بهتر است با مقوله ریسک درمورد هر دو بازار بیشتر آشنا شوید.
خوب است بدانید که میتوانید همین حالا بهترین راه سرمایهگذاری در بورس را بشناسید و با انتخاب آن، فردی موفق در حوزه سرمایهگذاری باشید. پس با کلیک روی بهترین راه سرمایه گذاری در بورس وارد مقاله شوید و مفصل در مورد بهترین شیوه بخوانید.
تفاوت اصلی بورس و فرابورس و بازار پایه چیست؟
بازار بورس و فرابورس به عنوان دو بازار اصلی در کشور، دارای تفاوت هایی هستند. از مهمترین تفاوت بورس و فرابورس باید به شرایط عضویت شرکت ها در این دو بازار اشاره کنیم. شرکت هایی که شرایط عضویت در بازار بورس را ندارند، معمولا در بازار فرابورس فعالیت خود را آغاز می کنند.
اگر حتی به میزان محدودی با بازار بورس آشنا باشید، بسیار نام بازار پایه و فرابورس به گوشتان خورده است. بازارهایی که می توانیم مکمل بازار بورس بدانیم، اما با تفاوت عملکرد خاص. پیش از آنکه تفاوت بورس و فرابورس را مورد بررسی قرار دهیم، اجازه دهید ابتدا با این بازارها به صورت مجزا آشنا شویم. بازارهایی که از جمله بهترین بازارهای سرمایه گذاری و کسب درآمد در دنیا به شمار می روند.
در سالهای اخیر شاهد این مسئله بوده ایم که سرمایه گذاری در بازار بورس، فرابورس و بازارهای مالی دیگر، بهترین شرایط را برای رونق بخشیدن به اقتصاد مهیا کرده است. البته سرمایه گذاری در هر یک از این بازارها، شرایط خاصی دارد که شاید بیشتر سرمایه گذارانی که وارد بازارهای مالی می شوند، در مورد آنها اطلاعاتی نداشته باشند.
اگر ابتدای راه هستید پیشنهاد میشود مقاله آموزش بورس از مقدماتی تا فوق حرفه ای را مطالعه بفرمایید.
تفاوت بورس و فرابورس از ابعاد مختلفی قابل مشاهده است که از جمله مهمترین این تفاوت ها، باید به این نکته اشاره کنیم، که شرکت هایی که شرایط پذیرش در بازار بورس را ندارند، در بازار فرابورس معاملات خود را انجام می دهند. البته نحوه معامله در این دو بازار چندان تفاوتی ندارد، تنها مسئله ای که منجر به بروز تفاوت بین بازارهای بورس و فرابورس شده است، حضور شرکت ها با شرایط خاص است.
تفاوت بازار بورس و فرابورس در چیست؟
بازار بورس را در دنیا می توانیم بازاری به شمار آوریم، که در آنجا اقدام به قیمت گذاری سهام، خرید و فروش کالا و اوراق بهادار می کنند. به طور کلی باید بورس را بازار معامله کالا و اوراق بهادار به شمار آوریم. تمام افرادی که توانایی و علاقه سرمایه گذاری در این بازار را دارند، می توانند به راحتی یا با روش مستقیم و یا با روش غیر مستقیم وارد بازار بورس شوند.
در روش غیر مستقیم معمولا سرمایه گذارانی که اطلاعاتی در مورد بازارهای مالی و تفاوت بورس و فرابورس ندارند، سرمایه خود را به صندوق های سرمایه گذاری یا شرکت های سبدگردانی می سپارند، تا سبدگردان ها با دانش و تجربه معامله بالایی که در بازارهای بورس و فرابورس دارند، برای اصل سرمایه این افراد سودآوری کنند.
با استفاده از این دو روش سرمایه گذاری در بورس می توان سود خوبی به دست آورده و سرمایه گذاری موفقی داشت. البته افرادی که اطلاعات بالایی در مورد بازار بورس دارند، معمولا روش مستقیم را برای سرمایه گذاری در این بازار انتخاب می کنند. اما این دسته از افراد نیز ممکن است درگیر ریسک زیادی در بازار شده و اصل سرمایه خود را به طور کامل از دست دهند. با این وجود بسته به میزان مهارت و اطلاعاتی که از بازار بورس دارند، فعالیت خود را در این بازار آغاز می کنند.
بازار فرابورس چه بازاری است؟
همانطور که اشاره کردیم تفاوت بورس و فرابورس را میتوان در برخی موارد مهم خلاصه کرد.افراد زیادی هستند که ممکن است بازار بورس و فرابورس را با یک عملکرد بشناسند. اما باید بگوییم شرکت هایی که در فرابورس فعالیت می کنند و سهام خود را عرضه می نمایند، معمولا شرکت هایی هستند که شرایط لازم را برای ورود به بازار بورس ندارند.
از این رو در فرابورس معامله انجام داده و در این بازار به فعالیت می پردازند. داد و ستد در بازار فرابورس به روش مستقیم انجام می شود، بدون آنکه سازمان خاصی بر روی این معاملات نظارت داشته باشد. در حالتی که تمام معاملات در بازار بورس زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار بوده و نظارت می شود.
شرکت هایی که در بازار فرابورس فعالیت دارند از جمله شرکت هایی به شمار می روند که در دو زمینه بورس کالا و بورس اوراق فعالیت دارند. این شرکت ها دارای مجوز شورای عالی بورس بوده و تنها توسط سازمان بورس و اوراق بهادار برای انجام معامله حمایت می شوند. تفاوت بورس و فرابورس در شرایط و الزامات ورود به این بازار منجر شده است تا سرمایه گذاران بسیاری تمایل داشته باشند در فرابورس به فعالیت بپردازند.
اما باید بگوییم همین تفاوت منجر شده است تا خطر سرمایه گذاری در این بازار نسبت به بازار بورس بیشتر باشد. البته باید به بازارهای متنوعی که در فرابورس وجود دارند نیز به عنوان یکی دیگر از دلایل محبوبیت سرمایه گذاری در این بازار اشاره کنیم.
بازار پایه چه بازاری است؟
آنگونه که بیان نمودیم، هر شرکتی بسته به شرایطی که دارد یا می تواند در بازار بورس فعالیت داشته باشد یا در فرابورس. در صورتی که شرکتی شرایط لازم برای عضویت در بازار بورس و فرابورس اولیو دوم را نداشته باشد، در این صورت می تواند به عضویت بازار پایه درآید. این بازار را می توانیم پایین ترین سطح در بازار فرابورس به شمار آوریم، که عضویت شرکت ها در آن بسیار ساده است.
مهمترین تفاوت بورس و فرابورس و بازار پایه
به طور کلی می توانیم ۸ تفاوت مهم برای بازار بورس و فرابورس بیان کنیم. این تفاوت ها عبارتند از:
آموزش انواع بازار بورس فقط در 5 دقیقه! | نظارت
معاملات اوراق بهادار مانند،اوراق سهام، اوراق قرضه و. در بازارهای مالی انجام می شود. قیمت اوراق بهادار در بازارهای مالی با توجه به عرضه و تقاضا تعیین می شود. با استفاده از بازارهای مالی، شرکت ها سرمایه مورد نیاز خود را برای ایجاد فعالیت جدید تأمین می کنند.
زمانی که از بازارهای مالی صحبت می شود، اولین گزینه ای که به ذهن ما میرسد، بازار بورس و اوراق بهادار است، در صورتی که این بازار شرایط بازار پایه بورس چگونه است؟ تنها بازار مالی نیست بلکه بازارهای مالی متعددی مانند: بازار بورس کالا، بازار طلا، بازار مسکن و. وجود دارد.
یکی از راههای سرمایه گذاری، خرید دارایی های مالی است. از انواع دارایی های مالی می توان به سپرده گذاری در بانک ها، صندوق های بازنشستگی و انواع بیمه نامه ها اشاره کرد.
دسته بندی بازارهای مالی
بازارهای مالی براساس معیارها به سه دسته تقسیم می شوند:
- بر اساس نوع دارایی
- براساس عرضه اوراق
- بر اساس سر رسید تعهد مالی
در ادامه به صورت کامل هر یک از این بازارها را توضیح خواهیم داد.
1- براساس نوع دارایی
بازار مالی براساس نوع دارایی به بازار سهام، بازار اوراق بدهی و بازار ابزارهای مشتقه تقسیم می شود.
بازار سهام: بازار سهام و یا به اصطلاح بازار بورس، از مهم ترین حوزهای اقتصاد به شمار می آید که در آن سهام به واسطه سایر بازارهای مرتبط مورد معامله قرار میگیرد.
بازار اوراق بدهی: بازار اوراق بدهی که به بازار قرضه نیز معروف است، خرید و فروش برگ های قرضه و یا اسناد که دارای سود ثابت هستند مورد معامله قرار می گیرد.
بازار ابزارهای مشتقه: از تخصصی ترین بازار های مالی می توان به بازار ابزار مشتقه اشاره کرد. خرید و فروش دارایی های مالی مانند، کالا، انرژی، ارز، پول و. در این بازار معامله می شود.
2- براساس عرضه اوراق
بازار مالی براساس عرضه اوراق به دو دسته بازار اولیه (Primary Market) و بازار ثانویه (Secondary Market) تقسیم می شود.
بازار اولیه(Primary Market): ایجاد بازاری که در آن اوراق بهادار برای بار اول عرضه و مبادله می شود را بازاراولیه می گویند. به عبارت دیگر می توان گفت که تشکیل سرمایه در این بازار انجام می شود.
بازار ثانویه(Secondary Market): اوراقی که در بازار اولیه مورد معامله قرار میگیرند، در بازار ثانویه فرصت دوباره برای معامله را دارند. در این بازار محدودیتی از نظر تعداد دفعات معامله وجود ندارد.
3- براساس سررسید تعهد مالی
سهام هایی که در بازار مالی براساس سررسید تعهد پذیرش می شوند، شامل: سهام عادی، سهام ممتاز، اوراق قرضه و اوراق مشارکت می باشند.
سهام عادی: سندی است که با توجه به آن اشخاص مالک در صدی از یک شرکت می شوند. دارندگان این سند حق رای و نظر در خصوص شرکت خریداری شده را دارا می باشند.
سهام ممتاز: سهام با نام و بی نامی است که شرکت ها هنگام افزایش سرمایه انتشار می دهند.
اوراق قرضه و مشارکت: اوراقی با نام و بی نامی است که با قیمت اسمی و به مدت معین انتشار پیدا می کند.
دسته بندی بازارهای بورسی
بازار بورس ، یکی از ارکان بازار سرمایه محسوب می شود. در این بازار، سهام شرکت ها و اوراق قرضه خرید و فروش و قیمت گذاری می شود.
بازار بورس به چهار دسته تقسیم می شود:
- فرابورس
- بورس اوراق بهادار
- بورس کالا
- بورس انرژی
نگاه کلی به فرابورس
بازار فرابورس ایران (OTC) در آبان ماه سال 1387 فعالیت خود را آغاز کرد. با توجه به شرایط بازارهای بورسی، برخی از شرکت ها شرایط لازم برای ورود به بازار بورس را ندارند، در نتیجه محیطی به نام فرابورس ایجاد شد. بازار فرابورس همانند بازار بورس می باشد، با این تفاوت که شرایط پذیرش راحت تری دارد. از مهمترین فعالیت های بازار فرابورس، پذیرش سهام شرکت های سهامی عام می باشد.
بازار فرابورس، شامل تقسیم بندی های زیر می باشد:
- بازار اول
- بازار دوم
- بازار سوم
- بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز)
- بازارهای ابزار نوین
- بازار شرکتهای کوچک و متوسط (SME)
بازار اول
بیشتر فعالیت معامله گران در این بازار انجام می شود، همچنین بیشترین میزان سهم ها در بازار اول قرار دارد. دامنه نوسانات در این بازار، همانند بازار بورس 5% می باشد. شرکت ها برای پذیرش در بازار اول فرابورس لازم است که شرایط زیر را داشته باشند:
- گذشتن حداقل دو سال از فعالیت شرکت
- دارا بودن سرمایه ثبت شده به مبلغ 200 میلیارد ریال
- سود ده بودن شرکت
- نداشتن زیان انباشته شده
- داشتن حداقل 10% سهم شناور
بازار دوم
این بازار، بیشتر شامل سهام شرکت های سهامی عام می باشد. دامنه نوسانات در این بازار 10% می باشد. شرکت ها برای پذیرش شرایط بازار پایه بورس چگونه است؟ در بازار دوم لازم است که شرایط زیر را داشته باشند:
- گذشتن حداقل یک سال از فعالیت شرکت
- دارا بودن سرمایه ثبت شده به مبلغ 200 میلیارد ریال
- داشتن حداقل 5% سهم شناور
بازار سوم
در بازار سوم که به بازار عرضه نیز معروف است، عرضه و پذیره نویسی سهام شرکتهای سهامی انجام می شود. در این بازار، دامنه نوسانی وجود ندارد و خرید و فروش بدون محدودیت انجام می شود. از مزایای این بازار، معافیت و تخفیف مالیاتی شرکت های پذیرفته شده در آن می باشد.
بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز)
بازار پایه به سه تابلو زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می شود. تابلو زرد، دارای دامنه نوسانات 3 درصدی، تابلو نارنجی، دارای دامنه نوسانات 2 درصدی و تابلو قرمز، دارای دامنه نوسات 1 درصدی می باشد. در این بازار، ریسک سرمایه گذاری نسبت به بازارهای بورسی دیگر بسیار پایین است. تفاوت تابلوها در بازار پایه به سرمایه شرکت های ثبت شده در آنها بستگی دارد.
بازارهای ابزار نوین
در این بازار، اوراق تضمین شده ای که سه ماه تا سررسید آنها باقی مانده است، مانند: اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و. پذیرش و معامله می شود.
بازار شرکتهای کوچک و متوسط (SME)
شرکت هایی که یک سال از فعالیت آنها گذشته و دارای سرمایه حداقل 1 میلیارد ریال هستند، در این بازار پذیرش می شوند. وجود سهام شناور در این بازار الزامی نمی باشد. با توجه به شرایط ذکر شده، شرکت های دانش بنیان به راحتی می توانند از مزایای این بازار استفاده کنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید به مقاله تفاوت بورس و فرابورس مراجعه نمایید.
بازاربورس اوراق بهادار
طرح اولیه راه اندازی بازار بورس و اوراق بهادار در سال 1315 مطرح شد. در سال 1333 ماموریت تشکیل و ایجاد مقررات و قوانین بازار بورس به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول گردید. این گروه در سال 1345 این قوانین را گردآوری و در نتیجه بازار بورس و اوراق بهادار در بهمن ماه سال 1346 فعالیت خود را آغاز نمود.
اوراق بهادار (Securities) به برگه هایی گفته می شد که دارای ارزش مالی و قابل نقل و انتقال می باشند. دارندگان این برگه ها دارای حق و حقوق مشخصی هستند. به عبارت دیگر، اوراق بهادار، نوعی ابزار مالی است که نشان دهنده مالکیت اشخاص در شرکت های بورسی می باشد.
در بازار سرمایه، اوراق بهادار به سه دسته تقسیم می شود:
- اوراق صاحبان سهام
- اوراق بدهی
- اوراق مشتقه
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شرکت های ثبت شده در این بازار، می توانید به سایت ww.tsetmc.com مراجعه کنید.
اوراق صاحبان سهام در بازار بورس
سرمایه شرکت ها در بازار بورس به قسمت های مساوی تقسیم می شود که به آنها سهم یا سهام گفته می شود. اشخاص با خرید این سهام، صاحب سهام شرکت شده و دارای حق و حقوقی در شرکت می باشند. حقوق صاحبان سهام با توجه به فعالیت شرکت می تواند افزایش و یا کاهش پیدا کند. در صورتی که شرکتی ورشکست شود، پس از کسر بدهی ها حق صاحبان سهام پرداخت می شود.
اوراق بدهی در بازار بورس
اوراق بدهی یا اوراق قرضه، اسنادی هستند که با توجه به آنها شرکت ها متعهد می شوند سود سالانه ای را در زمان مشخص پرداخت کنند، همچنین در زمان سررسید نیز اصل مبلغ به سهامداران بازگردانده می شود. سهامداران این اوراق، هیچ مالکیتی در خصوص شرکت ندارند.
این اوراق زمانی توسط شرکت ها انتشار پیدا می کنند که برای شروع فعالیت جدید خود به نقدینگی نیاز دارند و از سویی قصد دریافت وام از بانک را ندارند. در نتیجه با انتشار این اوراق، نقدینگی لازم را به دست می آورند.
اوراق مشتقه در بازار بورس
اوراق مشتقه، اوراقی هستند که به تنهایی ارزشی ندارند و ارزش آنها با توجه به کالاهای فیزیکی (که می تواند به شکل سهام، کالا، نرخ های بهره و. باشد) تعیین می شود. معاملات این اوراق در بازارهای بورس و بازارهای خارج از بورس انجام می شود.
اوراق مشتقه به چهار دسته تقسیم می شوند که شامل موارد زیر است:
- قراردادهای سلف
- قراردادهای آتی
- قراردادهای اختیار معامله
- قراردادهای معاوضه
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه ورد به بازار بورس و مراحل آن به مقاله چگونه وارد بازار بورس شویم مراجعه کنید.
بازار بورس کالا ایران
بازار بورس کالا در ایران با هدف ایجاد سازوکاری مناسب برای انجام معاملات و همچنین حذف نقص ها و کاستی های بازار سنتی در سال 1382 فعالیت خود را آغاز نمود. به بیان ساده بورس کالا، بازاری منسجم است که فروشندگان، کالاهای خود را در آن عرضه می نمایند. کالاهای عرضه شده توسط کارشناسان مربوطه قیمت گذاری می شوند.
بازار بورس براساس انواع کالا به چهار دسته تقسیم می شود:
- بازار فیزیکی
- بازار فرعی
- بازار مشتقه
- بازار مالی
در این بازار، همانند سایر بازارها برای فعالیت و خرید و فروش نیاز به دریافت کد معاملاتی می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بازار بورس کالا و نحوه ثبت نام در آن به مقاله چگونه وارد بورس کالا شویم مراجعه کنید.
شناخت بازار بورس انرژی
بازار بورس انرژی به عنوان چهارمین بازار سرمایه می باشد. این بازار با هدف ایجاد شفافیت در قیمت کالا، نقدشوندگی و همچنین کشف قیمت در بازار معاملات انرژی به جهت عرضه محصولات نفتی، مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ و سایر حاملهای انرژی در سال ۱۳۹۱ فعالیت خود را آغاز کرد. بازار بورس انرژی از سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی تشکیل شده است. کارکرد و عملکرد هر یک از این بازارها با یکدیگر تفاوت دارد.
در این بازار تنها اشخاص حقوقی مجاز به دریافت کد معاملاتی می باشند. برای انجام معاملات در بازار بورس انرژی همانند سایر بازارها باید مراحل قانونی طی شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مور بورس انرژی و مراحل ثبت نام آن به مقاله نحوه معاملات در بورس انرژی مراجعه کنید.
کلام آخر
با توجه به مطالب ذکر شده در این مقاله، بازارهای مالی متعددی در دنیا وجود دارد.در هر کشور وجود فعالیت های شرکت های مختلف است که باعث می شود نیازهای جامعه و کشورهای دیگر فراهم شود. شرکت های مد نظر برای انجام فعالیت های خود نیاز به تامین منابع مالی دارند. در نتبجه وجود بازارهای مالی این امکان را فراهم کرده است که شرکت ها منابع مالی مورد نیاز خود را از این روش تامین کنند. بازار بورس یکی از انواع بازارهای مالی به شمار می آید که به چهار دسته تقسیم می شود: فرابورس، بورس اوراق بهادار،بورس کالا، بورس انرژی.
بازار های پایه
اگر شرکتی شرایط پذیرفته شدن در بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس را نداشته باشد، در صورت تمایل به پذیرفته شدن، عضو بازار پایه بورس خواهد شد. بازار پایه، یکی از بازارهای فرابورس است. شرکتهای عضو بازار پایه، فرآیند آسان تری برای پذیرش دارند.
در این بازار شفاف سازی اطلاعات کمتر است و مقررات آسانی در نظر گرفته شده است تا مزایای نقدینگی بورس به شرکتهای پایینتر نیز کمک کند. بنابراین، احتمال ریسک در این بازار بیشتر است. طبق قوانین جدید، این بازار به 3 بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز طبقه بندی شده است. دامنه نوسانات روزانه هر کدام نیز به ترتیب 3، 2 و 1 درصد در نظر گرفته شده است. تفاوت تابلوهای گوناگون در بازار پایه به علت تفاوت در میزان سرمایه شرکتها و معاملاتشان میباشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید مقالات بخش آموزش گام به گام تابلو خوانی در وب سایت را مطالعه کنید.
قوانین جدید، هیجانات ناشی از این بازار را حذف کرده و موجب رشد منطقیتر سهام شده است. در حالی که قبلا رشد بازار حبابی و کاذب بود و ضررهای زیادی وارد میکرد. همچنین سبب محدود ساختن فعالیت سفته بازها گشت. با این وجود، این احتمال هنوز هست تا بازیگران سهام تبانی کنند و با شکل دادن صف خرید یا فروش یک سهم، دامنه نوسان آن را در روزهای آینده افزایش دهند.
هر دو سال یک بار در پایان ماههای مرداد و دی، در گروه بندی شرکتها، بازنگری میشود که توسط کمیته درج، انجام میگیرد.
ویژگی سهامهایی که به بازار پایه زرد و نارنجی و قرمز منتقل میشوند.
بازار پایه زرد
سهامهایی که دارای شرایط زیر باشند به تابلوی بازار زرد منتقل میشوند.
- با توجه به دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکتهای ثبتشده نزد سازمان، مجموع روزهای تأخیر در ارائه اطلاعات بیشتر از دو مرتبه نباشد.
- دست کم یک صورت مالی حسابرسی شده را ارائه دهد.
- با توجه به دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکتهای ثبتشده نزد سازمان، مجموع صورتهای مالی ارائه داده نشده، بیشتر از دو مرتبه نباشد.
معاملات در تابلو زرد به صورت دو روز در هفته حراج ناپیوسته و سه روز در هفته با دامنه نوسان 1 ریالی انجام میشود.
بازار پایه نارنجی
سهامهایی که دارای شرایط زیر باشند به تابلوی بازار نارنجی منتقل میشوند.
- اگر ناشر در دوره رسیدگی دارای شرایط تابلوی پایه زرد و یا تابلوی پایه قرمز نباشد.
- اگر اظهار نظر حسابرس مستقل و بازرس قانونی نسبت به هریک از صورتهای مالی شرکت اصلی یا تلفیقی گروه، مردود و یا عدم اظهار نظر باشد.
معاملات در تابلو نارنجی به صورت یک روز در هفته حراج ناپیوسته و چهار روز در هفته با دامنه نوسان 1 ریالی انجام میشود. انوان این تابلو ها در مقالات تابلو خوانی رایگان وب سایت به صورت مفصل قرار گرفته است.
قوانین جدید و رنگ بندی بازار پایه فرابورس
همه فعالین بازار سرمایه با انواع بازارها در بورس و فرابورس آشنا هستند. این بازارها بر اساس نحوه ارائه صورت های مالی، شفافیت و کوچک و بزرگ بودن شرکت از نظر سرمایه مالی تقسیم بندی میشوند. بازار پایه یکی از این دسته بندی هاست که همواره به دلیل نوسان – و ریسک های زیاد با وجود عدم شفافیت کافی مورد توجه سهامداران ریسک پذیر بازار سرمایه بوده است. نوسان گیرها و همه کسانی که به سودهای زیاد روزانه و شارپی علاقه مند هستند، اغلب – سهام بازار پایه را خرید و فروش می کنند. قوانین بازار پایه اخیرا دچار تغییراتی شده است که در این مقاله قصد داریم به آن ها بپردازیم.
نوسان شدید قیمتی روزانه با توجه به دامنه نوسان ۱۰% یا عدم وجود دامنه نوسان در این بازار باعث می شد افراد تازه وارد که اطلاعات کافی در خصوص این گونه سهم ها نداشتند، با خرید آنها دچار زیان شده و با ضرر از بازار بورس خارج شوند. چندی پیش طی اطلاع رسانی سازمان بورس اوراق بهادار قرار شد اصلاحاتی برای کنترل نوسانات این بازار در جهت منافع سهامداران در نظر گرفته شود. بر این اساس قرار شد که سهام بازار پایه تحت ۳ تابلو پایه زرد، پایه نارنجی و پایه قرمز تقسیم بندی شوند. این بازار که پیش از این شامل بیش از ۱۰۰ سهم در پایه های الف، ب و ج بود، بر اساس تقسیم بندی جدید قرار شد بیشتر تحت کنترل قرار گیرد. (با آموزش نوسان گیری در بورس همراه ما باشید)
بسیاری از افراد فعال بازار سرمایه با این سؤال ها مواجه هستند که با این تغییرات:
بازار پایه چه خواهد شد؟
آیا نقدینگی از بازار پایه خارج خواهد شد؟
در این مقاله قصد داریم در خصوص تغییر روش معاملات بازار پایه صحبت کنیم.
پیش از رنگی کردن بازار پایه، طرح های دیگری نیز برای کنترل و اصلاح این بازار در نظر گرفته شده بود. این طرح ها یا کامل نبودند یا با مخالفت فعالین بازار و مدیران سازمان همراه بود. آخرین طرح رد شده، طرحی بود که در آن قیمت های خرید و فروش مشخص نبود و سهامداران با سازو کار خاصی می بایست اقدام به خرید و فروش سهام میکردند.
پس از رد شدن طرح مذکور، این بار مدیران سازمان بورس تصمیمات دیگری گرفتند. بر اساس این تصمیم مقرر شد سهام بازار الف، ب و ج در تابلو پایه زرد، نارنجی و قرمز تقسیم بندی شوند.
اما سوالی که به وجود میآید این است:
کدام سهام به بازار پایه زرد و نارنجی و قرمز منتقل میشوند؟
بر اساس دستورالعمل سازمان بورس، هر نماد با توجه به ویژگیهای زیر در یکی از سه تابلو قرار میگیرد:
سهامی که دارای شرایط زیر باشند به تابلوی “پایه زرد” منتقل میشوند.
مجموع روزهای تأخیر در ارائه اطلاعات مطابق با “دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکتهای ثبتشده نزد سازمان” بیش از ۲ مرتبه نباشد.
دفعات عدم ارائه صورت های مالی مطابق با “دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکتهای ثبتشده نزد سازمان” بیش از ۲ مرتبه نباشد.
حداقل ۱ صورت مالی حسابرسی شده ارائه نموده باشد.
سهامی که دارای شرایط زیر باشند به تابلوی “پایه نارنجی” منتقل میشوند.
ناشرانی که در دوره مورد رسیدگی حائز شرایط تابلوی “پایه زرد” یا تابلوی “پایه قرمز” نباشند.
اظهارنظر حسابرس مستقل و بازرس قانونی نسبت به هریک از صورتهای مالی شرکت اصلی یا تلفیقی گروه از نوع عدم اظهار نظر یا اظهارنظر مردود باشد.
سهامی که دارای شرایط زیر باشند به تابلوی “پایه قرمز” منتقل میشوند.
رأی بدوی یا قطعی مراجع قضایی مبنی بر ورشکستگی ناشر صادر شده باشد.
مجمع عمومی فوقالعاده یا مراجع قضایی رأی به انحلال ناشر داده باشند.
ناظر در سررسید دورههای رسیدگی حداقل ۳ سال مالی متوالی صورت های مالی حسابرسی شده ارائه نکرده باشد.
حالا که با شرایط بازار پایه رنگی آشنا شدیم، لازم است بدانیم
نحوه معاملات بازار پایه رنگی چگونه است؟
طی تغییرات جدید در قوانین بازار پایه، انجام معاملات و دامنه نوسانها به شرح زیر تغییر پیدا کرده است:
تابلو زرد:
در طول هفته دامنه نوسان انجام معاملات ۳% است.
تابلو نارنجی:
در طول هفته دامنه نوسان انجام معاملات ۲% است.
تابلو قرمز:
در طول هفته دامنه نوسان انجام معاملات ۱% است.
نکته: ۱. در صورت وجود صف خرید یا صف فروش در هر یک از سهام بازار پایه به مدت ۳ روز متوالی، در جلسه معاملاتی بعد دامنه نوسان در هر یک از تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز به ترتیب ۵، ۴ و ۲ درصد خواهد بود.
نکته۲: از این پس امکان محاسبه سهام بازار پایه به عنوان ارزش تضمین (برای دریافت اعتبار معاملاتی) وجود دارد.
نکته۳: همچنین بر این اساس، صندوق های سرمایه گذاری مختلط (etf) و صندوق های سرمایه گذاری در سهام میتوانند تا حداکثر ۱۰% از دارایی های تحت مدیریت خود را در بازار پایه سرمایه گذاری کنند.
مبنای نوسان اعلامشده قیمت پایانی روز دوشنبه هر هفته است؛ یعنی در طول هفته دامنه نوسان برای تابلوها یکسان است. در این صورت:
سهم الف در بازار “پایه زرد”، میتواند نهایتاً ۱۵% نوسان در هفته داشته باشد.
سهم الف در بازار “پایه نارنجی”، میتواند نهایتاً ۱۰% نوسان در هفته داشته باشد.
سهم الف در بازار “پایه قرمز”، میتواند نهایتاً ۵% نوسان در هفته داشته باشد.
مزایا: محدود کردن فعالیتهای سفتهبازان، حذف هیجانات موجود در بازار پایه و رشد تدریجی و منطقی سهام.
معایب: احتمال تبانی بازیگران سهام برای اعمال صف خرید یا صف فروش هر سهم.
با توجه به موارد گفته شده در بالا، قطعاً برای همه سهامداران بازار پایه این سؤال به وجود میآید که چه سهامی به بازار پایه زرد، چه سهامی به بازار پایه نارنجی و چه سهامی به بازار پایه قرمز منتقل خواهند شد؟
طبق اطلاعیه سازمان بورس در این طرح ۱۲۵ شرکت به بازار پایه زرد منتقل خواهند شد و روزانه تا ۳% بازه نوسان خواهند داشت. به همین ترتیب در بازار پایه نارنجی ۴۲ شرکت و در شرایط بازار پایه بورس چگونه است؟ بازار پایه قرمز ۱۴ شرکت معامله خواهند شد. در زیر میتوانید لیست تمامی سهام بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز را مشاهده نمایید.
نکته: لازم به ذکر است تمامی نمادهای بازار پایه در روز ۱۳ شهریور ۹۸ متوقف میشود و قوانین جدید بازار پایه از روز ۲۵ شهریور ۹۸ اجرایی و تمام نمادها بازگشایی میشود.
سخن آخر:
در این مقاله باهم مطالبی در خصوص تغییرات بازار پایه خواندیم. تغییرات چه خوب یا بد بهزودی اعمال خواهد شد و معاملات این بازار با کنترل بیشتری ادامه خواهد یافت. فعالین این بازار باید بدانند که دوری از هیجانات و تحلیل هر سهم و آموزش بورس میتواند به آنها در کسب سود کمک کند.
دیدگاه شما